Plougerne

Erwan Vallerie ː Ploe Kerneu, c 1330; Ploueguerneau, 1388; Guikerne, 1498; Ploekerneau, 1516; Plou-Kerneaw, 1636; Guiquerno, 1715^[3]

Gerdarzh kemmañ

Dont a ra an anv Plougerne eus an henvrezhoneg ploe (parrez) ha kernev (Kerne-Veur).

Plouiz-Kerne^[4] a reer eus tud Plougerne, pe Plougerneviz^[5] pe Plougerneiz^[6].

Ardamezioù kemmañ

En aour e dreustell en gul, e sourin geotet karget gant teir bezantenn en argant balirant, e gab en erminoù

Istor kemmañ

Dispac'h Gall kemmañ

Tud eus ar gumun a gemeras perzh en Emgann Kergidu d'ar 24 a viz Meurzh 1793 e-kichen Plougouloum; un dell-gastiz a 11 000 lur a voe paeet gant ar gumun edan 24 euriad^[7].

XX^vet kantved kemmañ

Brezel-bed kentañ kemmañ

Mervel a reas 212 gwaz eus ar gumun abalamour d'ar brezel, eleze 3,64% ag ar boblañs hervez an niveradeg bet graet e 1911^[8].

Eil brezel-bed kemmañ

Mervel a reas 55 den ag ar gumun abalamour d'ar brezel^[9].
D'an 18 a viz Even 1940 e rankas un nijerez Ju 88 A-1 eus an aerlu alaman (Luftwaffe) gant pevar milour en he bourzh douarañ buan ha rekis e "Leur Lann ar Floc'h" er gumun goude bout bet bombezet bigi e Brest ha bout bet tizhet gant tennoù gall; tapet e voe an nijourion da brizonidi gant ar C'hallaoued ha dieubet gant o c'henvroidi un nebeud deizioù war-lerc'h^[10]; daou waz eus ar gumun a voe tamallet dezhe bout gwallgaset he faread; d'ar 27 a viz Even e voe barnet ha kondaonet Jean-Marie Keranvel d'ar marv gant lez-varn al lu alaman e Brest, ha fuzuilhet e voe d'an 28; egile, Jean Balson, a voe kondaonet da eizh vloaz labour-ret, ha kaset e voe d'ur c'hamp-bac'h en Alamagn, distreiñ a reas d'ar 15 a viz Mae 1945^[11]^,^[12].
Nijerezioù eus ar ar Royal Air Force (aerlu ar Rouantelezh-Unanet) aet d'ar strad: d'ar 27 a viz Meurzh 1941 e kouezhas un nijerez Blenheim IV marilhet V5865 ha kodet PZ-P eus 53th Squadron en donvor da Enez-Werc'h e Plougerne; lazhet e voe he zri nijour, ne voe ket kavet o c'horfoù; d'an 18 a viz Kerzu 1941 e kouezhas div nijerez Stirling I, unan, marilhet N3665 ha kodet LS-S eus ar 15th Squadron, er mor nepell eus Plougerne, lazhet e voe he eizh nijour, ne voe kavet korf ebet, hag an eil hini, marilhet W7436 ha kodet MG-D eus ar 7th Squadron e Plougerne; daou nijour a voe lazhet, douaret int e bered ar gumun, ar pemp nijour all a voe tapet gant an Alamaned; d'an 2 a viz C'hwevrer 1942 e kouezhas un nijerez Beaufort marilhet AW253 ha kodet AW-A eus ar 86th Squadron eus ar Royal Air Force (aerlu ar Rouantelezh-Unanet) nepell eus Plougerne; mervel a reas he fevar nijour, tri anezhe a zo douaret int e Bered Kerfaotraz e Brest, an hini all e Sibirill^[13].

Brezel Korea kemmañ

Lazhet e voe ur penngorporal eus ar gumun e Chorwon d’an 18 a viz Gouhere 1952^[14].

Brezelioù didrevadennañ kemmañ

Brezel Indez-Sina kemmañ

Mervel a reas nav milour eus ar gumun^[15].

Brezel Aljeria kemmañ

Lazhet e voe ur soudard eus ar gumun d’an 3 a viz Here 1956 en El Raicha ^[16].

Brezhoneg kemmañ

Ar Brezoneg er Skol kemmañ

1934-1936: ar c'huzul-kêr a savas a-du gant ar mennad skignet gant al luskad Ar Brezoneg er Skol (ABES) evit kelennadurezh ar brezhoneg er skol^[17].

Ya d'ar brezhoneg kemmañ

D'ar 17 a viz Kerzu 2010 e oa bet votet ar garta Ya d'ar brezhoneg gant kuzul-kêr ar gumun.
D'ar 5 a viz Mae 2015 e oa bet roet d'ar gumun al label Ya d'ar brezhoneg live 2.

