Wikipedia

Roazhon

kêr-benn Breizh
Roazhon
Ti Breujoù Breizh.
Ti Breujoù Breizh.
Ardamezioù
Anv gallaouek Resnn pe Renn
Anv gallek (ofisiel) Rennes
Bro istorel Bro Roazhon
Melestradurezh
Departamant Il-ha-Gwilen (prefeti)
Arondisamant Roazhon (pennlec'h)
Kanton Pennlec'h c'hwec'h kanton
Kod kumun 35238
Kod post 35000, 35200, 35700
Maer
Amzer gefridi 		Nathalie Appéré (PS)
2020-2026
Etrekumuniezh Roazhon Meurgêr
Bro velestradurel Bro Roazhon
Lec'hienn web http://metropole.rennes.fr/
Poblañsouriezh
Poblañs 222 485 ann. (2020)[1]
Stankter 4 415 ann./km²
Douaroniezh
Daveennoù
lec'hiañ 		48° 06′ 53″ Norzh
1° 40′ 46″ Kornôg / 48.114722, -1.679444
Uhelderioù kreiz-kêr : 39 m
bihanañ 20 m — brasañ 74 m
Gorread 50,39 km²
Breizh5dept.svg
Lec'hiañ ar gêr
Roazhon
kemmañ Lennit teuliadur ar patrom

Roazhon (distaget ['rwa:zõn] peurliesañ[2]) eo eil brasañ kêr Breizh goude Naoned, e kember ar Gwilen hag an Il e reter ar vro, e Breizh-Uhel. Ur rol melestradurel ha armerzhel pouezus he deus. Kêr-benn ha sez prefeti rannvro velestradurel Breizh eo, pennlec'h ha sez prefeti departamant Il-ha-Gwilen, sez ar Rannvro vilourel Kôrnog, Akademiezh Roazhon ha lez-varn galv Roazhon lec'hiet e savadur Breujoù Breizh. Lakaet eo da vezañ unan eus div gêr-benn Breizh gant Naoned. 216 815 annezad en deus ar gêr e 2017, 335 092 en tolpad kêrel, 447 429 en tolpad-kêr ha 727 357 en tolead kêr (e 2016).

Ur rol a-bouezh en deus c'hoariet Roazhon e Istor Breizh. En he Iliz-veur e veze kurunet Duged Breizh. Sez Breujoù Breizh e teuas da vezañ goude ma voe staget Breizh ouzh Bro-C'hall. Aze e tarzhas Emsavadeg ar paper timbr e 1675 ha an Dispac'h gall e 1789. Un tann-gwall bras a zistrujas ul lodenn eus ar gêr kozh e 1720, adsavet er giz klasel.

E Roazhon emañ sez mediaoù rannvroel evel Ouest-France ha France 3 Ouest, embregerezhioù er greanterezh (labouradeg PSA La Janais, an TNKK) hag er genad tredeel. Ur pol imbourc'h eo ivez.

DouaroniezhAozañ

Diazez Kêr Roazhon en em gav ouzh kember ar stêrioù Ill ha Gwilen.

AnvAozañ

Stummoù skrivetAozañ

  • Anne-Marie Rouanet-Liesenfelt ː Condate (It. Ant.); Redonas (Not. Dig.); Civitas Redonum (Not. Gall.); Condate (Tab. Peut.); Rhedonicam, Redonicam (Gregor Teurgn); Civitas Riedonum (CIL), C R (war mein-bonn ː Civitas Riedonum).
  • Erwan Vallerie ː Civitas Redonum, IVvet; Redonas, IXvet; Reygnes, 1291; Reynes, 1295, 1313; Rengnes, 1337; Resne, 1340; Raynes, 1352.

GerdarzhAozañ

A-raok amzer an doare-skrivañ peurunvan e veze kavet meur a stumm skrivet : Roazon[3] e Leon, Kerne ha Treger, dre vras, ha Roahon[4],[5], Roéhon[6], Roaon[7] e Gwened.

Roazhoniz a vez lavaret eus tud Roazhon.

E galleg e skriver Rennes, distaget [ʀɛn], hag e gallaoueg e skriver Resnn pe Renn.

