Brezel-bed kentañ

Krogit e-barzh !
Un danvez pennad eo ar pennad-mañ ha labour zo d'ober c'hoazh a-raok e beurechuiñ.
Gallout a rit skoazellañ Wikipedia dre glokaat anezhañ. 

Ar Brezel-bed kentañ a zo ur brezel hag a c'hoarvezas en Europa dreist-holl etre 1914 ha 1918. Eno eo e c'hoarvezas an emgannoù brasañ met brezel a voe en holl gevandirioù hag en holl gornioù ar bed, war zouar ha war vor, hag en oabl ivez evit ar wech kentañ.

Perzhidi er Brezel-Bed kentañ

██ Kevredidi hag o zrevadennoù

██ Impalaeriezhioù Kreiz hag o zrevadennoù

██ Stadoù neptu

An emglevioù etre ar stadoù

Brezel-bed a vez laret, rak ar wech kentañ e voe gwelout kemend-all a vroioù o kemer perzh. Koulskoude, a-raok ma strakas an Eil Brezel-bed e veze anvet ar Brezel Bras, ha soñjal a rae d'an dud e vije an hini diwezhañ. E galleg e oa bet savet al lesanv La Der des Ders.

Ar "Poilus" breton skeudennet en ur gazetenn. "Yann-Vari, ur breton an hini-se, gomz ket kalz met marc'h labour eo."

E-pad an hañv 1914 e strakas ar brezel-se da-heul Gwalldaol Sarajevo d'an 28 a viz Mezheven, drouklazh an arc'hdug Franz Ferdinand von Österreich-Este, pennhêr impalaeriezh Aostria-Hungaria, hag e bried, dugez Hohenberg, gant ar broadelour serb, eus Bosnia, Gavrilo Princip.

Bloavezh 1918, ar Galloudoù kreiz a oa krog da gouezhañ; Bulgaria a sine un arsav-brezel d'an 29 a viz Gwengolo, an Ottomaned d'an 31 a viz Here, Aostria-Hungaria d'an 3 a viz Du. E-unan, gant an Dispac'h Alaman o sevel hag ul lu o vont da emsevel, ar C'haiser Wilhelm a zilez an tron d'an 9 a viz Du, hag ar gouarnamant alaman nevez a sin an arsav-brezel d'an 11 a viz Du 1918, oc'h echuiñ ar brezel. D'an 11 a viz Du 1918 e Koadeg Compiègne e voe sinet an arsav-brezel, ha d'an 28 a viz Mezheven 1919 e voe sinet ar peoc'h (Feur-emglev Versailhez).

Lazhet e voe un dek milion bennak a dud.

Breizh hag ar C'hentañ Brezel-bed

Drastus e voe ar Brezel bras evit Breizh war meur a zachenn, sokial, denel.

E Pariz - Les Invalides - Plakenn koun d'ar soudarded breton marvet e-pad ar C'hentañ Brezel-bed

El lennegezh

Nebeut oberennoù en brezhoneg a zo bet a-ziwar ar C'hentañ Brezel-bed.

• Dremm an Ankou, gant Abeozen (Fañch Elies). Ur sell peoc'hgarour gant ur breton bet mac'hagnet gant ar gazoù brezel.
• Kammdro en Ankeu, gant Loeiz Herrieu, rentañ kont a-zeiz da-zeiz eus ar brezel dre sell ur soudard re gozh evit bezañ en Talbenn met kaset da gemer perzh er brezel fol memestra.
• Ar en deulin, Ar hentoù ar brezel, gant Yann-Bêr Kalloc'h, sell ur c'hadour breton broadelour.
• Dek devezh e Verdun gant Jules Gros, rentañ-kont brezel.
• Notennoù brezel gant Aogust Bôcher.
• War hent ar ger. Istor tri brizonier breizat e-pad ar brezel bras 1914-1918 skrivet gant unan anê, gant Pêr-Mari Lec'hvien
• Barzhonegoù war an talbenn gant Yann Mari Normand.

Talbennoù

• Talbenn an Ijzer.

Emgannoù

• e Belgia e 1914 :
  • 5-16 a viz Eost : Seziz Liège,
  • 12 a viz Eost : Emgann Halen,
  • 21-23 a viz Eost : Emgann Charleroi,
  • 22 a viz Eost : Emgann Rossignol,
  • 9-10 a viz Here : Emgann Melle,
  • 16 a viz Here-10 a viz Du : Emgann Diksmuide.
• e Bro-C'hall :
  • Kentañ emgann ar Marne,
  • Eil emgann ar Marne,
  • Emgann Lorette,
  • Emgann Hartmannswillerkopf,
  • Emgann Verdun,
  • Emgann ar Somme,
  • Emgann Krec'h Vimy,
  • Emgann Chemin des Dames
  • Argadenn an Nevezhañv,
  • Argadenn ar C'hant deiz.
• e lec'hioù arall :
  • 26-30 a viz Eost 1914 : Emgann Tannenberg,
  • 25 a viz Ebrel 1915-9 a viz Genver 1916 : Emgann an Dardanelled,
  • 24 a viz Here-9 a viz Du 1917 : Emgann Caporetto.

Pennadoù kar

• Roll emgannoù ar Brezel-bed kentañ.

Liammoù diavaez

• http://enenvor.fr/eeo_revue/numero_7/six_mois_en_champagne_ou_le_tres_long_1915_du_47e_regiment_d_infanterie_1er_janvier_25_juin_1916.html