Deskadurezh kemmañ

Klasoù divyezhek zo eno abaoe 1996.
Ur skol Diwan zo, abaoe Gwengolo 2018.
E distro-skol 2022 e oa 131 skoliad enskrivet er skol Diwan hag er c'hlasoù divyezhek publik (22,7 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez)^[18].
Ar vagouri-kêr he deus sinet Live 2 karta Divskouarn.

Lec'hanvadurezh kemmañ

Traezhegi:

An Aod Wenn,
ar Vougo,
ar C'horejou
Sant-Kava, e kornad Lilia.
Kervenni

Aod Plougerne.
Kervenni (Lilia).
an Aod Wenn.
an Aod Wenn ha Beg ar Spins.
Porzh Gwenn.
Lilia : Sant-Kava d'an izelvor.

Monumantoù ha traoù heverk kemmañ

Ar c'halvar hag an iliz katolik

Tour-tan Enez-Werc'h e-kichen Lilia, e Plougerne

Monumant ar re varv e-tal an iliz katolik, luc’hskeudenn^[19].

Bezioù ar C'hommonwealth e bered ar gumun kemmañ

Bro	Niver a vilourion
Afrika ar Su	2 (Tirlu)
Aostralia	1 (Aerlu)
Kanada	2 (Aerlu)
Rouantelezh-Unanet	6 (Aerlu)
Hollad	11

Re an Tirlu, troadeion o-daou, a varvas e miz Here 1918, e-pad ar Brezel-bed Kentañ. Re an Aerlu a varvas e-pad an Eil Brezel Bed:

daou anezhe d'an 18 a viz Kerzu 1941 pa gouezhas o c'harr-nij (Stirling I marilhet W7436 ha kodet MG-D) e Plougerne;
unan anezhe d'ar 7 a viz Ebrel 1943 pa gouezhas e garr-nij (Catalina Ib marilhet FP 138) er mor, nepell diouzh an aod e Normandi;
unan anezhe d'an 16 a viz Ebrel 1943 pa gouezhas e garr-nij (Spitfire VI marilhet BS245 ha kodet YQ-C) e bourc'h Plougerne;
pemp anezhe d'ar 5 a viz Gouere 1943 pa gouezhas o c'harr-nij (Whitley marilhet BD 359 ha kodet JL-X) er mor e Plougerne^[13]^,^[20].

Emdroadur ar boblañs abaoe 1962 kemmañ

Niver a annezidi

Melestradurezh kemmañ

Roll ar vaered


Dilennadeg	Anv	strollad politikel
2014-	Yannick Robin	tu kleiz
2001-2014	André Lesven	MoDem
1983-2001	Bernard Le Ven	distrollad
1950-1983	Léon Guéguen	distrollad

Tud kemmañ

Tud ganet eno kemmañ

1577 : Mikael an Noblez.
1848 : Alan an Habask, beleg ha skrivagner brezhonek.
1849 : Yann-Vari Nikolaz, beleg ha skrivagner brezhonek.
1906 : Yves Floc'h, livour.
1937 : René Abjean, sonaozour ha rener lazoù-kanañ.
1951 : Goulc'han Kervella, komedian, saver pezhioù ha levrioù.
1956 : Jean-Luc Roudaut, kaner.

Ardamezeg ar familhoù kemmañ

	de Carné Beskonted Coëtquenan	En aour e ziv dreustell en gul

Kêrioù gevellet kemmañ

Bro	Kêr	Abaoe
Alamagn	Edingen-Neckarhausen	1967
Kernev-Veur	Lannales	1992

Mojenn Tolente kemmañ

Kontañ a reer e oa ur gêr anvet Tolente gwechall hag a vije bet beuzet gant ar mor. Gant meur a istorour eo bet lec'hiet ar gêr-se dirak aod Plougerne. N'eo, evit poent, nemet martezeadennoù chomet difrouezh^[21] Met hervez ur vartezeadenn all e vije bet ar gêr-se e-kichen Pont de la Talence, e Abbeville, tost da c'henoù ar stêr Somme^[22].

Liammoù diavaez kemmañ

Commons

Muioc'h a restroù diwar-benn

Plougerne

a vo kavet e Wikimedia Commons.