ArdamezioùAozañ

  Peuliet en argant ha sabel a c'hwec'h pezh ; e gab en argant karget gant pemp brizhenn erminig.
Ardamezeg Hozier, 19 a viz Gouere 1697.
Kadarnaet gant Charlez X d'an 18 a viz Mae 1825.
Kroaz ar Brezel 1939-1945.

PoblañsAozañ

IstorAozañ

XVIIvet kantvedAozañ

XVIIIvet kantvedAozañ

Dispac'h GallAozañ

  • Gant al lezenn eus an 26 a viz C'hwevrer 1790 e voe lakaet Roazon da benn ur bann[10].

XIXvet kantvedAozañ

XXvet kantvedAozañ

Brezel-bed kentañAozañ

  • Fuzuilhet e voe pevar soudard bet ganet er gumun gant al lu gall[11].
  • Ur soudard bet ganet e Kesoue a voe fuzuilhet gant al lu gall e Roazhon d'an 21 a viz Eost 1916.
  • 1 841 den a gollas o buhez abalamour d'ar brezel hervez monumant ar re varv, eleze 2,32% ag ar boblañs hervez an niveradeg bet graet e 1911[12].

Eil brezel-bedAozañ

  • Etre 2 000 ha 4 000 a dud a varvas pa voe bombezet trenioù e La Plaine de Baud gant al Luftwaffe (aerlu alaman) d'ar 17 a viz Even 1940, unan ag an trenioù a oa leun gant danvez-tarzh ha tennoù. Siviled ha soudarded breizhveuriat ha gall e trenioù all a voe lazhet ivez. Diaes e voe anavezout ar c’horfoù.
  • D'an 18 a viz Even 1940 e tegouezhas al lu alaman e Roazhon[13].
  • Bombezadegoù ar Re Gevredet e 1943:
    • bombezet e voe Roazhon gant ar Royal Air Force d'an 18 ha d'ar 26 a viz C'hwevrer (skiberioù ar morlu alaman) ha d'an 29 a viz Mae ha d'an 8 a viz Meurzh gant an USAAF[14];
    • d'an 8 a viz Eost e kouezhas ur c'harr-nij Boston IIIA marilhet BZ 335 ha kodet OM-U eus ar 107th Squadron eus ar Royal Air Force (aerlu ar Rouantelezh-Unanet) er straed Amiral-Courbet e Roazhon goude bout stoket ouzh gwezennoù pupli; lazhet e voe e holl nijourion, beziet e voe pemp korf hag ur vrec'h e Bered ar Reter e Roazhon[15],[16]; ar 107th Squadron a oa o tagañ skiberioù ar morlu alaman en hent an Oriant[17].
  • D'ar 6 a viz Here 1943 e kouezhas un nijerez Junkers Ju 88 D-1 eus an aerlu alaman (Luftwaffe) gant pevar nijour en en he bourzh e "La Plaine de Baud" e Roazhon; lazhet e voe daou nijour, douaret e voent e Bered ar Reter e Roazhon a-raok bout beziet e Mont-de-Huisnes[18],[19].
  • 32 ezel eus ar Rezistañs (nav Spagnol en o mesk) a voe fuzuilhet e kazarn ar C'houldri gant an Alamaned d'an 8 a viz Even 1944[20].
  • Dieubet e voe Roazhon da 9 eur beure d'ar 4 a viz Eost 1944 gant tirlu SUA, ar "Combat Command A" o tont eus Baen dre hentoù Kastell-Briant ha Naoned hag an 8vet Rannlu Hobregonet o tont eus an norzh hag ar reter[21],[22].

Mojenn Maximus ha Konan MeriadegAozañ

Istorourien Breizh hag all[23] o deus kemeret Roazhon evit Redonum, anv ur gêr eus Galia roet gant Jafrez Menoe, kêr bet tapet gant Maximus (Magnus Clemens Maximus) ha Konan Meriadeg, goude o dilestradeg hag o trec'h war Himbaldus war an aodoù, d'an nevez-amzer 383. Ar Redonum se e vije bet tapet war un taol, d'an abardez.

Un dra diaez da grediñ ma vez laret hag o devoa dilestret e Plougerne, pe dost da Sant-Maloù, pe c'hoaz e Naoned, hag abalamour da se kaset da vojenn.

