Latin
Ur yezh italek eus kerentiad ar yezhoù indezeuropek eo al latin. Yezh ar Romaned en Henamzer e oa hag e voe implijet gant an diplomatiezh betek ar XVIvet kantved. Ur yezh voutin d'an holl vroioù europat ha kristen e oa diwar ar pouez a oa gant an Iliz katolik roman. Chomet eo un danvez-studi ret evit ar grennarded hag ar studierien en Europa betek derou an XXvet kantved goude Jezuz-Krist.
| Latin (lingua latina) | |
|---|---|
| Henyezh | |
| Perzhioù | |
| Komzet e : | Keoded ar Vatikan |
| Rannved : | Europa |
| Komzet gant : | n'eus mammyezher ebet |
| Renkadur : | goude 100 |
| Familh-yezh : | Indez-Europek |
| Statud ofisiel | |
| Yezh ofisiel e : | Keoded ar Vatikan |
| Akademiezh : | hini ebet |
| Kodoù ar yezh | |
| ISO 639-1 | la |
| ISO 639-2 | lat |
| ISO 639-3 | |
| Kod SIL | LAT |
| Sellit ivez ouzh ar pennad Yezh. | |
Renket eo al latin e-touez ar yezhoù aet da get ha koulskoude e chom unan eus an teir yezh ofisiel ma ra ar Sez Santel ganto goude bezañ bet yezh ret al liderezh katolik er C'hornôg (hag e chom implijet evit-se el liderezh tridentek). Ne vez ket mui desket d'an danvez-kloareged er c'hloerdioù, met e skolioù-meur pabel e Roma, e Breuriezh Sant Pius V hag e Breuriezh Sant Pius X ivez.
Un toullad tud o devez plijadur o komz e latin hag embann testennoù gant nevezc'herioù e-leizh (ober a ra ar Sez santel an dra-se ivez). N'eus nemet teurel ur sell ouzh Vicipedia, un doare latin eus Wikipedia ouzhpenn 120 000 pennad ennañ.
Istor
kemmañYezh-vamm ar yezhoù romanek eo al latin pa zeu meur a yezh europat eus al latin poblel, ha n'eo ket eus ar yezh lennegel tamm ebet.
Ar yezhoù romanek :
- galleg
- italianeg
- kastilhaneg (yezh Bro-Gastilha deuet da vezañ ar spagnoleg)
- katalaneg
- okitaneg
- galizeg
- portugaleg
- romañcheg
- roumaneg
Ha yezhoù nann-romanek o deus degemeret ul lodenn vras eus o gerioù : an albaneg hag ar saozneg (gerioù gallek deuet er Grennamzer pa oa ar galleg, yezh ofisiel ar roueed saoz a oa bet duged Normandi e Bro-C'hall.
P'eo bet al latin yezh ar ouiziegezh hag an deskadurezh alies ha yezh an Iliz katolik roman e-pad kantvedoù, n'eo ket dic'hortoz m'en deus bet ul levezon bras war un toullad mat a yezhoù europat.
Latin ar Grennamzer
kemmañA-wechoù e vez graet gant latin izel evit termeniñ al latin skrivet eus diwezh an Henamzer betek mareoù kentañ ar Grennamzer. Goude e vez komzet eus latin ar Grennamzer. Latin klasel a vez graet eus ar yezh skrivet gant Cicero ha Julius Caesar er c'hantved kent ar C'hrist.
E latin ar Grennamzer ez eus en em silet gerioù deuet eus ar yezhoù germanek hag ivez eus termenoù cheñchet o sterioù dindan levezon ar gristeniezh. Da skouer : Credo, scriptorium.
Ezhomm a oa en Europa ar Grennamzer eus jubennourien ha troourien evit mont eus al latin d'ar yezh lec'hel hag ar c'hontrol. E galleg e veze graet latiniers eus outo hag e brezhoneg latinerien. Chomet ez eus roud eus ar ger-se e Breizh pa gaver an anv-familh Latimier c'hoazh.
Ar c'hentañ geriadur embannet e Breizh (hag e Bro-C'hall) eo bet ar C'hatolicon (1499), ur geriadur teiryezhek, brezhoneg-galleg-latin. Kelennet e veze al latin e brezhoneg evel e tiskouez an Donoet, ur yezhadur latin e brezhoneg.
Al latin bev
kemmañBetek fin an XIXvet kantved e veze ret kinnig hag embann e latin tezennoù war ar medisinerezh ha war ar skiantoù. Paeet e veze ur studier latineger evit an droidigezh.
Chomet eo al latin yezh diplomatiezh ar Vatikan, met muioc'h-muiañ a ziaesterioù o devez ar gloer evit ober gantañ. Diaes eo d'ar gardinaled komz ha skrivañ ul latin a-zoare. Ne chomfe nemet daou gardinal e-doug bodad Sened-kardinaled 2005 (evit dilenn ar Pab) a zo bet gouest da gompren hag ar Pab nevez en o zouez.
Ur servij evit al latin modern ha kempred a ren ar Sez Santel ha 60 000 ger a zo bet ouzhpennet abaoe daou c'hant vloaz evit lakaat ar yezh a-blom gant ar bed kempred. Ne c'heller ket krediñ n'eo ket mui bev al latin c'hoazh ha pa vije lavaret ar c'hontrol d'an aliesañ.
Al latin hag Unaniezh Europa
kemmañUr wech an amzer ec'h implij Unaniezh Europa al latin pa ne c'hell ket ober gant al liesyezhegezh ofisiel. Setu perak e ra gant formulennoù simpl e latin evel he ger-ardamez (sell ouzh ar foto).
Da vezañ kendalc'het
Gerioù
kemmañ- latinat a zo komz latin,
- latinaat, lakaat e latin.
Liammoù diavaez
kemmañ