Krater : diforc'h etre ar stummoù
Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
D replaced: l e → l e (2) using AWB |
|||
Linenn 19:
Miret he deus al [[Loar]], e lec'h ma n'eus na dour (pe hogozik), nag aergelc'h, na buhez, ar roudoù lezet gant holl ar stokadennoù zo bet war he gorre abaoe ma oa sonnet he zektonik. Reiñ a ra ur soñj mat eus an niver a gorfoù zo stoket ouzh an Douar.
Daoust d'ar c'hemmoù prim war-c'horre an Douar a zistruj dilerc'hioù ar stokadennoù ez eus bet anavezet war-dro 170 krater stokadenn<ref>Grieve, R.A.F.; Cintala, M.J.; Tagle, R. (2007). Planetary Impacts in ''Encyclopedia of the Solar System,'' eil
Ar c'hraterioù a weler war gorreadoù kozh-kenañ evel war [[Merc'her (planedenn)|Merc'her]], al [[Loar]], ha highlands su [[Meurzh (planedenn)|Meurzh]], a ziskouez e oa ur prantad bombezadeg stank abred e diabarzh Koskoriad an Heol war-dro 3,9 miliarda vloavezhioù zo. Abaoe an amzer-se e oa kalz izeloc'h ar feur produadur kraterioù war-c'horre an Douar, met chom a ra bras memes tra. Etre unan ha teir stokadenn bras a-walc'h da sevel ur c'hrater 20 km treuzkiz zo war-c'horre an Douar war-dro ur wezh bep milion a vloavezhioù well-wazh.<ref>Carr, M.H. (2006) ''The surface of Mars;'' Cambridge University Press: Cambridge, UK, p. 23.</ref><ref>Grieve R.A.; Shoemaker, E.M. (1994). The Record of Past Impacts on Earth in ''Hazards due to Comets and Asteroids,'' T. Gehrels, Ed.; University of Arizona Press, Tucson, AZ, pp. 417-464.</ref> Diskouez a ra e tlefe bezañ kalz muioc'h kraterioù yaouank a-walc'h war-c'horre an Douar evit n'hon eus dizoloet betek-henn. Cheñch a ra feur ar c'hraterioù savet e kreiz Koskoriad an Heol da-heul stokadegoù er [[Gourizad Kuiper|gourizad asteroidennoù]] a grou strolladoù tammoù zo kaset a-dreuz kreiz Koskoriad an Heol<ref name="BottkeEtAl07">{{cite journal| last=Bottke|first= WF|coauthors= Vokrouhlický D Nesvorný D.|year=2007|title=An asteroid breakup 160 Myr ago as the probable source of the K/T impactor|journal=Nature| volume= 449|pages=48–53|doi=10.1038/nature06070| pmid=17805288| issue=7158|bibcode = 2007Natur.449...48B }}</ref>. Savet e oa an "[[tiegezh Baptistina|tiegezh asteroidennoù Baptistina]]" en ur stokadeg, 160 milion a vloavezhioù zo, ha war a greder he deus lakaet feur ar stokadennoù da greskiñ kalz.
Linenn 50:
Lorsque la météorite arrive au sol, elle y pénètre rapidement en se vaporisant sous l’énorme énergie de l’impact. Le sol se comporte comme une matière élastique – à sa mesure – et s’enfonce profondément, tout en se vaporisant et en se fracturant. Au bout de quelques secondes, le trou parvient à sa dimension maximale, c'est le '''cratère transitoire''' (''transient crater'').
Ensuite, le sol reprend sa place, c'est le '''rebond''' (''rebound''). Il ne reste à la fin qu’un '''cratère final''' (''final crater'') dont la forme dépend du volume de sous-sol vaporisé et éjecté, de la compression résiduelle dans les roches, de la puissance du rebond, et des glissements de terrains et éboulements des parois et des retombées. Le cratère final
C'est l'angle avec lequel la météorite percute le sol qui influe sur la circularité du cratère, et non la forme de la météorite. Plus l'angle est rasant, plus le cratère sera allongé, mais c'est en dessous d'un angle de 45° que l'allongement sera notable.
| |||