Ur gammgemeradenn e oa, dre ma vez mesket ha luziet Aremorica an amzer se ha Breizh a-vremañ.

Diskoulmet eo bet ar gudenn se pa'z eo bet dizoloet, dre ur skeudenn arkeologiezh dre nij, hag ar villa Himbaldus e oa e le-Vieux-Rouen-sur-Bresle, ha Château-Hubault e Saint-Germain-sur-Bresle, e-kichen, en tu all d'ar stêr Bresle, an div kumunn se o vezhañ en Aremorica kenkoulz ha Roazhon. Ar ger Vieux-Rouan e dalv kement hag hen-roudour, pe vicus ar roudour. Ur wrizienn *rit- a zo e-gevred etre Roazhon ha le Vieux-Rouan-sur-Bresle.

War un hent roman, aet da hent ar pesked war lec'h, etre Saint-Valery-sur-Somme (Leuconos), le Tréport, ha Pariz, emañ le Vieux-Rouen-sur-Bresle. An emgan etre Maximus ha Grasian e zigouezhas e-kichen Pariz. Grasian e oa laket war dec'h.

Monumantoù ha traoù heverkAozañ

 
Plasenn Santez-Anna
 
Lise Émile Zola

Roet eo bet al label Kêrioù ha Broioù Arz hag Istor da Roazhon.

Monumantoù-brezelAozañ

Bezioù ar C’hommonwealth e bered ar gumun: Rennes Eastern Communal CemeteryAozañ

E-pad an Eil Brezel-bed e varvas an darn vrasañ eus ar soudarded eus ar C'hommonwealth a voe beziet e bered ar Reter e Roazhon. Kalz milourion douaret enni a varvas p’edont e Roazhon en un tren a voe bombezet gant al Luftwaffe, an aerlu alaman d'ar 17 a viz Even 1940.

Trevourion ha soudarded c’hall e trenioù all a voe lazhet ivez. Diaes e voe anavezout ar c’horfoù.

26 milour all eus ar C’hommonwealth a varvas pa gouezhas o c’harr-nij nepell eus Roazhon p’edo o vont eus Kaero d’ar Rouantelezh-Unanet e miz Here 1945: e Rennes Eastern Communal Cemetery ivez e voent beziet[24],[25]. [26]
Bro Niver a soudarded
  Indez 5 (Tirlu)
  Kanada 2 (Aerlu)
  Rouantelezh-Unanet 124 (Tirlu: 85, Aerlu: 38, Morlu: 1)
  Zeland-Nevez 5 (Tirlu: 1, Aerlu: 2)
Ditour diresis 35
Dianav penn-da-benn 81
Hollad 252

ArmerzhAozañ

 
Roazhon Atalant

Emdroadur ar boblañsAozañ

adalek dibenn ar XVvet kantved betek dibenn an XVIIIvet kantvedAozañ

[27].

abaoe 1793Aozañ

1793 1800 1806 1821 1831 1836 1841 1846 1851
30 160 25 904 29 225 29 589 27 340 35 552 37 895 39 218 39 505
1856 1861 1866 1872 1876 1881 1886 1891 1896
45 664 45 483 48 283 52 044 57 177 60 974 66 139 69 232 69 937
1901 1906 1911 1921 1926 1931 1936 1946 1954
74 676 75 640 79 372 82 241 83 418 88 659 98 538 113 781 124 122
1962 1968 1975 1982 1990 1999 2006 2007 2011 2013
151 948 180 943 198 305 194 656 197 536 206 229 209 613 207 922 208 033 211 373

