Kenurzhiennoù sferek
Graet eo vez kenurzhiennoù sferek eus meur a sistem kenurzhiennoù eus ar spas hag a zo un hollekadur eus kenurzhiennoù polel ar plaen. Daveet a vez ar poentoù enno gant ar pellder diouzh ur pol ha gant daou gorn. Implijet ingal e vez ar sistem-se evit an daveañ geografek : an uhelder, al ledenn hag an hedenn a zo ur stumm all eus ar c'henurzhiennoù-se. Meur a sistem kenurzhiennoù sferek a vez implijet en astrometriezh.
Bez' ez eus meur a genemglev evit termenañ ar c'hornioù. Er pennad-mañ ec'h implijer ar c'henemglev P(ρ,φ,θ) a vez implijet e matematik, m'eo φ anv ar genledenn hag a zo etre 0 ha π, ha θ anv an hedenn hag a zo etre 0 ha 2π.
Termenadur ha perzhioù diazezAozañ
KenemglevioùAozañ
- skin-kenledenn-hedenn
Bezet un daveer kartezian (O ; x, y, z), termenañ a reer kenurzhiennoù sferek (ρ, ϕ, θ) ur poent P gant :
- ρ, pellder ar poent P diouzh ar pol O ;
- ϕ, ar c'horn nann reteret stummet gant ar vektorioù z hag OP, anvet korn zenitel pe kenledenn ;
- θ, ar c'horn reteret stummet gant an hanter-blaenioù a zo an ahel a-blom ar vevenn anezho, hag a endalc'h an hanter-eeunenn [O, x) hag ar poent P a-getep. Mard eo H projektenn ortogonel P war ar plaen a-blaen (O, x,y) e c'heller neuze termenañ θ evel ar c'horn stummet gant ar vektorioù x hag OH.
Dre genemglev, hag evit ma vo un tripled kenurzhiennoù hepken pa vez ρ > 0, emañ ϕ etre 0 ha π radian (0 ha 180°) ha θ etre 0 ha 2π radian (0 ha 360°)[1], evit an daveañ, met gallout a ra θ ha ϕ deskrivañ un interval brasoc'h evit ur grommenn barametret ρ(θ, ϕ).
Implijet e vo an notadur-se er peurrest eus ar pennad.
- skin-hedenn-ledenn
E matematik ec'h implijer ivez sistem ar c'heografourien : envel a reer ar c'henurzhiennoù (ρ, θ, ϕ), m'eo ρ anv pellder ar poent diouzh ar pol adarre, tra m'eo θ anv an hedenn ar wezh-mañ (ar c'horn muzuliet adal ahel an x-où hag a vez etre -180° ha 180° peurliesañ), ha ϕ al ledenn (ar c'horn adal ar plaen kehederel hag a zo etre -90° ha 90°). Tremen a reer neuze eus ar c'henurzhiennoù sferek d'ar c'henurzhiennoù kartezian gant ar formulennoù :
Aes eo tremen eus an eil sistem d'egile rak liammet eo al ledenn hag ar genledenn gant
- skin-kenledenn-hedenn
E fizik e vez eilpennet an notadurioù ϕ ha θ peurliesañ[1], hervez ar standard ISO 31-11 war ar sinoù hag ar simboloù matematikel da implijout e fizik hag e teknologiezh[2]. Alies e vez notet r ar pellder diouzh ar pol[1].
Liammadenn gant ar c'henurzhiennoù polelAozañ
Er plaen a-blom (O ; z, OP) ez eo polel ar sistem kenurzhiennoù ( , ). Er plaen a-blaen (O ; x, y) ez eo ( , ) ur sistem kenurzhiennoù polel ivez.
Bezet
projektenn war ar plaen
Setu amañ kenurzhiennoù kartezian ar poent P :
PerzhioùAozañ
Liammadenn gant sistemoù kenurzhiennoù boasAozañ
Doujañ a ra ar c'henurzhiennoù kartezian (x, y, z), kranek (r, θ′, z) ha sferek d'ar memes lezennoù treuzfurmiñ roet amañ dindan, pa vezont termenet e-keñver ar memes daveer kartezian (O ; x, y, z).
Sistem kenurzhiennoù | Adal ar c'henurzhiennoù sferek | Davet ar c'henurzhiennoù sferek |
---|---|---|
Kenurzhiennoù kartezian | ||
Kenurzhiennoù kranek |
En daolenn amañ a-us ez eo arctan(y, x) astenn klasel arctan(y/x) war ar c'hwadrantoù diseurt evit x ha y pozitivel.
MammennoùAozañ
- ↑ 1,0 1,1 ha1,2 Eric W. Weisstein, « Spherical Coordinates. » war From MathWorld
- ↑ International Organization for Standardization, ISO Standards Handbook : Quantities and units., 3rd ed., Geneva, 1993, 345 p., ISBN 92-67-10185-4