Kemper

kumun Penn-ar-Bed
Disambig colour.svg Gant ar ger Kemper e tegouezher amañ. Evit sterioù all ar ger, gwelit Kemper (disheñvelout).
Kemper
Iliz-Veur Sant-Kaourintin Kemper gwelet eus an Oded.
Iliz-Veur Sant-Kaourintin Kemper gwelet eus an Oded.
Ardamezioù
Anv gallek (ofisiel) Quimper
Bro istorel Kernev Kernev
Melestradurezh
Departamant Penn-ar-Bed
Arondisamant Kemper
Kanton Pennlec'h 2 ganton:
Kemper-1 ha Kemper-2
Kod kumun 29232
Kod post 29000
Maer
Amzer gefridi 		Isabelle Assih
2020-2026
Etrekumuniezh Kemper Breizh ar C'hornôg
Bro velestradurel Bro Gerne
Lec'hienn web Ti-kêr
Poblañsouriezh
Poblañs 63 166 ann. (2018)[1]
Stankter 748 ann./km²
Douaroniezh
Daveennoù
lec'hiañ 		47° 59′ 48″ Norzh
4° 05′ 47″ Kornôg / 47.996667, -4.096389

47° 59′ 48″ Norzh
4° 05′ 47″ Kornôg / 47.996667, -4.096389

Uhelderioù kreiz-kêr : 6 m
bihanañ - 5 m — brasañ 151 m
Gorread 84,45 km²
Breizh5dept.svg
Lec'hiañ ar gêr
Kemper
kemmañ Lennit teuliadur ar patrom

Kemper a zo ur gêr e mervent Breizh war ribl an Oded, kêr-benn gozh Kerne ha prefeti departamant Penn-ar-Bed. Kemperiz e vez graet eus he annezidi, ha 63 513 a oa anezho e 2014. 100 187 annezad a oa e Kemper Breizh Izel, ar gumuniezh tolpad-kêrioù, ar pempvet brasañ e Breizh.

Birvidik eo sevenadur hengounel Breizh-Izel e Kemper, heñvel ouzh he bagadoù ha Gouelioù-Meur Kerne hag a zo e-touez ar festivalioù hañv brasañ eus ar vro.

DouaroniezhAozañ

  • Ar Stêr Deir, an Oded, ar Froud hag ar Jed a gember e Kemper. Al lanv a sav a-hed traoñienn an Oded betek kêr. Kemper a zo evel ur porzh e foñs an aber, ur saviad armerzhel eus ar re bennañ. Setu perak eo ur c'hroashent kozh-tre.

AnvAozañ

Koshañ anv a gaver eo hini Aquilonia e 1022 (Sanctae Mariae in Aquiloniae civitate), met dizemglev zo diwar-benn pelec'h resis edo ar gêr-se. P'emañ aquilo anv latin an avel Norzh e soñj lod e oa an anv-se hini ur c'harter e Norzh ar gêr galian-ha-roman, houmañ war riblenn Su an Oded.

E 1085 e kaver roud eus Quimpercorentin ken eo staget kreñv ouzh ar gêr-eskopti memor e eskob kentañ sant Kaourintin.

E "Quimper-Corentin" en doa ijinet Yann ar Feunteun e c'hellfe erruout gwalldro ar charretour stanket el lagenn.

Stummoù skrivet an anvAozañ

  • Erwan Vallerie ː Kemper Cor. , 1038; Kemper Courentini, 1084; Kemper sancti Courentini, 1116; Kimper, 1160; Confluentia, 1166; Quemper, 1218; Kemper C., 1222; Quimper C., 1236; Campercorantin, 1302; Camper Corantin, Kempercorantin, Kempercorentin, 1304; Kimper Corentin, 1328; Quimpercorentin, Kemper Corentin, 1365; Kampercorantin, 1364; Kemper Corintin, 1367, 1375; Quinpercorentin, 1384; Quimpercorentin, 1423; Kemper Corentin, 1451, 1516; Kimpercorentin, 1533; Kimper Corentin, 1541; Kempercorentin, 1543, 1594; Quimpèr, 1709[2]


GerdarzhAozañ

E-lec'h ma kej doureier ar Stêr Deir, an Oded hag ar Jed, emañ kêr hag e-se ur c'hember (eus ken + ber e teu an anv), orin an anv. Cymer e kembraeg a zo dezhañ ur ster nes: kej hag en iwerzhoneg eo bet goveliet comhar evit kenlabour.

ArdamezioùAozañ

En glazur e dourc'h tremenant en argant, kernielet ha krabanet en aour ; e gab en erminoù.[3]

  • Roll d'Hozier, 19 a viz Gouhere 1697
  • Sturienn: Unanet e vimp kreñv[4]

IstorAozañ

Anvioù kêrAozañ

HenamzerAozañ

  • Un hent roman a gase eus Darioritum (Gwened bremañ) da Lokmaria-Kemper[5].

