Kanoe-kaiak : diforc'h etre ar stummoù

Ar c'hanoe hag ar c'haiak a zo daou lestr sportour peushañval met distagellda ziforc'hiañ : disheñvel int dre ar pagailhroeñv (pe bagailh) hag ar savlec'h er bag. Gant ur pagailh simpl hag war ar glin eo ar c'hanoerien, hag gant ur pagailh doubl hag azezet eo ar c'hayakerien. Ar gêr kanoe-kayak a zo stummet gant hollad an daou gêrc'hêr all, met n'eo nemet anv ar sport hag n'eo ket hini ul lestr. Ar c'hanoe-kaiak a zo pleustret en dour sioul, en dour red pe war ar mor.Ar surentez a ezhomm ur mestroniezh hent al lestr, ur gourdoniezh teknikel ha fizikel hag un aveadur kemmus hervezh diaesterioù raksoñjet an hentad.

Ar c'hanoe a teudeu eus indianed amerika, an erluskerezh hag an hentad a zo graet war e dro gant ar pagailh simpl. Ar c'haiak a zeu eus an inuited, hag a rae o vigibigi gant ur struktur koat kelc'hiet gant kroc'hen reunig. Da c'houde e vez kavet implijoù nevez gant ar pagailh gant pobloù all evel ar pirogoù e Afrika, ar ski surf e Polynesia. ImplioùImplijoù disheñvel o deus, treuzdougen festoù hengounel, begibigi saveteiñ war lestroù brasoc'h, pourmennadennoùpourmenadennoù pe sportoù.

Abaoe fin an XX vet kantved eo diorroet kalz ar pleustradegoù-se, gant implij teknikoù ha danvezioù nevez, da skouer ar c'hevlar pe ar c'harbon evit al lestroù, met ivez war ar pagailhoù hag reizhoù ar surentez. blammAbalamour da se, deuet eo ar c'hanoe-kaiak da vezhanvezañ ur sport, ha kenstrivadegoù a zo neuze deuet war wellwel. Al lestroù o deus kemerretkemeret perzhioù ar pleustroù nevez ( freestyle, sterioù uhel ), pe evit kaout un arvesterezh brasoc'h ( da skouer bigi a skarzh an dour o-unan). Bremañ, stumm ar c'hanoeoù hag ar c'haiakoù a depantzo muioc'h eusdiouzh o pleustradegfleustradeg eget eus o orin : aes tre eo da meskañ ur c'haiak hag ur c'hanoe evit ar slalom kement seblante seblantont intheñvel.

Er vloavezhioùbloavezhioù-se ez eo bet diorroet ar sport-se d'an holl, tu oa neuze emprestinamprestiñ bigi, mont d'ober un dro kaiak hep kelenerkelenner, e pep korn ar vro. En tarn, ur bern embregerezhiou emprestin bigi a zo bet digoret en un neubeut bloavezhioù, deuet e oa da vezhanvezan erd'ar c'hiz mont d'ober un dro kaiak.

An eil lamm bras a zo bet gant sonjsoñj ober bigi e polietilen, rak e c'helle neuze an holl prenanprenañ bigi, graet e oa dreist-holl ar vigibigi se evit mont da c'hoari war an aodouaodoù, kaletoc'h, tost diposupl da derrinderriñ, ha gwerzetgwerzhet e veze seurt bigi er stalioù vras.

Ar c'henstrivadeggenstrivadeg kentankentañ en dour plaen a zo bet e Bro-Saoz e 1865, broe Bro cC'hallHall e 1869, E Amerika an norzh e 1871 hag all.

Krouet eo bet ar federasionc'henkevredigezh etrevroadel e 1924, hag an hini se a aozhoaozo ar c'hampionajouhenstrivadegoù Europa gentankentañ e 1933, ar re bedel e 1938.

Gwelet e vo ar c'haiak evit ar wech gentankentañ er c'hoariouhoarioù olimpek e 1936.

