Kellig : diforc'h etre ar stummoù

Ar mennozh kentañ a vez gant an dud a zo e vez savet pep organeg ganto ha diwarno evel ma vez savet un ti gant brikennoù ; n'eo ket ur mennozh faos met pep brikenn eus an ti ne vez enni holl dalvoudoù na holl berzhioù an ti e-unan evel ma vez gant ar gellig. Gwelloc'h e vefe tostaat ar gellig eus ur boud en ur strollad pe gwelloc'h c'hoazh eus an den er gevredigezh gant an holl berzhioù, magañ, gouennañ ha daremprediñ.

 

Ar '''gellig''' (e latin ''cellula'', a dalv kement ha ''kambrig'' ) eo an unvezenn framm, mont-en-dro ha gouennañ hag a ya d'ober an hollad, pe ul lodenn, eus pep tra vev, pep [[bevegan]].

 

Dont a ra an anv eus he neuz, hañval a-hervez ouzh kellig ur manac'h : Pa vez sellet ouzh gwiadoù boudoù-bev gant ur mikroskop e teu anat e vezont brikennoù ar vuhez (o framm).

 

Unvaniezh ar boudoù-bev a denn he arguzenn gentañ eus bezañs ar c'helligoù o sevel pep bevegan : Pep kellig a zo savet diwar ur framm hag ur metou diabarzh boutin ; kempouezet a vez dibaouez hemañ ([[homeostasiezh]] ar metou diabarzh) evit ma vefe spletus evit buhez, mont-en-dro ha gouennadur ar gellig.

 

== Istorig ar mennozh ==

* Nac'het a vez ar ganedigezh diwar netra gant [[Louis Pasteur]] (1822-1895).

 

== Framm ar c'helligoù ([[korfadurezh]]) ==

Daou seurt a gelligoù a vez termenet diouzh ma vez pe get un [[nukleus (bevoniezh)|nukleus]] enno :

* Ar [[prokariot]]ed n'o deus ket a nukleus gwirion ha dieub er sitoplasm eo o Z/TDN (ar [[bakteri|bakteriennoù]] da, skouer). Enno ez eus an [[Eubakteriennoù]] hag an [[Arkaebakteriennoù]];

* An [[eukariot]]ed a zo gant un nukleus gwirion bevennet gant ur c'holoenn ; meur a [[organit]] a vez gwelet enno ivez.

|}

|}

* Sitoplasm an eukarioted n'eo ket ken greunek hag hini ar prokarioted rak lod vrasañ o ribozomoù a zo stag ouzh ar [[retikulom endoplasmek]].

* Tennañ a ra ar goc'henn blasmek deus hini ar prokarioted war-bouez nebeut.