Richard Wagner
Wilhelm Richard Wagner, ganet d'an 22 a viz Mae 1813, e Leipzig (e Rouantelezh Saks d'an ampoent) ha marvet d'an 13 a viz C'hwevrer 1883, e Venezia, a oa ur sonaozour, renner c'hoariva ha penn laz-seniñ alaman brudet evit e c'hoariganoù penn-kentañ. Skivet en deus an aozadur hag al libretto evit pep oberenn krouet gantañ.
| Reizh pe jener | paotr  |
|---|---|
| Bro ar geodedouriezh | Rouantelezh Saks |
| Anv e yezh-vamm an den | Richard Wagner |
| Anv ganedigezh | Wilhelm Richard Wagner |
| Anv-bihan | Richard |
| Anv-familh | Wagner |
| Lesanv | K. Freigedank, H. Valentino |
| Deiziad ganedigezh | 22 Mae 1813 |
| Lec'h ganedigezh | Leipzig |
| Deiziad ar marv | 13 C'hwe 1883 |
| Lec'h ar marv | Venezia |
| Doare mervel | abeg naturel |
| Abeg ar marv | myocardial infarction |
| Lec'h douaridigezh | Wahnfried |
| Tad | Carl Friedrich Wagner |
| Mamm | Johanna Rosina Wagner-Geyer |
| Breur pe c'hoar | Rosalie Wagner, Ottilie Brockhaus, Louise Wagner, Cäcilie Avenarius, Albert Wagner |
| Pried | Cosima Wagner, Minna Planer |
| Bugel | Siegfried Wagner, Isolde Wagner |
| Kar | Franziska Wagner |
| Familh | Wagner family |
| Yezhoù komzet pe skrivet | alamaneg |
| Yezh implijet dre skrid | alamaneg |
| Tachenn labour | C'hoarigan, Musikdrama |
| Implijer | University of Music and Performing Arts Vienna |
| Bet war ar studi e | Leipzig University, Kreuzschule, Thomasschule zu Leipzig |
| Studier | Anton Seidl |
| Bet studier da | Christian Theodor Weinlig |
| Deroù ar prantad labour | 1832 |
| Patient of | Friedrich Keppler |
| Relijion | Luteriegezh |
| Kleñved | synesthesia |
| Sponsor | Ludwig II Bavaria |
| Benveg sonerezh | Piano |
| List of works | list of compositions by Richard Wagner |
| Ezel eus | Royal Swedish Academy of Music, Corps Saxonia Leipzig |
| Tachenn | C'hoarigan, choral symphony, sonerezh klasel |
| Levezonet gant | Arthur Schopenhauer |
| Prizioù resevet | Bavarian Maximilian Order for Science and Art |
| Oberennoù zo en dastumad | Victoria and Albert Museum |
| Rummad tost | Category:Compositions by Richard Wagner |
| Statud e wirioù aozer | Ar gwirioù aozer ne dalvezont ket ken |
| Documentation files at | SAPA Foundation, Swiss Archive of the Performing Arts |
Da gentañ en deus savet e vrud evel sonaozour oberennoù levezonet gant ar luskad romantelouriel ha tud evel Carl Maria von Weber ha Giacomo Meyerbeer, Wagner en deus reveulziet ar c'hoariganoù dre meiziad Gesamtkunstwerk ("arz hollek"), e-giz-se e c'hallas kenlakaat ar varzhoniezh, ar sonerezh hag al leurennezh asambles en e oberenn. Taolet en deus e sell gant ur rummad arnodadennoù embannet etre 1849 ha 1852. Ar mennozhioù-se a oa efedet gantañ dre e zaou c'hoarigennoù kentañ eus ar c'helc'hiad Der Ring des Nibelungen (Gwalenn Nibelung).
E sonaozurioù (ar re diwezhañ dreist-holl), a zo anavet evit o sonnioù liestra, hesonoù ha lazoù-seniñ pinvidik, hag implij leitmotivoù (frazennoù sonnerezhel liammet gant tudennoù, lerc'hioù, pe vennozhioù). E lañs gant e zoare sonnerel en doa ur pikol levezon war sonnerezh klassel. An Tristan und Isolde graet gantañ a zo barnet evel deroù sonnerezh arnevez a-wechoù.
Wagner en deus savet ur c'hoarigandi anvet Bayreuth Festspielhaus e lec'h ma veze c'hoariet e c'hoarigennoù da gentañ. Hiriv e vez sonet e oberennoù pennañ e-touesk pezhioù all.
E vuhez a veze merchet gant an harlu politikel, gobidelloù karantez turmudus, paourentez ha tec'hel digant e gretaer. E skridoù sulfurus a-zivout ar sonerezh hag ar politikerezh o deus ersavet meur a dudoù, peurgetket gant e lavared enepyuzev. E levezon a doucha en tu-hont metoù eus ar sonerezh met gant metoù al laz-sonerezh, ar filozofiezh, al lennegezh, an arzoù-kaer hag ar c'hoariva ivez.
