Rhyfelgyrch Gwŷr Harlech
Rhyfelgyrch Gwŷr Harlech (Men of Harlech e saozneg, pe a-wechoù The March of the Men of Harlech) zo unan eus ar brudetañ kanaouennoù kembraek, hag un ton-bale hag a vez sonet gant sonerien an arme saoz. Tennañ a ra da don Seziz Gwengamp, a zo e Barzhaz Breizh, hag a zo hini Gwir Vretoned ivez.
Kentañ ma voe embannet a voe e 1794.
Istor
kemmañSeziz
kemmañKaoz zo enni eus un darvoud e-kerzh Brezel an Div Rozenn, e-pad seziz kastell Harlech, a badas 7 vloaz, eus 1461 and 1468[1]. E-penn soudarded Harlech e oa Dafydd ap Ieuan a dalas ouzh an enebourien e-pad an hirañ seziz anavet en istor Breizh-Veur.[2].
Kan
kemmañEmbannet e voe ar ganaouenn gant ar barzh Edward Jones (Bardd y Brenin) en e zastumad Musical and Poetical Relicks of the Welsh Bards, eil embannadur (1794). Brudet-bras e oa en XIXvet kantved, ha bev eo chomet he brud. Meur a zoare zo d'ar c'han, ken e kembraeg ken e saozneg, war ar memes ton.
Unan zo gant John Jones (Talhaiarn) ("Henffych well i wlad fy nghalon") hag unan arall, anavezetoc'h hiziv, gant Ceiriog ("Wele goelcerth wen yn fflamio"). Ur skrid saoznek zo gant W. H. Baker ("Men of Harlech").
Skrid ar ganaouenn gant Ceiriog
kemmañ- Wele goelcerth wen yn fflamio
- A thafodau tân yn bloeddio
- Ar i'r dewrion ddod i daro
- Unwaith eto'n un.
- Gan fanllefau tywysogion
- Llais gelynion, trwst arfogion
- A charlamiad y marchogion
- Craig ar graig a gryn.
- Arfon byth ni orfydd
- Cenir yn dragywydd
- Cymru fydd fel Cymru fu
- Yn glodfawr ym mysg gwledydd.
- Yng ngwyn oleuni'r goelcerth acw
- Tros wefusau Cymro'n marw
- Annibyniaeth sydd yn galw
- Am ei dewraf ddyn.
- Ni chaiff gelyn ladd ac ymlid
- Harlech! Harlech! cwyd i'w herlid
- Y mae Rhoddwr mawr ein Rhyddid
- Yn rhoi nerth i ni.
- Wele Gymru a'i byddinoedd
- Yn ymdywallt o'r mynyddoedd!
- Rhuthrant fel rhaeadrau dyfroedd
- Llamant fel y lli!
- Llwyddiant i'n marchogion
- Rwystro gledd yr estron!
- Gwybod yn ei galon gaiff
- Fel bratha cleddyf Brython
- Y cledd yn erbyn cledd a chwery
- Dur yn erbyn dur a dery
- Wele faner Gwalia'i fyny
- Rhyddid aiff â hi!
A-wechoù e kred an dud eo honnezh eo kan broadel Kembre, e-lec'h "Hen Wlad fy Nhadau", deuet da vout Bro gozh ma zadoù e Breizh. Gwir eo ez eo ur c'han a bouez e sevenadur Kembre, ha dreist-holl abalamour ma'z eo bet kemeret da don-bale gant rejimantoù Kembre (Royal Regiment of Wales, hiriv Royal Welsh), hag ivez war-lerc'h gant rejimantoù eus Kanada hag Aostralia[3].
Doareoù saoznek
kemmañMeur a zoare saoznek zo d'ar "Men of Harlech". Sed ar re anavezetañ. Gwelout The Woad Ode ivez.
Doare John Oxenford
kemmañVerse 1 Men of Harlech, march to glory, |
Verse 2 Thou, who noble Cambria wrongest, |
Doare "Talhaiarn"
kemmañVerse 1 Glyndŵr, see thy comet flaming, |
Verse 2 Now to battle they are going, |
Verse 1 Men of Harlech stop your dreaming |
Doare saoznek John Guard
kemmañVerse 1 Tongues of fire on Idris flaring, |
Verse 2 Loud the martial pipes are sounding, |
Notennoù
kemmañ- ↑ The Oxford Companion to British History - Oxford University Press (1997) pajenn 454; Dictionary of Ancient & Medieval Warfare by Matthew Bennett (2001)
- ↑ Bert S. Hall, Weapons and Warfare in Renaissance Europe, The Johns Hopkins University Press, 2001 - pajenn 212.
- ↑ Army Standing Orders, Ceremonial Manual, https://web.archive.org/web/20081218210648/http://www.army.gov.au/ASOD/index.htm, Chapter 27, Annex A, https://web.archive.org/web/20080725155458/http://www.army.gov.au/ASOD/documents/CEREV1/27A.pdf
Levrlennadur
kemmañ- Volkslieder, German & Other Folk Songs Homepage Men of Harlech