Dispac'h GallAozañ

  • Gant al lezenn eus an 26 a viz C'hwevrer 1790 e voe lakaet Kemper da benn ur bann[6].
  • Krouet e voe kumunioù Kemper, Kerfeunteun, an Erge-Vihan ha Penharz e 1790. Rannet e voe parrez Lokmaria e miz Meurzh 1790 etre kumun Kemper ha kumun an Erge-Vihan.
  • Dekred eus ar 26 a viz Du 1790 war al le ret: e penn-kentañ 1791 e voe graet al le ouzh ar Roue, ar vro hag al lezennoù gant Le Coz, Ollitraut, Serandour ha Le Gac, "oc'h ober skol er c'hloerdi", ha gant Guillaume, Saozanet, Poyer, Le Bour ha Feillat, "oc'h ober skol er c'helenndi"; nac'het e voe gant Le Gac, "rejent (adrener) er c'helenndi"[7].

XIXvet kantvedAozañ

XXvet kantvedAozañ

Eil Brezel-bedAozañ

Ar gumun vrasAozañ

Monumantoù ha touristerezhAozañ

 
Iliz-Veur Kemper XIIIvet, XIVvet ha XIXvet kantved
 
Ar straed Kereon
 
C'hoariva Kerne
 
Le Quartier, kreizenn an arzoù a-vremañ
 
An Ursulined, ar savadur m'emañ mediaoueg Kemper
 
Ar prefeti war vord an Oded
 
C'hoarilec'h Max Jacob

Roet eo bet al label Kêrioù ha Broioù Arz hag Istor dezhi.

Ar ramparzhAozañ

Kemper a zo bet ur ramparzh maen en-dro dezhi adalek an XIIvet kantved. Ar voger-dro, dezhi 1500 metr hirder, a oa toullet gant pevar forzh-meur, unan anezho gant ur pont-gwint. Ar fozioù a veze douret gant ar stêrioù.

Ed an tourioù war ar c'hostezioù Su ha Reter, e-lech e c'hellfe lañset an argadoù en un doare aesoc'h.

Er XIVvet kantved e voe ouzhpennet belegoù-tarzhell e krec'h ar ramparzh evit an difenn a-serzh.

Un nebeud kempennadurioù a voe graet da heul donedigezh ar c'hanolierezh er XVvet kantved: savadurioù e maen-ben evit lakaat ar bannadelloù da zazlammat, tarzhelloù, toulloù bukañ, ur beg-moger en Norzh.

En XVIIIvet kantved e voe dilezet tamm-ha-tamm ar ramparzh d'ar berc'henned tost ha distrujet ar pozhioù evit aesaat an tremenerezh.

DezougenAozañ

  • Ar porzh-houarn.

SevenadurAozañ

Sevenadur poblAozañ

SonerezhAozañ

E Kemper e vez kavet ur bern bagadoù. Tri outo a son e kentañ rummad: Bagad Kemper bet kampion Breizh, Bagad Ar Meilhoù Glaz ha Bagad Penhars. Kavet e vez ivez Bagad Kerne, Bagad an Erge Vras, Bagad Ar Re Gozh ha Bagad Sant Padrig.

DañsAozañ

Kelc'hioù keltiek a zo ivez. Kelc'h Keltiek Eostiged ar Stangala e-touesk ar re anavezetañ. Kampion Breizh kengevredigezh Kendalc'h e oa ar c'helc'h e 2006. Ar c'helc'hioù all a zo Dañserien Kemper eus kengevredigezh War 'l Leur ha Keltiad Kemper.

PoblañsAozañ

An eil kêr pobletañ e Penn-ar-Bed eo Kemper war-lerc'h Brest, hag an hini gentañ eus Bro-Gerne.

Emdroadur ar boblañs
1962 1968 1975 1982 1990 1999 2006 2012
45989 52496 55977 56907 59437 63238 64900 63360
Niver kemeret adalek 1968 : Poblañs hep kontoù doubl


Emdroadur ar boblañs abaoe 1790
(Kemper hag ar c'humunioù bet staget outi e 1960: an Erge-Vihan, Kerfeunteun ha Penharz)

Ar vaeredAozañ

Roll ar vaered abaoe savidigezh « Kemper Vras » en 1960
Mare Anv Strollad Karg
1960 1967 Yves Thépot SFIO Kentañ maer "Kemper Vras"
1967 1975 Léon Goraguer SFIO Kelenner
1975 1977 Jean Lemeunier PS
1977 1989 Marc Bécam RPR Kannad Penn-ar-Bed
1989 2001 Bernard Poignant PS Kannad Penn-ar-Bed
2001 2008 Alain Gérard RPR ha goude-se UMP Senedour Penn-ar-Bed
2008 2014 Bernard Poignant PS Kannad Europa
2014 2020 Ludovic Jolivet UMP
2020 2026 Isabelle Assih PS

BrezhonegAozañ

Ar Brezoneg er SkolAozañ

  • 1934-1936: ar c'huzul-kêr a savas a-du gant ar mennad skignet gant al luskad Ar Brezoneg er Skol (ABES) evit kelennadurezh ar brezhoneg er skol [10].