Levrlennadur kemmañ

Daveoù ha notennoù kemmañ

↑ Ouest-France
↑ Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA
↑ Erwan Vallerie : Diazezoù studi istorel an anvioù-parrez. Corpus. An Here. 1995
↑ Yezhadur bras ar brezhoneg, p. 433; «Anavezet mad eo Plouiz Kerne, met d'am zoñj eo eur stumm war don kenañ» Mikael Madeg Renabl anoiou parreziou Bro-Leon hag o distagadur Ar Skol Vrezoneg, 2000, p.224.
↑ Le Courrier du Finistère, 01.12.1906 p.1f; «Klevet 'm-eus ivez "Plougerneviz", ar pez a zo interesant da houzoud» M. Madeg op. cit. p.224-5.
↑ Lan Inizan, Emgann Kergidu, 1887, teir reveziadenn p.125; «(…) Plougerneiz, a-leiz, a-leiz, a lamm er mor a-raog ar bleiz", pez a ziskouez ne lavared "v" ebed.» M. Madeg, op.cit p.225; «Plougerneiz a zebr kig er C'horaiz (…)» «Plougerneiz, moc'h direzon (…)» [flemmadennoù pobl] Daniel Giraudon, Querelles de clochers, Skol Vreizh, 2006, p.144
↑ Kristof Jezegoù, Hor Bro e-pad ar Revolusion, Ti-moullañ Ar Bobl, Karaez, 1915, pajennoù 157 ha 158
↑ (fr)Memorial Genweb
↑ (fr)Memorial Genweb
↑ (fr)Pertes Luftwaffe
↑ (fr)Yves Bramoullé, La guerre en mémoire, Embannadurioù "Le Télégramme"
↑ (fr)Pertes Luftwaffe
↑ ^13,0 ha^13,1 (fr)Pertes RAF Finistère
↑ 6713093 Fichenn hiniennel - Memorial Genweb
↑ (fr)Memorial Genweb
↑ (fr)Fichenn hiniennel - Memorial Genweb
↑ (fr)Marsel Guieysse, La langue bretonne : ce qu'elle fut, ce qu'elle est, ce qui se fait pour elle et contre elle, pajenn 265, Kemper, Nouvelles Éditions Bretonnes, 1936
↑ Distro-skol ar c’helenn divyezhek Kelenn
↑ (fr)Université de Lille
↑ (en)Commonwealth War Graves Commission
↑ Tolente : mythe ou réalité, René Le Verge, "Cahiers de Landéda", niv. 17, Meurzh 1988.
↑ Encyclopédie Marikavel : Tolente, Jean-Claude EVEN : Genèse de la Bretagne armoricaine

[1] Ouest-France

[2] Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA

[3] Erwan Vallerie : Diazezoù studi istorel an anvioù-parrez. Corpus. An Here. 1995

[4] Yezhadur bras ar brezhoneg, p. 433; «Anavezet mad eo Plouiz Kerne, met d'am zoñj eo eur stumm war don kenañ» Mikael Madeg Renabl anoiou parreziou Bro-Leon hag o distagadur Ar Skol Vrezoneg, 2000, p.224.

[5] Le Courrier du Finistère, 01.12.1906 p.1f; «Klevet 'm-eus ivez "Plougerneviz", ar pez a zo interesant da houzoud» M. Madeg op. cit. p.224-5.

[6] Lan Inizan, Emgann Kergidu, 1887, teir reveziadenn p.125; «(…) Plougerneiz, a-leiz, a-leiz, a lamm er mor a-raog ar bleiz", pez a ziskouez ne lavared "v" ebed.» M. Madeg, op.cit p.225; «Plougerneiz a zebr kig er C'horaiz (…)» «Plougerneiz, moc'h direzon (…)» [flemmadennoù pobl] Daniel Giraudon, Querelles de clochers, Skol Vreizh, 2006, p.144

[7] Kristof Jezegoù, Hor Bro e-pad ar Revolusion, Ti-moullañ Ar Bobl, Karaez, 1915, pajennoù 157 ha 158

[8] (fr)Memorial Genweb

[9] (fr)Memorial Genweb

[10] (fr)Pertes Luftwaffe

[11] (fr)Yves Bramoullé, La guerre en mémoire, Embannadurioù "Le Télégramme"

[12] (fr)Pertes Luftwaffe

[Pertes_RAF_Finistère-13] 13,0 ha^13,1 (fr)Pertes RAF Finistère

[14] 6713093 Fichenn hiniennel - Memorial Genweb

[15] (fr)Memorial Genweb

[16] (fr)Fichenn hiniennel - Memorial Genweb

[17] (fr)Marsel Guieysse, La langue bretonne : ce qu'elle fut, ce qu'elle est, ce qui se fait pour elle et contre elle, pajenn 265, Kemper, Nouvelles Éditions Bretonnes, 1936

[18] Distro-skol ar c’helenn divyezhek Kelenn

[19] (fr)Université de Lille

[20] (en)Commonwealth War Graves Commission

[21] Tolente : mythe ou réalité, René Le Verge, "Cahiers de Landéda", niv. 17, Meurzh 1988.

[22] Encyclopédie Marikavel : Tolente, Jean-Claude EVEN : Genèse de la Bretagne armoricaine

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]