Theodor Storm

Hans Theodor Woldsen Storm (Husum, 14 a viz Gwengolo 1817 – Hanerau-Hademarschen, 4 a viz Gouere 1888) zo ur skrivagner alaman brudet evit e oberennoù e komz-plaen hag e varzhonegoù.

Buhez

Theodor Storm zo bet ganet da Johann Casimir Storm ha Lucie Woldsenen un tiegezh pennoù-bras e Husum (Schleswig-Holstein), ma tremenas ur bugaleaj eürus ha bugulgan. Studiet en doa e dad ar gwir e Heidelberg hag e Kiel, ha deuet da vezañ kuzulier war an aferioù lezennel e porzh kozh Husum.
Goude bezañ tapet ar vachelourezh e Lübeck ez eas Theodor Storm da Giel da studiañ ar Gwir ivez, hag e 1843 en em stalias evel alvokad e Husum. D’ar c’houlz-se e krogas e vignoniezh gant Ferdinand Röse, Theodor ha Tycho Mommsen, hag e 1843 ec’h embannas gant ar vreudeur Mommsen al Lieder Buch dreier Freunde ("Levr kannaouennoù tri mignon"). E 1846 e timezas gant unan eus e genitervezed, Constanz.

E 1853 e tibabas Storm kuitaat Husum evit diskouez ne oa ket a-du gant ar raktres dezvad a selle ouzh ar Schleswig-Holstein bet savet gant gouarnamant Danmark hag a embannas ur vonreizh nevez. Start e voe deroù e vuhez a wiraour dindan ar Stad Prusian. Fiziet e voe ennañ ar giriegezh a varner e Potsdam hag e Heiligenstadt (Thüringen) goude-se. E 1864 ez eas Daniz kuit ha distreiñ a reas T. Storm da Husum, ma voe barner. E penn ar polis edo ivez, hag atebeg war an aferioù gwardoniezh. E 1880 e kuitaas Husum da vat evit annezañ e Hademarschen, e-kichen Itzehoe (Schleswig-Holstein).

D’ar 4 a viz Gouere 1888 e varvas Theodor Storm diwar ur c’hrign-bev. E bered Sant Jürgen e Husum e voe beziet. Dek vloaz war-lerc’h, d’ar 14 a viz Gwengolo 1898, e voe savet en e eñvor delwenn e gorf-bras kizellet gant Adolf Brütt eus Husum.

Lennegezh

Un dornskrid gant T. Storm e-kerzh Brezel 1870-1871

Awenet eo skridoù Storm gant danevelloù ha mojennoù-pobl hengounel e vro, gant oberenn skrivagnerien evel Eduard Mörike (1804–1875) ivez, ur c‘hamalad dezhañ hag ur c’henskriver, pe Paul Heyse (1830–1914), bet anavezet e-kerzh ar prantad-amzer en harlu.
E "Levr kannaouennoù tri mignon" (1843) e voe embannet e varzhonegoù kentañ, ul labour a-stroll gant e gamalad a yaouankiz Theodor Mommsen. Ezteurel a reont ur garantez dispi evit mignonez e c’hoar, Bertha Buchan, oadet a 11 vloaz. Gant Immensee (1851), un danevell droug-hirnez ha melkonius diwar-benn baradoz kollet ar yaouankiz. Dispakañ a ra aze e ijin ha gounit brud vat. Levezonet eo gant barzhonegoù lourennek kentañ Goethe, tra ma klask silañ en e oberennoù e soñj a-fed karantez, an natur hag ar gourc’hoant e-keñver Alamagn.

O tont d’e vent e skrivas Storm danevelloù dibar ha kizidik meurbet evit a sell ouzh ar studioù psikologel, ur realouriezh kreñvoc’h hag un dudi brasoc’h-brasañ evit ar c’hudennoù a ya dreist d’an hinienn. E-touez an danevelloù pennañ diwar e zorn emañ Viola tricolora (1874), Aquis submersus (1876), Renate (1878) ha Heinz Kirch (1882). E fin e vuhez e skrivas un drajedienn hag a zo e bennoberenn moarvat, Die Schimmelreiter ("Ar marc’heg e varc’h gwenn", 1888).

Oberoù

Immensee (1849)
Gedichte (1857)
Auf dem Staatshof (1859)
Veronica (1861)
Die Regentrude (1866)
Viola tricolor (1874)
Pole Poppenspäler (1875)
Aquis submersus (1877)
Carsten Curator (1878)
Bötjer Basch (1887)
Der Schimmelreiter (1888)

E brezhoneg

Aquis submersus, troet gant Per Denez hag embannet gant Al Liamm – Tír na nÓg e 1950.