Clelia Farnese
Clelia Farnese (1556- 1613) a oa ur briñsez italian, bastardez d'ar c'hardinal Alessandro Farnese.
He buhez
kemmañN'ouzer ket na pelec'h na pegoulz e oa ganet Clelia Farnese, na piv e oa he mamm. He zad, ar c'hardinal Alessandro Farnese, a oa niz d'ar pab Paol III, hag etre 1554 ha 1556 edo ar c'hardinal o chom e Parma, ma kreder eo eno e voe engehentet ha ganet Clelia. Lavaret ez eus bet, gant ar c'hronikour Giovanni Battista Spaccini[1], e oa merc'h d'ur gannerez eus Modena, met marteze e oa merc'h d'un itron eus lez an tiegezh Farnese. Marteze ivez e oa ganet e Roma[2]
Evel-just e kavas gwell an tad derc'hel kuzh ganedigezh e verc'h, e-doare da genderc'hel da vagañ spi da sevel skeul ar c'hargoù en Iliz roman. Marteze, hervez tammoù testenioù, e voe savet gant he mamm-gozh, Gerolama Orsini. Koulskoude ez eus bet lavaret ivez e vefe bet kaset ar verc'hig gant he zad kardinal da di e c'hoar Vittoria, dugez Urbino, met gouzout a reer edo Gerolama er Palez Cesarini, e 1566, pa voe prometet dorn ar plac'h, en ofisiel, da Giovan Giorgio Cesarini, hag ul lizher kaset eus Castro, da reiñ keloù d'he mab eus ar plac'h, a ro sklêrijenn a-walc'h[3]. Rak dugelezh Castro, ma edo Gerolama o chom, a oa ur c'horn-bro muioc'h distro ha pelloc'h diouzh selloù an dud ("... dava meno nell'occhio"[4].). N'eo nemet goude marv ar vamm-gozh, a c'hoarvezas e 1569, e voe fiziet Clelia en he moereb, dugez Urbino, savet en he lez, war un dro gant he c'heniterv Lavinia della Rovere.
Dimezet da Giovan Giorgio Cesarini
kemmañE miz Du 1564 edo Alessandro Farnese da-vat o klask d'e verc'h un dimeziñ hag a rofe ton d'an Tiegezh Farnese. Kavout a reas pezh a glaske, « un parentado proportionato per l'una et l'altra parte » emezañ[5], en tiegezh Cesarini[6], a oa e bouez o kreskiñ buan gras da Giuliano, un den eus ar « più eminenti nel mondo romano »[7], met ivez karget a zle ken bras ma edo en sell da skañvaat gant un emglev gant ar c'hardinal, ar pinvidikañ den a iliz eus e amzer, a lavared. Hag an daou, dre hanterouriezh Vittoria Farnese, en em glevas da reiñ dorn Clelia da mab nemetañ ar Cesarini hag e bried Giulia Colonna, Giovan Giorgio, hag e mizioù kentañ 1566, goude an 23 a viz Ebrel diouzh a ouzer, e voe graet an dimeziñ (sponsalia) er Palez Cesarini e Torre Argentina[8]. Etre an dimeziñ ( sponsalia ) hag an eured en iliz avat e tremenas tost da bemp bloaz, hiroc'h eget gortozet, ablamour moarvat da marv Giuliano Cesarini (18 a viz Mezheven 1566) ha d'ar c'hemm ekonomikel a deuas da-heul evit an intañvez Giulia hag he mab Giovan Giorgio. D'an 3 a viz C'hwevrer1571 bepred, e loc'has an ambrougadeg a gasas Clelia eus Pesaro da Rocca Sinibalda, un douar d'ar Cesarini.[9].
Lidet e voe an eured d'an 13 a viz C'hwevre 1571 e Rocca Sinibalda,
Eil dimeziñ
kemmañGoude marv Cesarini e 1585, e voe rediet Clelia, gant ar jeneral Alessandro Farnese, penn an Tiegezh Farnese, da zimeziñ da Marco Pio di Savoia, aotrou Sassuolo, ha da guitaat Roma. Ur fallzimeziñ e voe, gwall vihan e oa Sassuolo, ha feuls ar pried[10].
Pa varvas Marco Pio e miz Du 1599 e tistroas Clelia da Roma da di he mab Giuliano, a-raok mervel un tamm war e lerc'h (1613).
