Joaquín Murrieta
Joaquín Murrieta (skrivet ivez Murieta pe Murietta) (1829 – 1853), lesanvet Robin Hood El Dorado, a oa un den a veve e Kalifornia da vare an Diskrap war an Aour. Hervez ar savboentoù disheñvel e vez taolennet evel ul laer pe evel un den a stourme ouzh damani pounner ar saoznegerien e Kalifornia. Difenn a rae ar vengleuzierien baour a oa spagnolegerien ouzh ar gringos a glaske lakaat o c’hrabanoù war ar mengleuzioù.
Ne ouzer ket kalz traoù diwar e benn hag a bep seurt istorioù zo bet kontet. Hervez lod e oa eus Chile. Bremañ e kav d’an darn vrasañ eus an istourien e oa genidik Murrieta eus stad Sonora.
Moarvat ez eo gant tudenn Murrieta eo bet awenet ar skrivagner Johnston McCulley en deus skrivet troioù-kaer Zorro, embannet e 1919. Un toullad filmoù zo bet savet diwar-benn an dudenn-se ivez e Mec’hiko hag e SUA.
Lennegezh
kemmañKaoz zo anezhañ e meur a oberenn lennegel spagnolek ha saoznek :
- Fulgor y Muerte de Joaquín Murieta, pezh-c'hoari gant Pablo Neruda.
- Daughter of Fortune, romant gant Isabel Allende, e 1999.
- Звезда и смерть Хоакина Мурьеты (Zvezda i smert’ Khoakina Mur’ety — Steredenn ha Marv Joaquin Murieta), 1976, c'hoarigan gant Alexei Rybnikov ha Pavel Grushko, diwar pezh-c'hoari Pablo Neruda.
- The Life and Adventures of Joaquín Murieta (1854) gant John Rollin Ridge, embannet bloaz goude marv Murieta. Darnoù eus al levr a voe troet e galleg ha spagnoleg, ma voe brudet un tamm en Europa.
- Burns, Walter Noble (1932). The Robin Hood of El Dorado. New York : Coward-McCann, Inc..
- Bandit's Moon, (1998) gant Sid Fleischman, romant-bugale.
- L.A. Outlaws, romant gant T. Jefferson Parker e 2008 ; e-barzh oberennoù all ar skrivagner (heuliad 'Charlie Hood') e weler tudennoù o tiskenn eus Murietta.