Oadvezh ar maen : diforc'h etre ar stummoù
Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
D ortho, replaced: .<ref>Barham Mitchell, 2008, p 74</ref> Ar perzhioù emzalc'h ha korfadurezh ret da sevel benvegoù, kavet e-touez an ''Hominina'' hepken, zo ar biz-meud ledanoc'h hag ar barregezh da zerc'hel un dra bennak using AWB |
|||
Linenn 15:
Meneget zo un hevelep oadvezh en ur vartezeadenn prederouriezh e ''[[De natura rerum]]'' gant [[Titus Lucretius Carus|Lucretius]]<ref>Nathalie Richard, ''Inventer la préhistoire. Les Débuts de l'archéologie en France'', Vuibert, 2008)</ref>.
== Sevenadur ==
Linenn 22 ⟶ 21:
Implijet e veze binviji maen graet gant un niver a vein. Da skouer, [[kailhastr]] ha mein all a veze stummet (pe diskolpet) d'o implijout evel benvegoù lemm pe [[arm]]où, e-skoaz [[basalt|maen-bazalt]] ha [[krag|maen-krag]] a veze implijet da sevel mein-malañ. [[Prenn]], [[askorn]], [[kregin|kregat]], kerniel (kirvi dreist-holl) ha danvezioù all a veze implijet stank ivez. E-pad al lodenn nevesañ eus ar prantad, [[gouelezenn]]où (evel ar [[kleiz|c'hleiz]]) a veze implijet da sevel [[priaj]]. Loc'hañ a reas al labour-douar ha doñvaet e oa loened zo.
Spesadoù zo estroc'h evit ar [[Primat]]ed zo gouest d'ober gant benvegoù, evel ar [[ki-dour mor|dourgon mor]], a dorr kregat [[ourmel]] gant mein. Ar [[primat]]ed a c'hell ober gant binviji ha memes sevel un nebeud. Brasoc'h eo ar gouestoni-se e-touez an ''Hominoidae'' hag an dud, met an dud hepken, ha dre vras an ''Hominina'', a zepant diouzh ar benvegoù da vevañ ha da chom bev
=== Boued hag evaj ===
Dont a rae boued chaseourien-dastumerien Oadvezh ar maen eus ar plant hag al loened gouez dastumet en o endro. Beveziñ a raent kig hag organoù, en o zouez an [[avu]], al [[lounezh]]i hag an [[empenn]]. Debret e veze legumaj ha greun pell a-raok [[Dispac'h Oadvezh ar maen|dispac'h al labour-douar]], evel ma'z eo anat diouzh ar c'havadennoù arkeobotanek er gwiskadoù [[mousterian]] eus [[Groc'h Kebara]], en [[Israel]].<ref name="doi10.1016/j.jas.2004.11.006">{{cite journal |author=Efraim Lev | coauthors=Mordechai E. Kislev; Ofer Bar-Yosef |title=Mousterian vegetal food in Kebara Cave, Mt. Carmel |journal=Journal of Archaeological Science |volume=32 |issue=3 |pages=475–484 |month=March | year=2005 |doi=10.1016/j.jas.2004.11.006 |ref=harv}}</ref> Prouennoù kavet nevez zo a ziskouez e veze fardet ha debret edaj gouez gant an dud ken abred ha 23 000 vloaz zo en [[Henoadvezh koshañ ar maen]].<ref name="pmid15295598">{{cite journal |author=Dolores R. Piperno | coauthors=Ehud Weiss; Irene Holst; Dani Nadel |title=Processing of wild cereal grains in the Upper Palaeolithic revealed by starch grain analysis |journal=Nature |volume=430 |issue=7000 |pages=670–3 | date=August 5, 2004 |pmid=15295598 |doi=10.1038/nature02734 |url=http://anthropology.si.edu/archaeobio/Ohalo%20II%20Nature.pdf |ref=harv}}</ref>
Tost da ziwezh [[skornadur Wisconsin]], eus 15 000 da 9 000 vloaz zo, ez eas da get kalz loened bras evel ar [[mammout]]ed en [[Azia]], [[Europa]], [[Norzhamerica]] hag [[Aostralia]]. Ar c'hentañ darvoud steuzierezheus an [[Holosen]] e oa. Marteze e ezdias an dud da gemm o zinell ha gant diorroadur al [[labour-douar]], ar boued diazezet war plant gounezet a zeuas da vezañ ul lodenn ingal eus o zinell. Kinniget ez eus un niver a faktorioù da zisplegañ steuzidigezh ar spesadoù loened : ar re-chaseerezh moarvat, met ivez an digoadañ hag ur cheñchamant [[hin]]
=== Goudorennoù hag annezioù ===
Linenn 37 ⟶ 36:
<!--
* An animal hide tent dated to around 15000 to [[10000 BCE]], in the [[Magdalenian]], was discovered at Plateau Parain, [[France]].
Linenn 55 ⟶ 53:
In paleolithic times, mostly animals were painted, in theory ones that were used as food or represented strength, such as the [[rhinoceros]] or large [[Felidae|cats]] (as in the [[Chauvet Cave]]). Signs such as dots were sometimes drawn. Rare human representations include handprints and half-human/half-animal figures. The Cave of Chauvet in the [[Ardèche]] ''[[département]]'', France, contains the most important cave paintings of the paleolithic era, dating from about 31,000 BCE. The [[Altamira (cave)|Altamira]] cave paintings in [[Spain]] were done 14,000 to 12,000 BCE and show, among others, [[bison]]s. The hall of bulls in [[Lascaux]], [[Dordogne]], France, dates from about 15,000 to 10,000 BCE.
The meaning of many of these paintings remains unknown. They may have been used for seasonal rituals. The animals are accompanied by signs that suggest a possible magic use. Arrow-like symbols in Lascaux are sometimes interpreted as [[calendar]] or [[almanac]] use, but the evidence remains interpretive
Some scenes of the Mesolithic, however, can be typed and therefore, judging from their various modifications, are fairly clear. One of these is the battle scene between organized bands of archers. For example, "the marching Warriors," a rock painting at Cingle de la Mola, [[Castellón de la Plana|Castellón]] in Spain, dated to about 7,000–4,000 BCE, depicts about 50 bowmen in two groups marching or running in step toward each other, each man carrying a bow in one hand and a fistful of arrows in the other. A file of five men leads one band, one of whom is a figure with a "high crowned hat." In other scenes elsewhere, the men wear head-dresses and knee ornaments but otherwise fight nude. Some scenes depict the dead and wounded, bristling with arrows
=== Stone Age rituals and beliefs ===
| |||