Arthur Cravan

Arthur Cravan, anv gwir Fabian Avenarius Lloyd (22 a viz Mae 1887 e Lausanne - aet diwar-wel e Salina Cruz e miz Du 1918) a oa ur skrivagner hag ur bokser breizhveuriat gallek. Mab Otho Holland Lloyd ha niz Oscar Wilde e oa. Unan eus diaraogerien dada hag an dreistgwirvoudelezh e voe hag e kement lec'h ma tremenas e savas reuz.

E vuhez

Ne ouezer ket perak e tibabas al lesanv Arthur. An anv Cravan a zibabas e 1912 da enoriñ e zanvez-gwreg, Renée Bouchet hec'h anv, hag a oa a orin eus Cravans e departamant ar Charente-Maritime. E 1905 edo oc'h echuiñ e studioù e Birmingham. Mont a reas da vBerlin, ma labouras el labouradeg-sukr Siemens Zuchertswerk ha goude ur pennad e rankas mont kuit diwar urzh ar boliserien. Etre 1912 ha 1915 edo e Pariz ma reas war-dro ar gelaouenn «Maintenant». Enni e skrive pennadoù diwar-benn al lennegezh hag an arzoù. Gwall iskis hag atahinus e oa ar pennadoù, evel ar pezh a vefe dada ur pennadig goude. E-touez an arzourien kunujennet gantañ e oa al livourien Marie Laurencin, Suzanne Valadon ha Marc Chagall, hag ar skrivagnerien Guillaume Apollinaire hag André Gide. Kemenn a reas en em lazhfe dirak an holl ha stank e teuas an arvesterien. Neuze e lavaras Cravan dezho e oant debret gant ar sellerezh, hag e-lec'h en em lazhañ e stagas gant ur brezegenn teir eurvezh-pad diwar-benn an entropiezh. En holl e reas peder frezegenn : d'ar 27 a viz Du 1913, d'ar 15 a viz Meurzh ha d'ar 5 a viz Gouere 1914 e Pariz, ha d'an 19 a viz Ebrel 1917 e New York. E-pad ar peder anezho e savas reuz.

E 1915 ez eas kuit eus Frañs hag e treuzas Europa a-bezh, tremenoù-hent fals gantañ. E Barcelona en em gavas e 1916 ma stagas gant ar boks en-dro. Aozañ a reas ur c'hrogad a-enep Jack Johnson, hag eñ kampion ar bed. Cravan a voe lakaet KO gantañ er c'hwec'hvet round^[1].

E 1917 ez eas da New York ma kejas gant kalz tud vrudet, en o zouez ar varzhez Mina Loy. Dimeziñ a rejont e miz Ebrel 1918, hag e voe ganet ur verc'h anvet Fabienne Benedict d'ar 5 a viz Ebrel 1919. Mina Loy a stagas ivez gant ur romant diwar-benn Cravan anvet Colossus, met diechu e chomas.

Arthur Cravan az eas diwar-wel e Salina Cruz e Mec'hiko e 1918 p'edo o vageal war-du Arc'hantina. Morse n'eo bet adkavet e gorf. Gant poliserien Mec'hiko e voe graet anv eus korf ur melegan bras-tre bet lazhet e-kichen an harzoù war ribl ar Rio Grande del Norte; marteze e oa hini Arthur Cravan. E 1920 e voe embannet en-ofisiel e oa marv Cravan. E wreg a glaskas war e lerc'h er bed a-bezh betek 1923.

Oberennoù

Arthur Cravan, Œuvres, barzhonegoù, pennadoù, lizheroù, skeudennoù, testenioù diwar-benn Arthur Cravan, embannadurioù Gérard Lebovici, 1987 ; adembannet gant Ivrea, 1992, ISBN 2-85184-179-3
Arthur Cravan, J'étais cigare : Maintenant , Fragments hag ul lizher, Eric Losfeld, 1971

Kelaouenn Maintenant

Niverenn 1, miz Ebrel 1912
Niverenn 2, miz Gouere 1913
Niverenn 3, niverenn ispisial (1), Oscar Wilde est vivant !, miz Here-miz Du 1913
Niverenn 4, niverenn ispisial (2), L'Exposition des indépendants, miz Meurzh-miz Ebrel 1914
Niverenn 5, Poète et boxeur ou l'Âme au vingtième siècle, miz Meurzh-miz Ebrel 1915

Levrlennadur

Maria Lluïsa Borras, Cravan, une stratégie du scandale, Jean-Michel Place, 1996
Maria Lluïsa Borras, Picabia, Albin Michel, 1985
André Breton, Anthologie de l'humour noir, Sagittaire, 1940
André Breton, Les pas perdus, Gallimard, 1970
Gabrielle Buffet-Picabia, Aires abstraites, P. Cailler, 1957
Blaise Cendrars, Le Lotissement du ciel, Denoël, 1949
Philippe Dagen, Arthur Cravan n'est pas mort noyé, Grasset, 2006
Marcel Duchamp, Ingénieur du temps perdu, entretiens, Belfond, 1967
Noël Godin, Anthologie de la subversion carabinée, L'Age d'Homme, 1988
Julien Levy, Memoir of an art Gallery, New York, 1977
Robert Motherwell, The Dada Painters and Poets, Motherwell, 1951
Francis Picabia, Jésus-Christ Rastaquouère, 1920
José Pierre, Le Futurisme et le dadaïsme, embannadurioù Rencontre, 1966
Man Ray, Autoportrait, Laffont, 1964
André Salmon, Souvenirs sans fin, Gallimard, 1956
Michel Sanouillet, Dada à Paris, Pauvert, 1965 ; Flammarion, 1993 ; CNRS, 2005
Leon Trotsky, Ma vie
Philippe Squarzoni, Portrait inédit d'Arthur Cravan, embannadurioù Le 9 Monde, 2003
Edgardo Franzosini, Grande trampoliere smarrito Watt n° 0,5 2012

Liammoù diavaez

Notenn

↑ Arthur Cravan, Œuvres, p 273, Ivrea, 1992.

[1] Arthur Cravan, Œuvres, p 273, Ivrea, 1992.

[1]