MelestradurezhAozañ

Roll ar vaered
Mare Anv Strollad Karg
4 Ebrel 2014 → bremañ Nathalie Appéré PS Kannadez (2012-2017)
22 Meurzh 2008 4 Ebrel 2014 Daniel Delaveau PS Kazetenner
16 Meurzh 1977 22 Meurzh 2008 Edmond Hervé PS Kelenner
Ministr (1981-1986)
Kannad (1986-1993 / 1997-2002)
Senedour (2008-2014)
3 Mae 1953 16 Meurzh 1977 Henri Fréville MRP - UDF Kelenner
Kannad (1958-1968)
Senedour (1971-1980)
Prezidant Kuzul-departamant Il-ha-Gwilen (1966-1976)
4 Eost 1944 3 Mae 1953 Yves Milon RPF Douarour, kelenner
14 Mezheven 1944 4 Eost 1944 René Patay Mezeg
1935 14 Mezheven 1944 François Château Strollad radikal Embreger
19 Mae 1929 1935 Jean Lemaistre Strollad radikal Kargad
Senedour (1932 →)
10 Mae 1925 19 Mae 1929 Carle Bahon SFIO Kelenner
2 Kerzu 1923 10 Mae 1925 Alfred Daniel Kantonier
12 Mae 1908 23 Here 1923 Jean Janvier Strollad radikal Embreger
1900 12 Mae 1908 Eugène Pinault Republikan Greantour
Senedour (1901 →)
N'eo ket anavezet c'hoazh an holl fedoù.

KêraozerezhAozañ

Abaoe meur a vloaz e vez distrujet tier ha tachennoù glas evit sevel savadurioù uhel da lojañ muioc'h a dud, evel e straed an Alma pe e straed Sant-Brieg.

Implijet e vez an tachennoù labouradegoù ha kazarnioù kozh, evit dastum annezidi nevez ha kreskiñ ar boblañs. Gant-se e kresk ar c'hudennoù stag ouzh an dezougen.

KarterioùAozañ

DeskadurezhAozañ

Skolioù-meurAozañ

Div skol-veur zo e kêr : Skol-Veur Roazhon I ha Skol-Veur Roazhon II.

BrezhonegAozañ

 
Rennes / Roazhon.

DeskadurezhAozañ

  • Ur skol Diwan a zo eno abaoe 1978[29].
  • E distro-skol 2022 e oa enskrivet er skol Diwan hag er c'hlasoù divyezhek 921 skoliad (4 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez). Ofis ar Brezhoneg

TudAozañ

Tud bet ganet enoAozañ

Soudarded vreizhat bet ganet er gumun fuzuilhet gant al lu gall e-pad ar Brezel-bed kentañAozañ

  • Pierre Le Mével, d'ar 26 a viz Genver 1888, zouav en 2l rujumant kerzhet Afrika, dic'haloñset ha fuzuilhet e Zeitenlik Salonik (Gres) d'an 11 a viz Gouhere 1916, abalamour ma «nac'has mont d'an ti-gar da gemer an tren da vont d'an talbenn»[30].
  • Alexis Oho, ganet d'ar 14 a viz Ebrel 1893, marc'heger er 14vet rujumant husarded, fuzuilhet d'an 30 a viz Genver 1915 e Courtisols (Bro-C'hall), abalamour m'en dije «klasket laerezh gant armoù, ha klasket lazhañ tud»[30].
  • Louis Pérenin, d'ar 17 a viz Gouhere 1886, hemolc'her en 3 batailhon kerzhet skañv Afrika, fuzuilhet d'an 19 a viz Here 1917 e Cramant (Bro-C'hall), evit «dezerterezh»[30].
  • Pierre Rocher, d'an 28 a viz Eost 1892, soudard en 70vet rujumant war-droad, fuzuilhet d'an 11 a viz Gouhere 1915 e Duisans (Bro-C'hall) evit «nac'h sentiñ» ha «dilez e bost dirak an enebour» />[30].

Tud marvet enoAozañ

Tud liammet gant kêrAozañ

Ardamezeg ar familhoùAozañ

  Charles Albert, gouarnour Breizh.

Degemeret eo bet e galon gant Kêr Roazhon e 1698.

En aour e leon en gul krabanet, teodet ha kurunet ivez en gul
  Nicolas Allixant, kuzulier ouzh Breujoù Breizh e 1559, ha kadoriad an Imbourc'hioù e 1569. Aet da Anaon e Roazhon e 1596 En glazur e sourin en aour heuliet gant teir steredenn ivez en aour, 2, 1
  Alexis-François-Jacques Anneix, penn-alvokad Roazhon ; aet da Anaon e 1758 En glazur e steredenn heuliet gant teir c'hroaz pavek, an holl en argant
  d'Aubert,

aotrounez Bourgnouveau

En gul e deir zorzhell en aour
  Raoul Bagatz ; konestabl Roazhon e 1451 En argant e lammell en gul
  (?) Baillon,[32]

