Vienneg
Ar vienneg (Weanerisch ['vɛɐnɐriʃ] e vienneg, Wienerisch en alamaneg standard) eo rannyezh Vienna (Aostria). Renket e vez e-touesk ar yezhoù aostriek-bavarek. Komzet e vez ar vienneg gant war-dro 600 000 a dud e-barzh hag en-dro da Vienna. Levezonet eo bet gant meur a yezh all, dreist-holl an tchekeg, ar yidicheg hag an hungareg.
| Vienneg (Weanerisch) | |
|---|---|
| Perzhioù | |
| Komzet e : | Aostria |
| Rannved : | Vienna, Aostria-Izel |
| Komzet gant : | ~ 600 000 |
| Renkadur : | goude 100 |
| Familh-yezh : | Indez-Europek Yezhoù germanek |
| Statud ofisiel | |
| Yezh ofisiel e : | - |
| Akademiezh : | hini ebet |
| Kodoù ar yezh | |
| ISO 639-1 | |
| ISO 639-2 | |
| ISO 639-3 | |
| Kod SIL | |
| Sellit ivez ouzh ar pennad Yezh. | |
Diforc'hioù pennañ etre ar vienneg hag an alamaneg standard kemmañ
- N'eus ket eus an dro-c'henel. Implijet e vez an dro-da-biv en he lec'h.
- Monoftongadur <ai, ei> /aɪ/ -> [a:, ɛ:], <au> /au/ -> [ɔ:], <eu> /ɔɪ/ -> [ɛ:]
- Hiraet e vez ar vogalennoù e silabennoù taol-mouezhiet, d. sk. [hɑ̃:nd] ("dorn").
- /p, b/ a vez distaget evel [b], /t, d/ evel [d].
- /s/ e penn ar ger a vez distaget [s] ha n'eo ket [z].
- Friet e vez ar vogalennoù hir dirak /n/.
- alam. <il, iel> /i(:)l/ -> vienn. [y:], <eul> /ɔɪl/ -> /œ:/, d. sk. alam. <Eule> ['ɔɪlə] -> vienneg <Euln> [œ:n]
- N'eus ket eus ar vogalenn /ə/; distaget e vez /e/ dibouezmouezh evel [ɛ].
- Kalz gerioù a zo bet amprestet digant ar yidicheg...
Beisl [bɛ:zl] ("tavarn") < yid. bajs ("ti")
Hawara ['ha:vɐrɐ] ("kamarad") < yid. chavver
Masl [ma:zl] ("chañs") < yid. mazel
- ...digant an tchekeg...
Pfrnak ("fri bras") < tch. frňák ("fri")
- ...digant an italianeg...
Gspusi ['kʃbu:zi]("mestrez") < ita. sposa
Gstanzl['kʃdã:ndsl] ("poz") < ita. stanza
- ...ha digant an hungareg.
Maschekseitn ['maʃɛk,sɛ:tn] ("tu all") < hun. másik
Levezonet eo bet kevreadurezh ha morfologiezh ar vienneg gant ar yezhoù slavek:
- Stankoc'h eo ar stummoù emober eget en alamaneg standard.
si schbüün [si 'ʃby:n] (~"en em c'hoari") e-lec'h alam. spielen ("c'hoari"). Kv. poloneg bawić się. - Arvez perfektivel ar verboù a zo oberiek c'hoazh ha n'eo ket bet fosilizet evel en alamaneg standard. Stummet e vez gant ar prefiks der- [dɐ].
derzahrn [dɐ'tsa:n] ("dont a benn da zougen")
Skrivagnerien viennek kemmañ
Un nebeud frazennoù e Vienneg kemmañ
- D'ehre! ['de:rɛ], "Enoret on" = "Demat deoc'h!"
- Griaß gott! [grɪɐs.'gɔt] pe Griaß Eana! ['grɪɐs.ɛɐnɐ], "Demat deoc'h!"
- Seavas! ['sɛɐvas], [sɛɐs], "Salud dit!"
- Prost! [pro:st], "Yec'hed mat!"
- Tschuidign.. ['tʃuɪdɪgŋ], "Digarez(it)..."
- A seidl / a kriagl [a 'sɛ:dl] / [a 'krɪɐgl], "Ur banne bier" (kriagl: 0.5l / seidl: 0.33l)
- bittschee ['bɪtʃe:], "Mar plij"
- daunkschee ['dɑ̃ŋkʃe:], "Trugarez"
- Kennan Se bretonisch? ['kɛnan sɛ brɛ'to:nɪʃ], "Ha komz a rit brezhoneg?"
- Mia san aus da Bretagn. [miɐ ,san ɔ:s da brɛ'tan] / Mia san bretonen. [miɐ ,san brɛ'to:nɛn] , "Breizhiz omp."
- Wiederschaun! ['vi:dɐʃɔ̃:n] pe Baba! [ba'ba:] pe Ciao! [tʃɔ:], "Kenavo"