En dour red, ar c'henstrivadeggenstrivadeg slalom gentankentañ a vo gwelet e Bro Alamagn e 1939, hag koupkip ar bed a vo aozet e 1945. Er C'hoarioù Olimpek e vo gwelet ar slalom vitevit ar wech gentankentañ e 1972.

Ar c'hampionajoù bedel diskenadegdiskennadeg-sterstêr gentankentañ a vo e 1959 war ar ster Vezere, e Bro-C'hall.

E 1936 ez eo lakaet ar redadeg dre linenlinenn (dour plaen).

Ar slalom a zo bet ur sport Olimpek e 1972, kaset kuit e pad 20 vloazbloaz hag adlakaet e 1992.

Ar c'hanoe-kaiak en dour sioul a zo pleustret e kenstrivadeg pe e dudi, gant daou tipdoare lestr hag a redi ar c'hanoe hag ar c'haiak da implijoutimplij teknikoù disheñvel, memes ma chommchom ar meiziadoù seblanheñvel-tre.

Kaiak : ar c'hayaker a zo azezet en e lestr gant e treid staliet war ur varenn metal anvet stank treid. Troc'het eo war an hirder evit lakaat da diblasealziblaseal ar varenn-stur hag a vestronizalc'h ar stur. Aze ez eus un diforc'h bras etre an daou lestr ha-se dre ma eo mestronietsturiet ar c'hanoe, penn da benn gant ar pagailh. Ar c'haiaker a zo azezet tost tre d'ar stank-treid, hag e divc'harrhar a zo krommet evit aesaat ar boutañ. Ret eo komprennkompren, n'eo ket ar c'haiak a araoka war an dour, met an dour a araoka dindan ar c'haiak. Ar jestroù a zo neuze aozet evit sachañ, ha n'eo ket evit boutañ.

An nerzh sach, n'eo ket krouet evel ma c'hallomp krediñ gant an divvrecdivrec'h, hag a zo implijet evel reizhoù, met gant daou ahel efedus tre ar c'horf : an divc'harrhar hag c'hef. En un doare fonnus, ar jestr a c'hall bezañ rannet e triteir lodenn, eo ret lakaat ur pal en dour gant nerzh hag ur c'horn madmat, goude eo ret stankañ an divvrecdivrec'h, kaletaat atar c'hef gant sikour ar c'harrhar eus tu ar palbal en dour en ur voutañ ar stank-treid, klasket e vez neuze da boutañ al lez hag a fivofiñvo ar c'hef. Skeudenn implijet gant ar gourdonneriengourdonerien evit diskrivañ finñvadennfiñvadenn ar pagailh a zo eo ret plantañ anezhi er betoñs ha gortoz e vefe erruet al lestr d'ar memes poent gant sikour ar c'hef hag al lez. A-benn ar fin, ar fiñv diwezhañ a zo da uhelaat an ilin evit prientiñ an taol o tont.

Kanoe : Ar fiñv a zo disheñvel met ar menozhmennozh a zo ar memes hini, ar fiñv a zo kroget gant al lez eus tu ar palbal nemetañ hag a za ar muiañ en a-raok. Ar pal a zo kavout ar pellañ posupl. Goude, ar c'hanoeer a laosk kouezañ e pouezbouez en dour, ha pa 'z eo penn da penn ar palbal en dour e sav en dro.

Ha neuze e sach war e c'hanoe gant sikour an harp-se. Pa kroggrog ar fiñv-se, emañ dija o raksoñjalsoñjal anen hini a zeu en ur lakaat e lez en a-raok. An hentad a zo graet war e zrodro gant taolioù pagailh brasoc'h e fin an taol.

