Gouel broadel Bro-C'hall

D'ar 14 a viz Gouere e vez lidet Gouel broadel Bro-C'hall. Un devezh dilabour eo er vro. Devezh lid Kemeridigezh ar Bastille eo, c'hoarvezet d'ar 14 a viz Gouhere 1789, ha Gouel ar C'hevread d'ar 14 a viz Gouere 1790 hag en doa lidet unded ar Vroad C'hall. Darbennet eo evel "deiz ar gouel broadel" gant al lezenn Raspail e 1880^[1], evit kemer plas gouel Saint-Napoléon ha prientiñ dial Bro-C'hall goude brezel 1870 kollet ganti.

Lidoù milourel ha tanioù-arvest a vez dre ar vro, a-wechoù balioù. Lakaet e vez war-wel banniel ar vro ha sonet e vez La Marseillaise, ar c'han broadel. An dibunadeg vilourel er Champs-Élysées e Pariz eo al lid brasañ. "Koshañ ha brasañ dibunadeg vilourel en Europa"^[2]^,^[3] eo, hag an hini nemeti rak ne vez savet dibunadeg vilourel ebet evit lidañ ar Gouel broadel e demokratelezh ebet er bed. E-tal prezidant ar Republik ("penn ar armeoù"), tud uhel all eus ar vro ha kouvidi eus an estrenvro e vez graet.

Sant Napoleon kemmañ

Sant Napoleon a oa Gouel Broadel Bro-C'hall en XIX^vet kantved. Lidet e oa d'ar 15 a viz Eost. Ober a rae dave d'an impalaer Napoleone Buonaparte peogwir e oa ar 15 a viz Eost e zeiz-ha-bloaz. Ne oa ket eus ar sant-se gant an Iliz met e voe kavet ur sant kozh, Neopolus, hag en doa bevet en Ejipt en IV^e kantved. Morse ne voe asantet kement-se gant an Iliz katolik avat.

Lakaet e oa bet e pleustr gant an impalaer gant un dekred eus an 19 a viz C'hwevrer 1806. Goude 1815 ha diskar e renad e voe lidet gant tud a bep seurt a-hed an XIX^vet kantved, dreist-holl e-pad Monarkiezh Gouere han an Eil Impalaeriezh. Kemeret e voe un dekred gant Napoleon III d'ar 16 a viz C'hwevrer 1852 evit lakaat ar Sant-Napoleon da ouel ofisiel da vat. Ret e oa da bep kumun aozañ ur gouel d'ar 15 a viz Eost, gant ur program resis (pedadennoù, festoù, tanioù...). Paouezet e voe gant an dud kerkent ha 1870, pa oa diskaret an Eil Impalaeriezh. Cheñchet e voe an deiz broadel evit ar 14 a viz Gouere gant al lezenn Rapsail e 1880.

Broioù enoret ha pennoù bras pedet da zibunadeg vilourel ar Champs-Elysées kemmañ

2005 : Breizh-Veur
2006 : Brazil ha prezidant ar vro Lula,
2007 : 27 stad Unaniezh Europa, José Manuel Barroso prezidant Kengor Europa ha José Sócrates kentañ ministr Portugal,
2008 : pennoù bras stadoù Unaniezh Europa, broioù an diadro greizdouarel (en o zouez Bachar al-Assad, prezidant Siria),
2009 : India
2010 : Afrika (13 stad eus Afrika zu),
2013 : broioù afrikan ha Kroatia
2014 : 72 stad pedet evit lidañ deiz-ha-bloaz ar Brezel Bed Kentañ,
2015 : Mec'hiko
2016 : Aostralia ha Zeland-Nevez,
2017 : Stadoù-Unanet Amerika : bamet eo Donald Trump gant an dibunadeg vilourel ha disklêriañ a ra e fell dezhañ kaout kemend-all e Washington da Gouel Broadel SUA,
2018 : Singapour ha Japan, met nulet gant ar c'hentañ ministr Shinzō Abe abalamour d'an dourioù-beuz en e vro,
2020 : kouviad ebet abalamour da epidemiezh ar C'hovid-19,
2021 : kouviad ebet.

Gwallzarvoudoù kemmañ

E 2002, Maxime Brunerie en doa klasket tennañ war ar prezidant Jacques Chirac e-kerzh an dibunadeg war ar Champs-Élysées.
E 2009 e oa bet devet 300 karr-tan da nebeutañ d'ar 14 a viz Gouhere e Pariz.
E 2016, Mohamed Lahouaiej-Bouhlel en doa bleniet ur c'hamion ha flastret tud e-kerzh al lidoù en Nisa. 86 den a oa bet lazhet ha 434 gloazet war ar Promenade des Anglais.

Lesanvioù kemmañ

Er broioù saoznek e vez lesanvet Bastille Day. Dre fent e vez graet "Gouel an amezeien" anezhi gant tud zo e Breizh.

Liammoù diavaez kemmañ

(fr) Lec'hienn ofisiel prezidantelezh Bro-C'hall

Notennoù ha daveennoù kemmañ

↑ https://www.elysee.fr/la-presidence/la-fete-nationale-du-14-juillet
↑ the oldest and largest military parade in Europe is held on 14 July
↑ https://www.france24.com/en/20140714-france-commemorates-bastille-day-world-war-centenaryon

[1] ttps://www.elysee.fr/la-presidence/la-fete-nationale-du-14-juillet

[2] the oldest and largest military parade in Europe is held on 14 July

[3] ttps://www.france24.com/en/20140714-france-commemorates-bastille-day-world-war-centenaryon

[1]

[2]

[3]