Toloza
- Ur pennad Tolosa zo ivez.
| Toloza | |
|---|---|
 En nec'h, ar Bazacle ha ar pont Sant-Pêr, plasenn ar C'hapitol e-kreiz a-gleiz, ar Pont-Nevez gant iliz Notre-Dame de la Dalbade en dalenn ziwezhañ e-kreiz a-zehou, Kapitol Toloza en traoñ a-gleiz, eiladenn ar fuzeenn Ariane 5 en he ment natur er Cité de l'Espace en traoñ e-kreiz, ha bolz Mediaoueg José-Cabanis en traoñ a-zehou. | |
.svg)
| |
| Anv okitanek | Tolosa |
| Anv gallek (ofisiel) | Toulouse |
| Bro | .svg){kind=small} Okitania
|
| Melestradurezh | |
| Stad |  Frañs
|
| Rannvro | .svg){kind=small} Okitania
|
| Departamant |  Garona-Uhel (prefeti)
|
| Arondisamant | Arondisamant Toloza (pennlec'h) |
| Kanton | Pennlec'h pemzek kanton |
| Kod kumun | 31555 |
| Kod post | 31000, 31100, 31200, 31300, 31400, 31500 |
| Maer Amzer gefridi | Jean-Luc Moudenc (La France audacieuse) 2020 - 2026 |
| Etrekumuniezh | Toloza Meurgêr |
| Lec'hienn web | toulouse.fr |
| Poblañsouriezh | |
| Poblañs | 498 003 ann. (2020)[1] |
| Stankter | 4 210 ann./km² |
| Douaroniezh | |
| Daveennoù lec'hiañ | 43°36′16″N 1°26′38″E |
| Uhelderioù | bihanañ 115 m — brasañ 263 m |
| Gorread | 118,30 km² |
kemmañ  |
|
Toloza[2] (Tolosa [tuˈluzo]) en okitaneg,Toulouse e galleg), zo ur gêr vras eus Okitania, hiziv e Bro-C'hall, p'az eo pennlec'h departamant gall an Haute-Garonne hag ar rannvro Okitania. Kêr-benn istorel Lengadok eo ivez. Treuzet eo gant ar Garona.
Gant ar 498 003 a dud a oa o chom enni e d'an 1añ a viz Genver 2020 e oa pevare kumun tudetañ Bro-C'hall. Met 1 019 460 a dud a ranker kontañ gant ar c'humunioù stok (e 2018), ha 1 360 829 gant an trowardroioù (e 2017).
Brudet eo Toloza abalamour d'an ijinerezh aerlestrel hag egorel a gaver enni dre Airbus. 100 000 studier a zo, hag eo ar rugbi ar sport arouezelañ gant he c'hlub hollvrudet Stad Toloza.
Anv kemmañ
- Tolosa (Cicero; Ptolemaios)
- Tolossa (Strabon)
- Tolosates (anv roet d'an dud a gêr se gant Julius Kezar)
- Tholosa (Itin. Burdig.)
- Tolosa, pe Tholosa (Gregor a Dours)
Lesanvioù kemmañ
« La ville rose » (ar gêr roz) a vez graet anezhi, abalamour da liv an tier e kreiz-kêr, diwar ar brikez pri-poazh.
« Cité des violettes » (kêr ar melion) a vez graet anezhi ivez, ha gwechall e veze gounezet melion enni, ha roet e veze ur velionenn da briz da-geñver ar C'hoarioù.
Ar « Cité Mondine » (Ciutat Mondina en okitaneg) a zo bet graet anezhi ivez abalamour d'ar gonted a veze anvet Remont.
Istor kemmañ
Krennamzer kemmañ
Toloza zo bet kêr-benn Rouantelezh ar Vizigoted er Vvet kantved ha hini kontelezh Toloza dindan konted Toloza, diazezet e 852 gant Remont 1añ.
Ar vosenn kemmañ
-
Furchadegoù e 2014.
Ar vosenn a reas he reuz e Toloza meur a wezh:
- e miz Ebrel 1348 e erruas ar c'hleñved e Toloza, etre 1348 ha 1350 e lazhas etre 15% ha 30% eus an annezidi[3],[4];
- e 1506 e varvas 3 000 a dud[5];
- e miz Here 1557;
- adalek miz Eost 1628 betek 1633 (10 000 den marvet diwar an 30 000 annezad[6]) hag adalek miz Gouere 1652 betek 1653[7],[8];
- e 2014 e raer furchadegoù edan ar skolaj kozh Montalembert, kavet ez eus bezioù hollek eno a c'hellfe bout bezioù lod ag an dud bet marvet er prantad 1348-1350[9].