DiesterDiaester ar sport a teudeu eus distabilted al lestr. Ar jestroù na vefe ket diaes da arloañ ma vefe stabiloc'h ar bigi. Met pal ar sport a zo da vont ar buhanañbuanañ posupl ha neuze eo ret kaout lestroù skelbet. Ar c'hayaker pe ar c'hanoeer a zo neuze eno ur ziwalltiwall dibaouez, ha c'hoarvezout a ra ivez gant gwelañgwellañ gourdonerien ar bed, dresidrezi holl gant ar skuizhder goude ur bern kampionadoù.

Ur bern seurt a bigi a zo posupl implijout : ar c'hayakoù ha kanoeoù ur blasplas, met ivez divdaou blas pe teirtri. Anv al lestr a zo savet gant lizherenn ken,tañkentañ e anv leun e galleg (K evit kaiak, C evit kanoe ), hag goude an niver a plasblasoù a zo ennañ. Da skouer : K1, K2, K4, C1, C2 ha C4. Ar c'hampionnad a zo heuliet gant ur vag kefluskerietkeflusker hag en deus ar gwir da zivarrekaat ar c'henstriveriengenstriverien.

Ar c'hanoe-kaiak a strolla ar sport olimpek, met ivez an dudi an touristelezhdouristelezh hag ar c'henwerzherezhenwerzherezh.

E Bro-C'hall ez eo meraetmeret gant an FFCK http://www.ffck.org/, hag gant an ICF http://www.canoeicf.com/ en etrevroadel.

**ar slalom ( diskenn ar ster gant redioù ).

**an diskennidigezh ster ( diskenn ar ster ar buhanañbuanañ posupl )

**An neuñverez en dour red ( aze e pella un tamm eus ar c'hayak met eus an neuñverez gant gwarezadurioù).

**Ar c'haiak freestyle ( ober figurennoù war gwagennoùwwagennoù ar ster pe ar mor ).

**Ar rafting ( Diskenn herruzioù gant bigi plastek dre skipailh ).

**An uhel-ster ( diskennidigezh taranoù, herruzioù diaes tre da tremendremen, hag a goulennc'houlenn ul live teknikel uhel tre, ret eo mestronian penn da benn e vag. MirretMiret eo d'ar c'hayakeriennhayakerien krenvankreñvañ. An diskibl danjerusandañjerusañ ez eo.)http://bigislandfun.com/wp-content/uploads/extreme-wailuku-kayak-paddling-hawaii-island.jpg.

**Ar redadeg fonnus ( treuziñ un hirderhed resis ar buhanañbuanañ posupl ).

**Ar c'haiak polo ( ur sport dre skipailh, war un dachenn gant butchoù. Tost ouzh ar melzornmell-zorn hag ouzh ar basket).

**Ar maraton ( dedreuziñtreuziñ un hirderhed hir gant al lestr, gant an ezhomm dougenn anezhañ a-wechoù ).

**Ar aerouant-bag ( dedreuziñtreuziñ un hirderhed hir war bigi hag a zegemer betek 30 den ).

An dikibliezh-se a zo un araezdoare da welladenniñweladenniñ ar c'hostoù, pe c'hoashoazh d'ober mereadennoù bihan, ha gwelout ar pezh a zo diposupl da welletwelet a-dal an douar. Pleustret e vez gant bigi hir, a stumm hengounel, tost 5 metrad gant kombadoù didreuzus a-benn gwareziñ an dilhadoù hag an dafar evit en em lec'hiañ, pe c'hoashoazh kaiakou e polietilen, ledan ha stabil-tre evit an douristelezh. Gant ar c'haiak war vor eo posupl da besketañ ar pezh a zo difennet gant listri an neuñverien.

Ar gourdonadennoù a zo mirretmiret dreist -holl gant aozadur etrebroadeletrevroadel ar c'hanoe (FIC). Ar c'hanoe-kaiak a zo degemeret evel ur sport abaoe 1936 a drugarez d'ar redadeg fonnus ( war 200m, 500m hag 1000metrad war un trepas). Ar slalom a zo nemet abaoe 1972 ( paouezet eo bet goude ar bloavezh-se betek c'hoarioù olimpek Barselona e 1992). An diskibliezhioù nann -olimpek a zo an diskennidigezh-ster, ar freestyle, ar c'haiak polo hag an diskibliezhioù-se a zo graet war o-dro gant an FIC.

