Élie Fréron
Élie Catherine Fréron (1718-1776) a oa ur c'hazetenner gall, ganet e Kemper, enebour da Voltaire. Mab e oa d'un orfebour okitan, Daniel Fréron, eus Agen (e Clairac emañ kavell an tiegezh), deuet da Gemper da chom en 1693, ha d'e bried Marie-Anne Campion, ganet e Pont-an-Abad, kar a bell da Malherbe. Fréron a reas studioù e skolaj Kemper, ha goude gant ar Jezuisted e Pariz, er skolaj Louis-le-Grand, ma teuas da novis en 1737 ha ma chomas betek 1739.
.jpg)
Élie Fréron a oa frañmason, deskard adal Kerzu 1743, mestr-mason adal ar 26 a viz C'hwevrer 1744 el loch "Procope", un ostaleri e Pariz m'en em vode frañmasoned metoù al lizhiri; en Ebrel 1745, Fréron a oa prezegenner ar Grande Loge de France.
Gant an abad Desfontaines e voe lakaet da gemer perzh en sevel e Observations sur les écrits modernes. Pa varvas Desfontaines, en 1745, e savas Fréron e gelaouenn dezhañ, les Lettres de la comtesse de ***. Pa voe echuet gant an dastumad en 1749,e voe kemeret e lec'h gant les Lettres sur quelques écrits du temps, a voe embannet betek 1754, nemet paouez a rankas en 1751 pa voe kaset Fréron d'ar vac'h da Vincennes dre ma n'en devoa ket paeet un dle a vil skoed .
Fréron a oa dimezet en 1751 da Thérèse Guyomar, un emzivadez yaouank eus Kemper. Ur mab o doe, Louis-Marie Stanislas Fréron, a voe politikour e-pad an Dispac'h gall, lesanvet « Missionnaire de la Terreur ».
En 1754 e savas Fréron ar gelaouenn l'Année littéraire, oberenn e vuhez, a renas betek e varv en 1776. Enni e varne garv lennegezh e amzer ouzh he c'heñveriañ gant hini ar c'hantved a-raok, hag e flemme filozofourien ar Sklêrijennoù en anv ar relijion hag ar vonarkiezh. Da gentañ e reas berzh ar gelaouenn, ha mat e c'hounezas Fréron e vara, p'edo o chom en un ti kaer, rue de Seine, kinklet gant lambrusk alaouret, o chervadiñ gant tud uhel evel dug Choiseul e-unan, pe dug Orleañs pe ar roue Stanislas.
Voltaire dreist-holl a blije dezhañ flemmata evel en e Lettres sur quelques écrits du temps ma skrive e oa « sublime dans quelques-uns de ses écrits, rampant dans toutes ses actions ».
Oberennoù kemmañ
- Histoire de Marie Stuart, gant an abbé de Marsy, 1742.
- Ode sur la bataille de Fontenoy, 1745.
- Lettres de Madame la comtesse de *** sur quelques ecrits modernes, 1746. [1]
- Lettres sur quelques écrits de ce temps, gant an abbé de La Porte, 1749-1750 ha 1752-1754, 13 vol.
- Opuscules, 1753, 3 vol.
- L'Année littéraire, 1754-1790, 290 vol.
- Histoire de l’empire d’Allemagne, 1771, 8 vol.
Levrlennadur kemmañ
- Jean Balcou, Sophie Barthélemy et André Cariou (dir.), Fréron, polémiste et critique d’art, Collection Interférences, 2001, (ISBN 2-86847-528-0)
- Yann Brekilien, Prestiges du Finistère, Editions France-Empire, 1969
- Charles Monselet, Fréron ou l'illustre critique, Paris, 1864
- J. Trévédy, Fréron et sa famille d'après des documents authentiques & inédits rectifiant toutes les biographies, Saint-Brieuc, L. & R. Prud'homme, 1889