Sifr Vigenère
Sifr Vigenère, diwar anv Blaise de Vigenère, zo un doare da rinegañ pe enkriptañ ur skrid, da lâret eo kuzhat e ster en ur gemmañ al lizherennoù anezhañ. Diazezet eo war Sifr Kaezar.
Gant Sifr Kaezar e vez eilpennet al lizherennoù en ur zilec'hiañ anezho atav hervez ar memes doare. E o tont da vezañ H da skouer, ha F o tont da vezañ I. Gant sifr Vigenère avat e cheñch renk an dilec'hiañ en ur heuliañ ur ger-kuzh.
An hentenn-se a oa bet deskrivet evit ar wech kentañ gant Giovan Battista Bellaso en e levr La cifra del. Sig. Giovan Battista Bellaso bet embannet e 1553. Un nebeud bloavezhioù goude e oa ijinet ur sistem heñvel gant Blaise de Vigenère ha dezhañ e o bet roet tadelezh an hentenn-mañ dre fazi en XIXvet kantved. Alese an anv Sifr Vigenère a zo chomet betek an deiz hiziv.
Brudet eo an doare rinegañ mañ dre ma'z eo aes da gompren ha da implijout. Soñjet oa bet e-pad ur mare e oa dibosupl da derriñ met daoust ma'z eo kalz diaesoc'h da derriñ eget sifr Kaezar ez eo posupl hen ober.
Istor
kemmañ
Ar wech kentañ e oa displeget sklaer penaos ober gant ur sistem enkriptañ lieslizherenneg e oa bet gant Leo Battista Alberti war dro 1467. 26 lizherenneg a c'hell bezañ implijet evel se en ur gregiñ gant ul lizherenn disheñvel pep tro. Ober a rae gant pladennoù metal evit tremen eus an eil lizherenneg d'eben. Sistem Alberti a cheñche lizherenneg goude bezañ rineget un nebeud gerioù ha merket e oa ar cheñchamantoù se er skrid enkriptet gant lizherenn gentañ al lizherenneg da implijout. Diwezhatoc'h e 1508 e oa bet ijinet an Tabula recta (Taolenn reizh) gant Johannes Trithemius e 1508, en e levr Poligraphia. Gantañ e oa deut benveg pennañ sifr Vigenère. Met aes e oa divinout pegoulz e tremene diouzh an eil lizherenneg d'eben. Sifr Trithemius eo anvet. Sifr Vigenère a oa bet deskrivet evit ar wech kentañ gant Giovan Battista Bellaso en e levr La cifra del. Sig. Giovan Battista Bellaso bet embannet e 1553. Savet e oa e hentenn diwar Tabula Recta Trithemius met ijinet e oa bet gantañ ober gant ur ger-kuzh, un alc'houez evit tremen eus an eil lizherenneg d'eben, goude pep lizherenn. Embannet e oa bet gant Blaise de Vigenère deskrivadur ur sistem heñvel evit Roue Bro C'hall Herri III e 1586. En 19 vet kantved e oa bet kredet e oa gantañ e oa bet kavet ijinadenn Bellaso. Brud a bakas Sifr Vigenère da vezañ dibosupl da derriñ. Ar skrivagner brudet ha matematikour Lewis Carrol (Charles Lutwidge Dodgson) a skrivas e 1868 e oa dibosupl da derriñ, en ur skrid evit ur magazin evit bugale, The Alphabet Cipher. E 1917 e oa skrivet ar memes tra er gelaouenn Scientific American. Ne oa ket gwir. E 1854 e oa bet torret ur stumm heñvel gant Charles Babbage. Gant Friedrich Kasiski e oa bet embannet an hentenn evit terriñ ar sistem rinegañ e kerz an 19 vet kantved. Er 16 vet kantved e vije bet torret dija gant kriptanalizennourien varrek. Aes a-walc'h eo da implijout sifr Vigenère war an dachenn, dreist holl pa implijer pladennoù engravet al lizherennegoù warno. E kerz brezel diabarzh ar Stadoù Unanet e oa bet implijet alies ar sistem mañ gant arme ar c'hreisteiz. Meur a wech e oa bet dirineget o lizhiri gant arme an hanternoz avat. Tri ger-kuzh o doa implijet e-kerz ar brezel "Manchester Bluff", "Complete Victory" "Come Retribution" pa dostaas fin ar brezel. Gilbert Vernam a glaskas gwellaat ar sistem. (Sifr Vernam Vigenère e 1918). Posupl e oa atav da gavout un doare da ziluziañ anezhañ avat. Diwar e labour avat e voe ijinet An alc'houez un tenn. Ur sistem rinegañ a ra gant un alc'hwez a vez cheñchet pep tro hag o vezañ ken hir hag ar skrid da enkriptañ. Ur sistem a vije dibosupl da derriñ, daoust ma n'eo ket gwall aes ober gantañ.