*Redadeg fonnus : war an dour sioul, pep gourdoner a zo staliet en un trepas eeun betek an degouezh. An hirderioù a zo eus 200, 500 ha 1000m1000 m evit ar baotred er sprint, met mont a ra betek 5 km hag ar maratonioù evit an hirbadushir-badus. Met ar c'haiakoù a c'hall bezañ gant meur a blasoù(1;2 pe 4 den).http://i.eurosport.fr/2006/08/19/302813-1352141-317-238.jpg

**Slalom : war an dour-red, ar gourdonerienc'hourdonerien o deus da dreuziñ un hirder hed eus tro dro 300 metrad ha tremen e-barzh dorioù ( etre 18 ha 25 ). Bez ez eus dorioù a liesseurt : ar re gwerwer hag a vez tremenet gant hent ar redenn, hag ar re ruz a- enep ar redenn. BezLiesseurt ezeo eus liesseurt aal lestrlistri evit ar slalom : ar c'hayak ur plas, ar c'hanoe ur plas, hag ar c'hanoe divblasdaoublas. Ar bigi a zo graet e kevlar, e karbon pe gant an daou ( kevlarkarbon ), abaoe un nebeud bloavezhioù eoez eus dibaouez stummoù nevez evit aesaat ar ruzañ. Evit ar poent ez eo ardeut c'houlzkoulz d'ar bigi berr ( nebeutoc'h eget 4 metrad ).

**DiskenadegDiskennadeg : Pleustret e vez e sterioù gant dour-red, ar pal a zo mont eus ur poent d'ur ster d'unan all ar buhananbuanañ posupl, en ur c'hemergemer an dremennoù fonnusanar fonnusañ.

Bez ez eus daou stumm a gourdonezhioùc'hourdonezhioù :

-Sprint :TrementTremen a ra e daou vanchbrantad, war ar memes rann ster. Pep hini a c'hell padout eus 30 eilenn da teir minutenn, alies e vez aozet er rannad ster finvusanfroudañ.

-Klasel :Eus 6 betek 30 minutenn e chell padout.N'ez eus nemet ur manchprantad.

**Freestyle : war an dour red , ar freestyle a vez pleustret war spotoù ( gwagennoù pe rolloù krouet gant ar redenn), komzet e vez neuze eus ar park’n’playpark 'n play, hag ar pleustrer a implij fiñv an dour evit ober figurennoù. Pleustrerien an diskibliezh-se en em vodontvod alies dindan anvioù teamskipailh e lec'h ma aozont asambles ur bern festivalioù a arvestoù dourel. http://www.pitchengine.com/brands/jacksonkayak/images/14192/2010star.airwheel.ej.jpg

Ar freestylerion na haketalont ket da dedreuziñ meur ac'hilometra gilometr a-benn kavout spotoù direbech, ar re pouezusañ e Bro-C'hall a zo Hawai war ar Rhon pe ar Rabiou...

**Wave-ski : War un draezhenn leun a gwagennoùwagennoù anvet "spot", ar wave-ski a zo e palbal ober figurennoù, evel ar freestyle. An dikibliezh a zo ur meskaj etre ar surf hag ar c'haiak dre ma na vez ket a wave-ski kanoe. Ar c'hayakour a zo azezet war ur blankenn gant e dreid staget er stank treid hag e ziv c'harrhar gant ur senklenn.http://voyazine.voyages-sncf.com/var/voyazine/storage/images/media/france/pays_de_la_loire/vendee/photos_de_vendee/wave_ski_vendee_france/169529-3-fre-FR/wave_ski_vendee_france_galerie_photo_large.jpg

**Moraton : Ober un hentad war ar mor, ar meraton a zo ur redadeg hirbadushir-badus e kaiak-war-vor, ski-surf, pe pirogbirog. Dont a ra ar sport-se eus Afrika ar su,e lerclec'h ma vez implijet seurt bigi abaoe tost ur c'hantved. Mont a ra an hirderioù eus 7Km7 Km evit ar yaoueriennyaouerien betek 21Km evit an henaoueriennhenaouerien e bro-c'hall. E Afrika ar su da skouer, ar redadegoù a c'hell padout un hanter devezh hag ober betek 70Km.