Testenioù brudet
kemmañ- Hervez Giacinto Gigli, e kustume ar c'hardinal Farnese disklêrian en devoa graet tri zra hep o far : ar Palez Farnese, an iliz Chiesa del Gesù hag e verc'h, "la Clelia sua figliuola". Galvet e voe ar plac'h gant he zad da Roma e 1570, ha lavaret e veze anezhi e oa "la più bella dama romana"[11].
- ur sonedenn zo bet savet dezhi gant Torquato Tasso en e "Rime sacre"[12],
- Cristoforo Castelletti a zedias dezhi "I torti amorosi"[13],
- Hervez Montaigne e oa "sans compareson (sic) la plus aimable femme qui fut pour lors à Rome"[14].
Notennoù
kemmañ- ↑ G. B. Spaccini, Cronaca di Modena anni 1588-1602, Modena 1993, vol. I, p. 332
- ↑ G. Fragnito, Storia di Clelia Farnese, Bologna 2013, p. 17. Hervez Patrizia Rosini e vefe bet ganet Clelia an dugez c'hall Claude de Beaune.
- ↑ Lizher eus ar 16 a viz C'hwevrer 1567
- ↑ G. Fragnito, cit., p. 20
- ↑ Lizher gant Alessandro Farnese d'ar c'hardinal Nicola Caetani, d'ar 27 a viz Du 1564, meneget en P. Rosini, Clelia Farnese, Viterbo 2010, p. 44
- ↑ An tiegezh Cesarini en devoa bet ar garg a gonfaloniere del Popolo romano da viken e 1530. Abaoe 1463 ne oa nemet hed-buhez.
- ↑ S. Gonzaga, Autobiografia (a cura di D. Della Terza), Ferrara-Modena, ISR - Edizioni Panini, 1987, p. 9
- ↑ G. Fragnito, cit., pp. 32-33
- ↑ G. Fragnito, cit., p. 33
- ↑ Matteo Schenetti, Storia di Sassuolo centro della valle del Secchia, Modena: Aedes Muratoriana, 1966, pp. 145-148
- ↑ Alberto Galieti, «La fine romanzesca della nobile famiglia Cesarini», La Rassegna nazionale, Ottobre 1939, p. 6 (pdf)
- ↑ Rime scelte di Tommaso Tasso, Milano: Società tipografica dei classici italiani, 1832, p. 194 (Google libri)
- ↑ G. Patrizi, CASTELLETTI, Cristoforo. In: Dizionario Biografico degli Italiani, Vol. XXI, Roma: Istituto dell'Enciclopedia Treccani, 1978
- ↑ Michel Eyquem de Montaigne, Journal de voyage en Italie par la Suisse et l'Allemagne en 1580 et 1581; embannet gant Charles Dedeyan, Paris: Les belles lettres, 1946, p. 486
Levrlennadur
kemmañ- Roberto Zapperi, «FARNESE, Clelia». In: Dizionario Biografico degli Italiani, Vol. XLV, Roma, Istituto dell'Enciclopedia Italiana, 1995.
- Patrizia Rosini, Clelia Farnese. La figlia del gran cardinale, Viterbo, Settecittà, 2010.
- Danilo Romei e Patrizia Rosini "Documenti di Casa Cesarini nel fondo Chiesa del Gesu' dell'Archivum Romanum Societatis Iesu, ed. LULU, 2010.
- Gigliola Fragnito, Storia di Clelia Farnese. Amori, potere, violenza nella Roma della Controriforma, Bologna, il Mulino, 2013.
Liammoù diavaez
kemmañ- Patrizia Rosini, Lettere di Giovan Giorgio Cesarini e Clelia Farnese alla granduchessa di Toscana Bianca Cappello conservate nell'Archivio di Stato di Firenze fondo Mediceo del Principato, 2011
- Patrizia Rosini, Sponsalia di Clelia Farnese e Giovan Giorgio Cesarini, 2012
- Patrizia Rosini, " Vita e costumi di un "bastardo" di Casa Cesarini in un documento giudiziario di primo Seicento, 2013
- Alfonso Ceccarelli da Bevagna, Istoria di Casa Cesarina a cura di Danilo Romei e Patrizia Rosini