Paleozoeg
Ar paleozoeg (eus ar gresianeg παλαιος "kozh" ha ζωή "buhez") eo an hini kentañ eus tri hoalad douarouriel ar fanerozoeg. Kregiñ a ra 542 milion a vloavezhioù 'zo betek 251 milion a vloavezhioù 'zo. E c'hwech maread douarouriel eo rannet: Kambrian, Ordovisian, Silurian, Devonian, Karbonifer, ha Permian.
Ar vuhez er paleozoeg kemmañ
En em astenn a ra ar paleozoeg eus donedigezh eus an organegoù kentañ ur grogenn ganto betek peuraloudabegoù ar c'hevandirioù gant ar stlejviled hag plantennoù arnevez. E harzioù izelañ a lec'hjod da amzer donedigezhioù war-wel an tribolitoù hag an arc'heocyathided. Hiziv e lakaer anezho kentoc'h war-dro ar poent el lec'h ma teu war-wel ar fosil anvet Trichophycus pedum. Echuiñ a ra gant lazhadeg vras ar permian, an hini vrasañ en istor an Douar adalek donedigezh war-wel an organegoù lieskellek kentañ.
E deroù ar marevezh e oa termenet ar vuhez ouzh bakteri, spoue, bezhin unankellek, hag un nebeud anevaled gwak o c'horf strollet dindan anv faon Ediakaria. Un niver bras a planioù korfel a yeas diwar-wel 540 milion a vloavezhioù 'zo - un darvoud anavezet evel an darzhadeg kambrian - met un nebeud anezho hepken a dreuzvevas. Posupl eo ec'h aloubas organegoù eeun ar c'hevandir e deroù ar proterozeg met n'eo nemet e-pad ar Silurian ma'n em stalias en un doare gwir ar vuhez war an Douar. Daoust ma kaver restachoù a vellkeineged kerkent hag ar c'hambrian e chomas an divellkeineged an doare buhez pennañ. E-pad an Devonian en em skignas ar pesked.
E-pad ar paleozoeg diwezhañ e oa goloet un darn vras eus ar pezh a zo Europa hiziv gant koadegoù geuniek hag a zo e orin ar gweleadoù glaou a-vremañ. E-fin ar paleozoeg e teuas war-wel ar stlejviled bras kentañ, hendadoù an dinosaored.
Douarouriezh kemmañ
Nebeut goude torridigezh an dreistkevandir Pannotia hag e fin ar maread-skorn bedel diwezhañ e teraou ar paleozoeg. E-kerzh an hanterenn gentañ eus ar maread e vo disrannet an tirioù en un niver a gevandirioù bihan. E fin ar paleozoeg avat, o deus tost furmet un dreistkevandir, Pangea e anv, a endalc'he an darn vrasañ eus tirioù an Douar.
Liammoù diavaez kemmañ
| Hoalad ar Paleozoeg | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Kambrian | Ordovisian | Silurian | Devonian | Karbonifer | Permian |