Pleustret e vez gant bigi hir-kenankenañ(war-dro 6 metrad 50), hag ar pal a zo echuinechuiñ gant ar redadeg ar vuhananbuanañ posupl en ur implijimplijout an houl(gwagennoù ha na dorront ket, hag a zo kreizhkreiz ar vormor) evit kemer tizh. http://micheray.files.wordpress.com/2009/04/yendell_090311_48074.jpg

**MarartonMaraton : Ar maraton a zo ur redadeg hibadushir-badus war ur plan dour pe ster gant ar bosuplded d'ober daou pe tri portezal, war dro 32Km32 Km e ra ar redadeg. An amprouennoù a bad div eurvezh pe deir eurvezh pe muiocvuioc'h zoken.

**Pirog : Pe pirog-polynesian, dont a reont eus su meurvor habask, e lerclec'h ma'z eo ar sport hengounel. Gallout a ra degemer betek 8 pagailher. Alies e drementtremen ar redadegoù er memes koulz hag ar moraton.

An dilhad implijet a chenchcheñch penn da benn eus un diskibl d'una all hervezh an ezhommoù.

Da skouer, e Slalom, e mor pe e diskennadeg e vo implijet dilhad stankus, na laoslont ket an dour da drementdremen ha tomm rak ez vezhompvezomp atav gleb, en hanvhañv evel er goanvgoañv. ImplijImplijout a reont ur verrsae, hag a vez lakaet tro-dro da touldoull ar vag (iloar), evit ma ne c'hellfe ket an dour mont el lestr.

Ne vo lakaet nemet ul licra (seurt ttee-shirt met tomm memes gleb) hag ur short ganto. Pa'z eo re fresk an aer pe pa vez re avel e vez lakaet un dizaveler ganto.

Ar C'hanada a zo ar brovro nemetañnemeti er bed hag en deus en e listenn listri gourdonadenn ur c'hanoe eus 15 pagailher. Anvet eo ''Kanoe Brezel'' dont a ra eus indianed Amerika, an Haudenosaunee a implije ar bigi-se evit brezeliñ. O listri a oa fonnus-tre ha seblant tre d'ar C15 ( anv ofisiel ). Evel just eo bremañ e-keñver d'ar c'houlz-se evit gounez muioc'h a tizh c'hoazh.

**Henaourien adalek 35 bloaz.Ar rummad hen a zo dasparzhet e rannadoù 5 bloavezh ( V1=35 betek 39, V2=40 betek 44... ).

Ar merc'hed a zo 25 % eus an dud aotreget er c'hanoe-kaiak. An aozadur en deus prometet da pediñbediñ an holl frammoù sportour da kemerrgemer perzh er c'henstrivadeggenstrivadeg broadelvroadel « Merc'hed ha sport » aozet gant ministerezh ar yec'hed, ar yaouankiz hag ar sportoù evit lakaat en a-raok skeudenn ar plac'h er sport.

Stummoù ar bigi-flodelloù implijet en dudi a zo dreist -holl ar c'hanoe, ar c'haiak hag ar raft, e danvezioù reut war un eskern pe plastikblastik c'hwezhet. Ar stad azezet er c'hayak ur pe div blas a servij da pleustradegbleustradeg tud dalchet en o c'heflusk dre eskernoùeskern traontraoñ ar geinc'hein.