Neizhan
Neizhan (Neptunus e latin) zo eizhvet planedenn koskoriad an Heol hag an hini bellañ eus ar ramzennoù gazek. Kavet e voe d'an 23 a viz Gwengolo 1846) gant an steredoniour prusian Johann Gottfried Galle (1812-1910) hag ivez, hep darempred gant J. G. Galle, gant Urbain Le Verrier ha John Couch Adams o devoa rakjedet ar rann eus an oabl ma c'halljed he gwelet.
Neizhan .svg){kind=small}
| |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||
| Neizhan luc'hskeudennet gant ar sontenn Voyager 2 en hañv 1989 | |||||||
| Doareennoù he c'helc'htro | |||||||
| Skin etre | 4,498 253 x 109 km (30,1 ua) | ||||||
| Ezkreizennegezh | 0,00858587 | ||||||
| Prantad reveulzienn siderel | 60 224,9036 d (164 a 323 d 21,7 h) | ||||||
| Prantad sinodek | 367,4857 d | ||||||
| Tizh kelc'htreiñ etre | 5,4317 km/s | ||||||
| Stouadur | 1,76917° | ||||||
| Adplanedennoù | 14 | ||||||
| Doareennoù fizikel | |||||||
| Treuzkiz keheder | 49 922 km | ||||||
| Treuzkiz polel | 48 574 km | ||||||
| Platadur | 0,0171 | ||||||
| Mas | 1,0243 x 1026 kg | ||||||
| Mas volumek etre | 1,638×103 kg/m³ | ||||||
| Gravitadur war he gorre |
11,00 m/s² | ||||||
| Prantad treiñ | 0,67 d (16 h 6,6 min) | ||||||
| Stouadur an ahel | 29,58° | ||||||
| Albedo | 0,41 | ||||||
| Tizh frankizadur | 23,5 km/s | ||||||
| Temperadur war he gorre |
| ||||||
| Doareennoù an atmosfer | |||||||
| Gwask atmosfer | Hervez an donder | ||||||
| Hidrogen | > 84% | ||||||
| Heliom | > 12% | ||||||
| Metan | 2% | ||||||
| Amoniak | 0,01% | ||||||
| Etan | 0,00025% | ||||||
| Aketilen | 0,00001% | ||||||
Anv ar blanedenn kemmañ
Dont a ra anv ar blanedenn eus anv Neptunus, a oa doue ar mor gant ar Romaned.
Savet eo bet ar stumm brezhonek Neizhan en hanterenn gentañ an XXvet kantved gant Kerverzhioù (Daveoù a vank) gant skoazell Meven Mordiern(Daveoù a vank), diwar brezhonekadur Neptunus, hag adkemeret er braz eus an traoù embannet e brezhoneg war dachenn an astronomiezh(Daveoù a vank).
Loarennoù Neizhan kemmañ
Betek-henn (2021) ez eus bet kavet 14 loarenn pe adplanedenn da Neizhan, an hini vrasañ o vezañ Triton.
| Renk[n 1] | Urzh[n 2] | Anv | Treuzkiz (km) | Mas (1016 kg) | Skin kelc'htro etre (km) | Prantad reveulziañ (d) |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | N III (1989) | Naiad | 60,4 (96 x 60x 52) | ~19 | 48 224 | + 0,2944 |
| 2 | N IV (1989) | Thalassa | 81,4 (108 x 100 x 52) | ~35 | 50 074 | + 0,3115 |
| 3 | N V (1989) | Despina | 156 (180 x148 x 128) | 220 | 52 526 | + 0,3346 |
| 4 | N VI (1989) | Galatea | 174,8(204 x 184 x 144) | 212 | 61 953 | + 0,4287 |
| 5 | N VII (1981) | Larissa | 194 (216 × 204 x 168)) | 420 | 73 548 | + 0,5555 |
| 6 | N XIV (2013) | Hippocamp | 34,8 ± 4 | ~3 | 105 283 | + 0,9500 |
| 7 | N VIII (1989) | Proteus | 420 (436 × 416 × 402) | 4 400 | 117 646 | + 1,1223 |
| 8 | N I (1846) | Triton | 2 705,2 ± 4,8 (2 709 x 2 706 x 2 705) | 2 139 000 | 354 759 | – 5,8769 |
| 9 | N II (1949) | Nereid | 357 ± 13 | ~2 700 | 5 513 800 | + 360,13 |
| 10 | N IX ([[[2002]]) | Halimede | ~62 | ~16 | 16 681 000 | – 1 879,33 |
| 11 | N XI (2002) | Sao | ~44 | ~6 | 22 619 000 | + 2 919,16 |
| 12 | N XII (2002) | Laomedeia | ~42 | ~5 | 23 613 000 | + 3 175,62 |
| 13 | N X (2003) | Psamathe | ~40 | ~4 | 46 705 000 | – 9 128,74 |
| 14 | N XIII (2002) | Neso | ~60 | ~15 | 50 258 000 | – 9 880,63 |
| ||||||
Levrlennadur kemmañ
- Koskoriad an Heol, Bruno Mauguin ha Bénédicte Saulier-Le Dréan (Egorenn ar skiantoù), treiñ gant Ofis ar Brezhoneg, 2006, Éditions Apogée ,, pp. 49-51 (ISBN 2-84398-249-9)
| Koskoriad an Heol |
|---|
|
| Planedennoù : Merc'her • Gwener • Douar • Meurzh • Yaou • Sadorn • Ouran • Neizhan
|
| Korrblanedennoù : Ceres • Ploudon & C'haron • Eris – Makemake – Haumea — Quaoar
|
| Loarennoù pennañ : Loar • Phobos • Deimos • Io • Europa • Ganymede • Callisto • Titan • Titania • Triton
|
| Traoù all : Heol • Gourizad asteroidennoù • Stered-lostek • Gourizad Kuiper • Koumoulennad Oort • Disk strewet
|
| Gwelet ivez : Listennad adplanedennoù koskoriad an Heol |