XXvet kantved kemmañ
Brezel Spagn kemmañ
- Repuidi spagnol a zeuas da Toloza; eno e voe graet sez ar PSOE hag an UGT en harlu e Carrièra del Taur (Straed an Tarv).
Eil brezel-bed kemmañ
- Miliadoù a Doloziz a vanifestas a-enep da Renad Vichy d'ar 14 a viz Gouhere 1942.
- Oberiant e voe ar Rezistañs e Toloza. E 1940 e teuas Pierre Dac da repuiñ en 42 Baloard d'Estrasborg a-raok gellet achap e miz Du 1941 evit mont betek Breizh-Veur. Harzet e voe ar c'horonal Pierre Cahuzac eno, kaset e voe da gamp-bac'h Buchenwald lec'h ma varvas[10],[11].
-
Plakenn gant anvioù Rezistanted bet lazhet e-pad an emgannoù dieubiñ. -
Banniel Kommandantur Toloza bet kemeret gant tud ar strouezheg.
- Emgannoù a voe etre ar Rezistañs hag an Alamaned pa voe ar re-mañ o kuitaat Toloza d'an 18 ha d'an 19 a viz Eost 1944.
Istor nevesañ kemmañ
Betek 2016 e oa Toloza penn-lec'h rannvro Midi-Pyrénées.
Monumantoù ha traoù heverk kemmañ
- Penniliz romanek Sant Sarnin, tro 1070-1118.
Armerzh kemmañ
- E 1916 e krogas Latécoère gant kenderc'hout obuzioù ha korfoù nijerezioù en div labouradeg bet postet argant enne gantañ.
- Kavell ar gompagnunezh Airbus eo.
Douaroniezh kemmañ
Treuzet eo Toloza gant ar Garona.
Sturienn kemmañ
Sturienn kêr eo « Per Tolosa totjorn mai » (« Evit Toloza, muioc'h atav »).
Touristerezh kemmañ
Roet eo bet al label Kêrioù ha Broioù Arz hag Istor dezhi.
Emdroadur ar boblañs abaoe 1793 kemmañ
437 100 a dud a oa o chom e Toloza e 2005.
Melestradurezh kemmañ
Tud kemmañ
- Jean Calas (1698–1762), kenwerzhour protestant, bet lakaet d'ar marv abalamour d'e relijion; skoazellet e voe e diegezh gant Voltaire hag adsavet e vrud.
- Pèire Godolin, bet ganet eno e 1580, skrivagner okitanek.
- Pierre de Fermat, matematikour eus an XVIIvet kantved.
Gevelliñ kemmañ
Gevellet eo Toloza gant ar c'hêrioù-mañ (urzhiet dre vloaz)[12] :
Tel Aviv (Israel) abaoe 1962,
Atlanta (SUA) abaoe 1975,
Kiev (Ukraina) abaoe 1975,
Bologna (Italia) abaoe 1981,
Elche (Spagn) abaoe 1981 (
Kumuniezh València),
Chongqing (Sina) abaoe 1981.
.svg){kind=small}
Skoulmet he deus emglevioù kenober gant[13] :
Levrlennadur kemmañ
- Fevrier Paul-Albert & Barral I Altet Xavier ː Topographie chrétienne des cités de la Gaule, des origines au milieu du VIIIè siècle. VII. Province ecclésiastique de Narbonne (Narbonnensis Prima). De Boccard. 1989
Liammoù diavaez kemmañ
Dave ha notennoù kemmañ
- ↑ Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA
- ↑ Geriadur Hemon-Huon, 1978, 1993.
- ↑ chu-toulouse
- ↑ herodote.net
- ↑ ladepeche
- ↑ ladepeche
- ↑ Couleur Lauragais
- ↑ CHU-Toulouse
- ↑ ladepeche
- ↑ Le Lien, Niv. 14, lesamitiesdelaresistance.fr
- ↑ saint-cyr.org Promotion du Maroc
- ↑ Ar c'hêrioù gevellt war toulouse.fr, gwelet d'an 28/03/2020.
- ↑ Emglevioù kenober le'hienn toulouse.fr, gwelet d'an 28/03/2020], Kartenn ar c'hêrioù gevellet pe gant un elgmev kenober , lec'hienn toulouse.fr, gwelet d'an 28/03/2020.