Ya d'ar brezhonegAozañ

  • D’ar 6 a viz C’hwevrer 2008 e oa bet votet ar garta Ya d'ar brezhoneg gant kuzul-kêr ar gumun ha roet d'ar gumun war-un-dro al label Ya d'ar brezhoneg live 1.
  • D’ar 16 a viz Mae 2012 e oa bet roet d'ar gumun al label Ya d'ar brezhoneg live 2.
  • Da-heul roidigezh al label Ya d’ar brezhoneg a live 2 e 2012 e oa bet votet d’an 9 a viz Du 2017 gant Kuzul-kêr Kemper un divizadeg all gant oberoù nevez da gas da benn evit tapout al label a live 3.

SkolioùAozañ

Tiez-embannAozañ

ArmerzhAozañ

TudAozañ

Tud bet ganet enoAozañ

Tud bet marvet enoAozañ

Tud liammet gant kêr pe o deus tremenet un tamm eus o buhez enoAozañ

Ardamezeg ar familhoùAozañ

  Jacques Aymer, genidig eus bro Boatev, marc'heg Sant-Yann Jeruzalem,

rener Kemper e 1527

En argant e dreustell kenframmek etre abel ha gul a beder pezh
  le Baron

ur c'huzulier ouzh prezidial Kemper e 1660

En argant e dreustell heuliet gant teir melionenn, an holl en geot
  le Barzic

aotrounez Keranstivel, e Lokmaria

En glazur e gebrenn en argant, heuliet gant teir brizhenn ginerminig ivez en argant
  Hervé le Bastard de Kerguiffinec,

maer Kemper ha kannad ouzh ar Breujoù e 1738.

Nicolas le Bastard de Kerguiffinec,

mab Hervé, alvokad ar Roue ouzh Prezidial Kemper 1755

En argant e deir dreustell en gul leinet gant teir brizhenn erminig

MirdioùAozañ

  • Eured e Kemper gant Eugène Boudin, 1857, er mirdi

  • Porzh Kemper gant Eugène Boudin, 1858, er mirdi

Liammoù etrebroadelAozañ

GevelliñAozañ

Bro Kêr Abaoe
  Alamagn Remscheid 1971
  Iwerzhon Luimneach 1981
  Galiza Ourense 2006
  RP Sina Yantai 2005
  Italia Foggia 2011
  Gres Lavrio 2009

KevelouriAozañ

Bro Kêr Abaoe
  Roumania Sântămăria-Orlea 2007

SportAozañ

Darvoudoù-sport a bep seurtAozañ

Liammoù diavaezAozañ

Muioc'h a restroù diwar-benn

a vo kavet e Wikimedia Commons.

LevrlennadurAozañ

Daveoù ha notennoùAozañ

  1. ↑ Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA
  2. ↑ Erwan Vallerie : Diazezoù studi istorel an anvioù-parrez. Corpus. An Here. 1995
  3. ↑ Pol Potier de Courcy : Nobiliaire et armorial de Bretagne. Adembannadur Editions des Régionalismes. Cressé. 2011/2014
  4. ↑ Froger & Pressensé, Armorial des communes du Finistère, 2001; golo 4 (tresadenn gant Bernard Le Brun).
  5. ↑ Henri Guiriec, La Région de l'Ellé - bas et haut Ellé, e ti an aozer, 1939, (e galleg), pajenn 16.
  6. ↑ J. B. Duverger, Collection complète des lois, décrets, ordonnances, règlemens avis du Conseil d'Etat, Levrenn gentañ, Eil embannadur, Pariz, 1834, p.105
  7. ↑ Kristof Jezegoù, Hor Bro e-pad ar Revolusion, Ti-moullañ Ar Bobl, Karaez, 1915, pajennoù 50 ha 51.
  8. ↑ Pertes Luftwaffe Finistère
  9. ↑ Michel Guéguen ha Louis-Pierre Le Maître, L' Aigle sur la mer - Concarneau 1939 - 1945, levrenn III, 1988, pajenn 65
  10. ↑ Marsel Guieysse, La langue bretonne : ce qu'elle fut, ce qu'elle est, ce qui se fait pour elle et contre elle, pajenn 265, Kemper, Nouvelles Éditions Bretonnes, 1936
Adtapet diwar « https://br.wikipedia.org/w/index.php?title=Kemper&oldid=1895447 »