Toloza

kumun Bro-C'hall


Toloza
En nec'h, ar Bazacle ha ar pont Sant-Pêr, plasenn ar C'hapitol e-kreiz a-gleiz, ar Pont-Nevez gant iliz Notre-Dame de la Dalbade en dalenn ziwezhañ e-kreiz a-zehou, Kapitol Toloza en traoñ a-gleiz, eiladenn ar fuzeenn Ariane 5 en he ment natur er Cité de l'Espace en traoñ e-kreiz, ha bolz Mediaoueg José-Cabanis en traoñ a-zehou.
En nec'h, ar Bazacle ha ar pont Sant-Pêr, plasenn ar C'hapitol e-kreiz a-gleiz, ar Pont-Nevez gant iliz Notre-Dame de la Dalbade en dalenn ziwezhañ e-kreiz a-zehou, Kapitol Toloza en traoñ a-gleiz, eiladenn ar fuzeenn Ariane 5 en he ment natur er Cité de l'Espace en traoñ e-kreiz, ha bolz Mediaoueg José-Cabanis en traoñ a-zehou.
Ardamezioù
Anv okitanek Tolosa
Anv gallek (ofisiel) Toulouse
Bro Banniel Okitania Okitania
Melestradurezh
Stad  Frañs
Rannvro Midi-Pyrénées
Departamant Garona-Uhel (prefeti)
Arondisamant Arondisamant Toloza (pennlec'h)
Kanton Pennlec'h pemzek kanton
Kod kumun 31555
Kod post 31000, 31100, 31200, 31300, 31400, 31500
Maer
Amzer gefridi
Jean-Luc Moudenc (Unvaniezh evit ul Luskad Poblel)
2014 - 2020
Etrekumuniezh Communauté urbaine de Toulouse Métropole
Lec'hienn web toulouse.fr
Poblañsouriezh
Poblañs 498 003 ann. (2020)[1]
Stankter 4 210 ann./km²
Douaroniezh
Daveennoù
lec'hiañ
43° 36′ 16″ Norzh
1° 26′ 38″ Reter
/ 43.604482, 1.443962
Uhelderioù bihanañ 115 m — brasañ 263 m
Gorread 118,30 km²
Lec'hiadur
[[Skeudenn:Patrom:Geolec'hiañ/|300px|center]]
Lec'hiañ ar gêr
Toloza

Toloza[2] (Tolosa [tuˈluzo]) en okitaneg,Toulouse e galleg), zo ur gêr vras eus Okitania, hiziv e Bro-C'hall, pa'z eo pennlec'h departamant gall an Haute-Garonne hag ar rannvro c'hall Midi-Pyrénées. Gant ar 437 100 a dud a oa o chom enni e 2005 e oa pevare kumun tudetañ Bro-C'hall. Met 891 000 a dud a ranker kontañ gant ar c'humunioù stok, ha 1 133 000 gant an trowardroioù.

Capitolium Toloza, an ti-kêr, gant bannieloù Okitania, Bro-C'hall, hag Europa

AnvAozañ

  • Tolosa (Cicero; Ptolemaios)
  • Tolossa (Strabon)
  • Tolosates (anv roet d'an dud a gêr se gant Julius Kezar)
  • Tholosa (Itin. Burdig.)
  • Tolosa, pe Tholosa (Gregor a Dours)

LesanvioùAozañ

« La ville rose » (ar gêr roz) a vez graet anezhi, abalamour da liv an tier e kreiz-kêr, diwar ar brikez pri-poazh.

« Cité des violettes » (kêr ar melion) a vez graet anezhi ivez, ha gwechall e veze gounezet melion enni, ha roet e veze ur velionenn da briz da-geñver ar C'hoarioù.

Ar « Cité Mondine » (Ciutat Mondina en okitaneg) a zo bet graet anezhi ivez abalamour d'ar gonted a veze anvet Remont.

IstorAozañ

KrennamzerAozañ

Ar vosennAozañ

Ar vosenn a reas he reuz e Toloza meur a wezh:

  • e miz Ebrel 1348 e erruas ar c'hleñved e Toloza, etre 1348 ha 1350 e lazhas etre 15% ha 30% eus an annezidi[3],[4];
  • e 1506 e varvas 3 000 a dud[5];
  • e miz Here 1557;
  • adalek miz Eost 1628 betek 1633 (10 000 den marvet diwar an 30 000 annezad[6]) hag adalek miz Gouere 1652 betek 1653[7],[8];
  • e 2014 e raer furchadegoù edan ar skolaj kozh Montalembert, kavet ez eus bezioù hollek eno a c'hellfe bout bezioù lod ag an dud bet marvet er prantad 1348-1350[9].

XXvet kantvedAozañ

Brezel SpagnAozañ

  • Repuidi spagnol a zeuas da Toloza; eno e voe graet sez ar PSOE hag an UGT en harlu e Carrièra del Taur (Straed an Tarv).

Eil brezel-bedAozañ

  • Miliadoù a Doloziz a vanifestas a-enep da Renad Vichy d'ar 14 a viz Gouhere 1942.
  • Oberiant e voe ar Rezistañs e Toloza. E 1940 e teuas Pierre Dac da repuiñ en 42 Baloard d'Estrasborg araok gellet achap e miz Du 1941 evit mont betek Breizh-Veur. Harzet e voe ar c'horonal Pierre Cahuzac eno, kaset e voe da gamp-bac'h Buchenwald lec'h ma varvas[10],[11].
  • Emgannoù a voe etre ar Rezistañs hag an Alamaned pa voe ar re-mañ o kuitaat Toloza d'an 18 ha d'an 19 a viz Eost 1944.

Monumantoù ha traoù heverkAozañ

ArmerzhAozañ

DouaroniezhAozañ

SturiennAozañ

Sturienn kêr eo « Per Tolosa totjorn mai » (« Evit Toloza, muioc'h atav »).

TouristerezhAozañ

Roet eo bet al label Kêrioù ha Broioù Arz hag Istor dezhi.

Emdroadur ar boblañs abaoe 1793Aozañ


MelestradurezhAozañ

TudAozañ

  • Jean Calas (1698–1762), kenwerzhour protestant, bet lakaet d'ar marv abalamour d'e relijion; skoazellet e voe e diegezh gant Voltaire hag adsavet e vrud.
  • Pèire Godolin, bet ganet eno e 1580, skrivagner okitanek.

GevelliñAozañ

LevrlennadurAozañ

  • Fevrier Paul-Albert & Barral I Altet Xavier ː Topographie chrétienne des cités de la Gaule, des origines au milieu du VIIIè siècle. VII. Province ecclésiastique de Narbonne (Narbonnensis Prima). De Boccard. 1989

Liammoù diavaezAozañ

Dave ha notennoùAozañ

  1. Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA
  2. Geriadur Hemon-Huon, 1978, 1993.
  3. chu-toulouse
  4. herodote.net
  5. ladepeche
  6. ladepeche
  7. Couleur Lauragais
  8. CHU-Toulouse
  9. ladepeche
  10. Le Lien, Niv. 14, lesamitiesdelaresistance.fr
  11. saint-cyr.org Promotion du Maroc
Muioc'h a restroù diwar-benn

a vo kavet e Wikimedia Commons.