Emgann Rossignol
Emgann Rossignol zo un emgann kriz e Belgia d'an 22 a viz Eost 1914, e kumun Rossignol (hiriv staget ouzh Tintigny), e Gaume e kreisteiz ar vro, e deroù ar Brezel-bed kentañ, etre an arme alaman en un tu hag an arme c'hall en tu all, Bretoned en o zouez. N'eo nemet un darn avat eus Emgann an Harzoù (met meur a emgann a voe) etre an div arme. Da enebiñ ouzh aloubidigezh Belgia gant an Alamaned en doa roet ar jeneral Joseph Joffre an urzh da dagañ kreiz an arme alaman.
| Emgann Rossignol | |
|---|---|
 49°43'01" N – 5°28'59" R | |
| Deiziad | 22 Eost 1914 |
| Lec'h | Rossignol Belgia
|
| Disoc'h | Trec'h alaman |
| Perzhidi | |
 Bro-C'hall |
.svg){kind=small} Impalaeriezh Alaman
|
| Jeneraled | |
| Lefèvre Raffenel † |
Von Weber Chales de Beaulieu |
| Nerzhioù | |
| 16 000 | 32 000 |
| Kolloù | |
| 11 900 | 3 500 |
Graet e voe an dagadenn gant ar Pevare Arme c'hall, anezhi ur rejimant trevadennel eus Indez-Sina hag ur rannarme all.
Ar rejimantoù kemmañ
- Gant an Alamaned:
- an 38vet hag ar 51vet Rejimant Troadeion.
- Gant ar C'hallaoued :
- an 3e rannarme a droadeien drevadennel (jeneral Léon Raffenel), ha war an diwezhad an 2l rannarme a droadeien drevadennel (jeneral Leblois), div rannarme eus an armead drevadennel (jeneral Lefèvre); hervez an dihelloù gall avat ne vije ket bet a soudarded indesinat en armeoù-se;
- ar 4e armead c'hall (jeneral de Langle de Cary).
Unan eus ar c'habitened c'hall a oa anvet Paris de Bollardière, un anv a vo brudet war-dro dibenn an XXvet kantved.
An emgann kemmañ
Soudarded war-droad an 3de rannarme drevadennel, dindan Léon Amédée François Raffenel, ac'h eas d'an enebour goude urzhioù Joffre, hag en em gavas dirak marc'heien alaman en hanternoz da Rossignol. A-benn ur pennad edont dirak difenn kreñv an Alamaned.
Treiñ foll a reas ar jeneral Raffenel ha lazhet e voe, evel 7 000 soudard all, en o zouez Ernest Psichari, mab-bihan da Ernest Renan.
Disoc'h kemmañ
Un trec'h meur e voe d'al lu alaman, riñset e voe an nerzhioù gall gant 11 388 koll (lazhet, gloazet pe steuziet), pa ne gollas an Alamaned nemet etre 3 473 ha 3 984 soudard.
Kalonek e oa bet an unvezioù gall ha lod anezho bet kollet 70% eus o soudarded. Lazhet e voe ar jeneral Léon Raffenel hag ar penn-brigadenn Charles Rondony ha prizoniet e voe ar penn-brigadenn all Charles Montignault. Darn eus ar brizonidi paket gant an Alamaned a oa gloazet. Peurzistrujet e voe an Trede Rannarme Drevadennel gant 10 520 den lazhet, gloazet pe aet da goll ; 868 all eus an Eil Rannarme drevadennel a voe lazhet pe c'hloazet.
Torfedoù brezel kemmañ
Embann a reas an Alamaned e oa bet bet tennet warno gant tud disoudard e Tintigny ha Rossignol, ma voe lazhet 63 den eus ar vro goude an emgann, ha 122 all goude, pa voent kondaonet gant ul lez-varn ofiserien alaman. Distrujet e voe 183 ti.
Tro-dro d'an emgann kemmañ
Ar rejimantoù trevadennel a oa savet an darn anezho gant Bretoned ha tud eus Provañs[1],[2].
Skrivañ a ra an Tregeriad Jarl Priel e klevas e Brest e oa bret distrujet e rejimant kozh. Er bajenn 168 e lenner : Ger ebet ne rannas ar c'hazetennoù eus ar gwall-daol-se, ha den ne glevas komz eus Rossignol.
Deizioù war-lerc'h kemmañ
Bodet e voe o 5000 frizoniad gant an Alamaned, da noz an emgann en-eeun hag ivez en deiz war-lerc'h, en norzh da Rossignol, en ul lec'h zo bet anvet « Camp de la Misère » goude, betek ar 25 a viz Eost pa voent kaset da Alamagn. An dud disoudard a voe implijet da zouarañ korfoù an dud hag ar c'hezeg marv e fozioù boutin. En 1917 e voe bodet ar fozioù war-goust ar c'humunioù e teir bered ha ne chom nemet div anezho ken[3],[4].
Kenderc'hel a reas kiladenn ar IVvet rannarme c'hall en deiz war-lerc'h...
Monumantoù kemmañ
Un aoter zo bet savet da Ernest Psichari e Rossignol, diwar intrudu ar barzh Thomas Braun ha Henri Massis. Klasket ez eus bet lakaat Psichari, soudard a vicher, da haroz broadel gall.
-
Bez Ernest Psichari e bered Rossignol. (Luc'hskeudenn graet etre 1918 ha 1919). -
Maen-koun da Ernest Psichari war lez an hent da Rossignol. -
Maen-koun e lec'h ma varvas Ernest Psichari e Rossignol.
Bretoned zo a zo bet merket o anv e monumantoù o farrez c'henidik:
- e Ploeneg, François Moullec, ganet e 1894 .
- e Marzhinieg Houarnruz, Pierre Marie Auguste GESLIN
Levrlennadur kemmañ
- M. DENOLLE, LA GRANDE GUERRE vécue - racontée - illustrée PAR LES COMBATTANTS, TOME PREMIER - pajennoù 61-65, Librairie Aristide Quillet, Paris 1922
- ROSSIGNOL, 22 août 1914, Journal du commandant Jean MOREAU, chef d'état-major de la 3e division, Coloniale. Jean-Louis Philippart et Eric Labayle, Editions Anovi, 2002[5]
Liammoù diavaez kemmañ
- (fr)