Penaos enkriptañ ha digriptañ
kemmañ
Karrez Vigenère pe taolenn Vigenère, pe an Tabula recta evel ma reer diouti c'hoazh, a c'hell bezañ implijet evit enkriptañ pe digriptañ ar skrid. Gant Sifr Kaezar e vez diblaset al lizherennoù atav diouzh ar memes niver a lizherennoù. E vije H da skouer, ha F a vije I, Y a vije A hag all... Gant sifr Vigenère eo ret cheñch niver al lizherennoù diblaset evit pep lizherenn. Evit rinegañ ar skrid e reer gant un daolenn, Karrez Vigenère. Warni eo skrivet al lizherenneg 26 gwech met o kregiñ gant ul lizherenn disheñvel pep tro, o n em zilec'hiañ war zu an tu kleiz. Evit pep lizherenn eus ar skrid enkriptet e implijer ul lizherenneg disheñvel tennet diouzh unan eus renkadoù an daolenn. Dibabet e vez al lizherenneg hervez ur ger-kuzh dibabet en a-raok. Kemeromp ur skouer. Evit rinegañ
ARSEIZHALC'HOUEZ Ma tibabomp ober gant ar ger kuzh «VIVIANA» e vo ret heuliañ ar patrom
ARSEIZHALC'HOUEZ
VIVIANAVIVIA
Pep renkennad a grog gant al lizherenn alc'houez. 26 renkennad alc'houez a zo tu implijout met ne vo implijet nemet ar re a gaver er ger-kuzh, da lâret eo 4 hepken. V, I, A, N .
Evit pep lizherenn eus ar skrid da enkriptañ e vo implijet tro ha tro pep lizherenn eus ar ger kuzh hag erlec'hiet e vo pep lizherenn gant an hini a vez kavet en e blas ouzh an daolenn, er renkennad a glot gant lizherenn ar ger kuzh. Al lizherenn A, lizherenn gentañ ar skrid a vez koublet gant V, lizherenn gentañ ar ger-kuzh. Klask a reer A e renkennad kentañ ar c'harrez ha diskenn a reer ar golonenn dindan, betek bezañ a-live gant renkennad V. Ar pezh a ro deomp al lizherenn V. Er memes doare e kemerer an eil lizherenn R, koublet e vez gant I ha diskenn a reer er golonenn dindan betek bezañ a live gant renkennad I., ar pezh a ro deomp un B Ha kenderc’hel a reer evel-se.
Skid sklaer : A R S E I Z H A L C'H O U E Z
An Alc'houez : V I V I A N A V I V I A N A
Skrid rineget : V B N N I M H V W Z Z U T Z
Evit digriptañ ar skrid ez aer kuit diouzh ar renkennad a glot gant lizherenn gentañ ar ger kuzh. Mont a reer betek lizherenn ar skrid rineget hag erlec'hiañ a raer al lizherenn-se gant an hini zo er memes kolonenn e renkennad kentañ ar c'harrez. Setu amañ e kemerer al lizherenn V (lizherenn gantañ Viviana) heuliañ a reer ar renkennad o kregiñ gant V betek al lizherenn V (Lizherenn gentañ ar skrid rineget ) ha kemer a reer al lizherenn zo e nec'h ar golonenn-se, la lâret eo A. Ar memes tra evit al lizherenn I heuliañ a reer ar renkennad betek B ha kavet a reer e nec'h ar golonenn al lizherenn R ha kenderc'hel evel se.