senesal, maer ha letanant-jeneral polis Roazhon e 1744

En glazur e zaou gleze en argant, dornellek en aour, lammellet, heuliet ouzh kab gant ur greskenn en argant.
  Guillaume Bain, prokulor ouzh prezidial Roazhon e 1641 En glazur e sourin en aour karget gant pemp kreskenn en gul, ha hebiaet gant daou gadgi savant en argant
  ? Ballan, chuin Roazhon e 1696 En sabel e dreustell en argant karget gant teir zorc'hell en gul
  Le Bariller, aotrounez Riaval, e Saint-Hélier (e Roazhon hiziv)
  • Alain, noter ouzh lez Roazhon e 1513
 En argant e gebrenn en glazur, heuliet gant teir melionenn c'heotet
  le Baron, prokulor jeneral ouzh lez Roazhon (aet da Anaon e 1805) En argant e dreustell heuliet gant teir melionenn, an holl en geot.
  Barrin,

baroned Montbarrot e 1671, e Sant-Albin-Roazhon

En glazur e deir balafenn en aour
  Le Bart,
  • Jean le Bart, abad Sant-Melen; aet da Anaon e 1393;
  • ur c'honestabl Roazhon e 1489
 En glazur e leonparzh en argant
  Jean de Bourgneuf

Aotrou Cucé (hiziv e Roazhon); Kadoriad kentañ ouzh Breujoù Breizh eus 1595 da 1636; aet da Anaon e Pariz ar 27 Eost 1669

En argant e lammell en sabel, e grennbalefarzh en gul karget gant daou besk en argant
  Jean du Cellier, kadoriad ouzh ar C'hontoù , ha kañseller ha senesal Roazhon e 1458 En gul e dreustell en brizh, heuliet gant teir fempdiliaouenn en argant
  Mathurin Chéreil, sindik a kuzulier ouzh prezidial Roazhon e 1689 En glazur e lammell en argant
  Fablet de la Motte [33]
  • En gul e groaz en argant karget gant pemp brizhenn erminig en sabel, e gab en glazur karget gant teir steredenn en argant.
  • Sturienn : Ex voto publico
  Jean de la Lande des Fossés, kabiten ar strollad-koronal Roazhon ha kuzulier ouzh Breujoù Breizh e 1592 En glazur e leon en aour
  Marc'hec / Marchec / Chevalier

Aotrounez Montbarot ha la Martinière, e Sant-Albin-Roazhon.

- Alain, senesal Roazhon ha kuzulier ouzh ar Grands-Jours e 1498; en eus sinet feur-emglev dimeziñ Anna Breizh ha Loeiz XII.

- René, gouarnour Roazhon e 1583 [34]

 En argant e leon en gul, krabanet, teodet, ha kurunet en aour, e dreustell balirant en sabel, karget gant teir rodig-kentr en argant
  de Marnières,

Aotrounez la Martinière ha baron Montbarrot, e Sant-Albin-Roazhon

En glazur e gebrenn en aour, heuliet ouzh kab gant div rozenn hag ouzh beg gant ul leon, an holl en aour.
  Nantrieul

Aotrounez Chesnayes.

Pierre, tailhanter war mogajoù Roazhon e 1696

En glazur e bemp bezantenn en aour
  Jean Palasne, serjant-jeneral Roazhon e 1764. En glazur e dreustell en argant karget gant tri houarn mulez en gul, ha heuliet gant teir delienn askol en aour

SportAozañ

 
Stad Roazhon

Mell-droadAozañ

Darvoudoù-sport a bep seurtAozañ

 
Bretagne-Séché Environnement

Liammoù etrebroadelAozañ

GevelliñAozañ

Gevellet eo gant 13 kêr :

Hag ivez kêriadennoù :

KoñsuldioùAozañ

Div goñsuliezh hollek a zo e Roazhon : Maroko staliet boulouard Sevigneg hag ar Stadoù-Unanet kae Chateaubriand. Un Ensavadur gall-hag-amerikan a zo ivez abaoe fin an Eil brezel bed.

