Impalaeriezh roman : diforc'h etre ar stummoù

Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Yezh: arabat droukveskañ kent ha goude
→‎Renad an Impalaeriezh roman: Adwelout ar yezh a vo ret
Linenn 13:
Koulskoude ne oa nemet lakaat war-wel hag ez-ofisiel ar saviad ma oa ar riez dindanañ adalek [[Emgann Actium]] ([[31 kt JK|31 kent Jezuz-Krist]]) pa oa bet trec'h [[Octavius]] war armeoù [[Marcus Antonius]] ha [[Kleopatra]]. Ouzhpenn-se e veze boazet Roma ouzh an [[unpenniezh]] diwar mare [[diktatouriezh]] [[Jul Kaezar|Kaezar]].
 
Biskoazh n'eoeus bet embannet e oa ur renad nevez a vije impalaeriezh e anv. E-pad pell eo bet miret gwiskamantoù ha pennaennoù ar [[Republik roman]], rak aon bras o doa ar Romaned ma vije renet ur cheñchamant e-enep d'an henvoazioù hag a-enep da youl an doueoù marteze.
Hervez an istor ofisiel diwar o intrudu en em lakae ar Republik, ar Bobl hag o Sened etre daouarn un den hepken. ''Princeps'' e oa e ditl boutinañ ha ne oa nemet hini ar senedour en doa droadaotre evitda komzgomz e penn kentañ an holl. Ur wech c'hoazh e oa ur [[ster]] [[relijion roman|relijiel]] kuzh pa sonjegrede ar Romaned e oa ar pep kentañ o komz an hini awenet gant an doueoù hag e veze selaouet spis outañ.<br />Evit abeg aon ar cheñchamant e veze kustum ivez e mareoù kentañ reiñ d'ar ''princeps'' an titl a [[KoñsulKonsul|goñsulgonsul]], uhelañ magistraderezh ar Republik.<br />
 
Aogust, hag eñ an [[advab]], en doa lakaet anv Kezar a-raok e anv-familh dezhañ ha diwar ar skouer-mañ eo bet graet ar memes tra gant an impalaerien all. Un titl eo deuet da vezañ, kevatal da impalaer hag e kaver [[Tsar]], pe [[Ksar]], evel anv a enor roet d'an impalaer [[Rusia|rusian]], [[Bulgaria|bulgar]] ha [[Serbia|serb]], ha [[Kaiser]] evit an impalaerien [[Alamagn|alaman]] hag [[Aostria|aostrian]].
 
Ingal e veze roet titloù ouzhpenn d'ar [[princeps]] hag en o zouez hini [[Imperator]]. Roet e veze en a-raok d'ar [[jeneral]] trec'hour gant e soudarded. Diouzh ar ger-se e teu ''impalaer''.
 
== Istor ==
An impalaeriezh Roman a oa bet ar stad galloudusañ a-fed ekonomiezh, sevenadur, politikerezh ha milourel eus e vare. Chomet eo unan ar brashañ impalaeriezh a zo bet a viskoaz. En e barr dindan ren an impalaer [[Trajan]], e oa ledet war 5 milion kilometrad karrez. En e dalc'h e oa e-tro 70 milion anneziad, 21% eus poblañs ar bed er mare-se. Dre m'en doa padet pell ha war un tiriad bras ez eo chomet an impalaeriezh roman un diazez evit ar yezhoù gresian ha latin, a-fed sevenadur, relijion, krouadennoù, tisaverezh, prederouriezh, lezennoù ha stummoù gouarnamant evit diskennidi an impalaeriehz ur wech aet da get. E-pad mare [[Krennamzer|krennamzerel]] Europa, e voe klasket adsevel impalaeriezhioù d'an impalaeriezh roman. E-touez anezho [[Impalaeriezh Latin|Impalaeriezh Roman, ur Stad kroaziadeg]], hag an [[Impalaeriezh Roman Santel|impalaeriezh roman Santel German]]. Dre nerzh [[Trevadenniñ europat|trevadenniñ]] an europeiz goude mare an [[azginivelezh]], hag ar stadoù krouet a-ziwar, ar sevenadurezh gresian-Roman ha yuezev-kristen a voe ledet dre ar bed o krouiñ diazez ar bed a-vremañ.