Liammoù diavaezAozañ

LevrlennadurAozañ

  • Jean-Claude Even-Kernivinenn ː Genèse de la Bretagne armoricaine. Analyse de l'expédition de Maxime, Magnus Clemens Maximus, au printemps 383. Lannuon. 1003-1999
  • Michel Froger et Michel Pressensé : Armorial des communes des Côtes d'Armor & Ille-et-Vilaine. 2008
  • Pol Potier de Courcy : Nobiliaire et armorial de Bretagne. Adembannadur Editions des Régionalismes. Cressé. 2011/2014
  • Laurence Mathey-Maille : Geoffroy de Monmouth. Histoire des rois de Bretagne. Les Belles Lettres. Paris 1992
  • Anne-Marie Rouanet-Liesenfelt ː La Civilisation des Riedones. 2è supplément à Archéologie en Bretagne. Brest. 1980
  • Lewis Thorpe : Geoffrey of Monmouth. The history of the kings of Britain. Penguin Books Ltf. Harmondsworth. 1966 -1973
  • Erwan Vallerie : Diazezoù studi istorel an anvioù-parrez. Corpus. An Here. 1995

Notennoù ha daveoùAozañ

  1. ↑ Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA
  2. ↑ pe ['rwa:zən], pe ['rã:wõn] pe ['rã:wən], pe ['rawzun]
  3. ↑ Geriadur Vallée, p. 645 ; geriadur Gregor, p. 295
  4. ↑ Le breton usuel, p. 298
  5. ↑ Exercices sur la grammaire bretonne du dialecte de Tréguier, p. 129
  6. ↑ Glossaire moyen-breton, É. Ernault
  7. ↑ Geriadur Vallée
  8. ↑ INSEE
  9. ↑ Arthur Le Moyne de La Borderie, La Révolte du Papier Timbré advenue en Bretagne en 1675, adembannet e Les Bonnets Rouges, Union Générale d'Éditions (dastumadeg 10/18), Pariz, 1975 (e galleg)
  10. ↑ J. B. Duverger, Collection complète des lois, décrets, ordonnances, règlemens avis du Conseil d'Etat, Levrenn gentañ, Eil embannadur, Pariz, 1834, p.106
  11. ↑ "Mémoire des hommes"
  12. ↑ [1] Livre d'Or du Ministère des Pensions - Memorial Genweb
  13. ↑ Ouest-France, 8 a viz Even 2010
  14. ↑ INA
  15. ↑ Pertes RAF
  16. ↑ 8 août 1943
  17. ↑ Imperial War Museum, luc'hskeudenn o tiskouez ar c'hirri-nij, o bombezennoù ha tennoù ar Flak
  18. ↑ Pertes Luftwaffe
  19. ↑ Luc'hskeudennoù eus an nijerez hag eus obidoù an daou nijour alaman e Bered ar Reter
  20. ↑ (fr) Les fusillés du Colombier
  21. ↑ Mémoire de guerre
  22. ↑ Memorial Genweb
  23. ↑ Alain Bouchart, Laurence Mathey-Maille, Lewis Thorpe
  24. ↑ Commonwealth War Graves Commission
  25. ↑ Ur bajenn a-zivout bombezadeg ar 17 a viz Even e Roazhon
  26. ↑ 12 FÉVRIER 1940 Luc'hskeudennoù
  27. ↑ Oberenn a-stroll dindan renerezh Jean Meyer, Histoire de Rennes, Embannadurioù Privat, Toloza, 1972, pajenn 259
  28. ↑ https://www.ouest-france.fr/bretagne/rennes-35000/temoignage-maurepas-avec-les-dealers-ne-vit-plus-5760461
  29. ↑ Skol Diwan Roazhon
  30. ↑ 30,0 30,1 30,2 ha30,3 Mémoire des hommes
  31. ↑ Mémoire des hommes
  32. ↑ Aotrounez Blancpignon, Cervon, Longpré, la Coudre, e Sant-Meleg. François, sekretour ar Roue e 703. Ur senesal, maer, ha letanant-jeneral polis Roazhon e 1744
  33. ↑ Aotrounez la Motte (?), eskopti Roazhon. Ur c'huzulier ouzh prezidial, maer, letanant-jeneral ar polis, ha kannad Roazhon ouzh ar Stadoù e 1780
  34. ↑ Pol Potier de Courcy. T. II. p. 280.


Adtapet diwar « https://br.wikipedia.org/w/index.php?title=Roazhon&oldid=2041778 »