Martial Ménard
Martial Ménard
E miz Gouere 2009
Anv ofisiel Martial Ménard
Anv pluenn Martial Ménard
Obererezh Embanner
Geriadurour
Yezhoniour
Ganedigezh Du 1951
e Pariz, Frañs Frañs
Marv D'an 8 a viz Gwengolo 2016 (64 bloaz)
e Kemper, Breizh
Yezh skrivañ Brezhoneg, Galleg
Luskad lennegel An Here
Enorioù Kolier an Erminig e 2013[1]
Oberennoù pennañ
Alc'hwez bras ar baradoz vihan
Geriadur brezhoneg An Here
Devri – Dictionnaire diachronique du breton
Traoù ouzhpenn
Petit dictionnaire des plus belles injures bretonnes
Bag ar frankiz (Jules Verne)

Martial Ménard (1951-2016), ganet e 1951 en XIIIvet arondisamant Pariz ha marvet d’an 8 a viz Gwengolo 2016 e Kemper, a oa un embanner, ur yezhoniour, ur geriadurour hag ur c’helaouuenner brezhonek.

Desavet e voe en e familh vreizhat a oa o chom e Choisy-le-Roi, met e dud a gomze galloueg, pa teuent eus Lanrelaz. E penn e studioù e tapas ar CAP keginer. E 1965 e teuas da Vreizh da chom gant e familh. Pa voe oc’h ober he goñje e Gwadeloup e 1971 e kejas gant Brezhoned a blije kalz dezho Glenmor ha Gilles Servat[2]. Pa voe deuet da Bariz en-dro e kas tu mont da selaou ur sonadeg gant Alan Stivell ken e voe entanet gant studi ar brezhoneg.

Emsaver

kemmañ

Ezel eus TDB eo bet. E 1979 e voe kondaonet da seizh vloaz toull-bac'h gant Lez Surentez ar Stad c'hall evit bezañ kemeret perzh en ur gwalldaol e Ploueg-ar-Mor a-enep eilti ar c’homiser polis Roger Le Taillanter, patrom SRPJ Roazhon, d'ar 15 a viz Mae 1979.

Deskiñ a reas brezhoneg e Pariz, hag e stajoù brezhonek Kerne-Izel dreist-holl. Pelloc'h ez eas gant ar studi pa oa prizoniad, betek an distaoliadeg divizet gant François Mitterrand e 1981, hag e peurzeskas hor yezh en ur labourat gant kouerien eus Bro-Gerne. Goude ma voe dibac’het diwar an diskounadeg embannet gant ar prezidant Bro-C’hall nevez e 1981 ez eas diouzhtu da vestr-skol e skol Diwan Kemper, a oa staliet e Ploveilh d'ar mare-se.

Embanner ha kazetenner

kemmañ

E 1983 e savas gant tud Diwan ur gevarzhe evit lakaat embann al levrioù brezhonek a rae diouer bras d'ar skolidi vrezhonek, hag e teuas da vezañ rener an ti-embann An Here en deus embannet kalz levrioù evit ar yaouankiz. Gant ouzhpenn 150 levr, un nebeud kazetennoù, bannoù-treset, kasedigoù video hag ur CD-ROM en deus pourchaset skipailh An Here un danvez fonnus d'ar vrezhonegerien yaouank hag ivez d'an dud deuet.
E 1998 e troas AnHere war-du ar galleg pan embannas Les Mémoires d'un paysan bas-breton gant Jean-Marie Déguignet, a oa bet nac'het gant tier-embann bras eus Pariz. Ur berzh bras ha dic'hortoz a reas al levr-se.
Freuz-stal a reas An Here en diskar-amzer 2005.

Bet eo ivez rener an embann evit ar gazetenn c'hallek Breizh-Info e Kemper.
Ar c'hentañ e voe a ziskulias eno krog un ezel eus burev ar Front National, Fernand Le Rachinel war ar voullerezh Les Presses Bretonnes e Sant Brieg, a embanne Révision, ur gazetenn azgwelour. Gounit a reas ar prosez savet outañ gant Fernand Rachinel e dalc'h ar 26 a viz Even 1997, e lez-kastiz Sant-Brieg.
Ur rendael a savas e 2001 etre Martial Ménard ha prezidant Kuzul Rannvro Breizh, Josselin de Rohan pa nac'has hennezh tremen dirak stand Skol-Uhel ar Vro er saloñs Expolangues e Pariz, kuit d'en em gavout gant Martial Ménard, rener Breizh-Info, en doa embannet ur pennad a gave abeg ennañ, hag a zisklêrias « Je n'accepterai jamais que l'on fasse l'apologie du terrorisme ni celle de la collaboration et des collaborateurs. »

Bet eo Martial Ménard besprezidant Kevredigezh Embannerien Breizh (Association des Editeurs Bretons). Ezel e oa eus Skol-Uhel ar Vro (rann « Yezh ha yezhoniezh »). Savet en deus levrioù diwar-benn ar brezhoneg.

Derc'hel a rae ar rubrik "Skolig ar brezhoneg", war Ouest-France, e-barzh embannadenn ar sul, Ouest-France Dimanche, a glaske reiñ un anaoudegezh diazez eus ar brezhoneg d'al lennerien. Ur gartenn gazetenner e tapas digant al labour-se.

Geriadurour

kemmañ

Ur geriadurour hag ur broud evit sevel ul labour geriadurouriezh a-feson eo bet Martial Ménard.
Dindan paeroniezh Per Denez e vodas ur skipailh kenlabourerien gant Jean-Yves Lagadec hag Iwan Kadored da genlabourerien bennañ evit sevel embann Geriadur brezhoneg An Here, ur geriadur hollvrezhonek, a zeuas er gouloù e 1995 gant 10 000 pennger. Renet e oa al labour-se gant Jean-Yves Lagadec ha Martial Ménard.
Ren a reas e-unan ar pare a savas Geriadur brezhoneg An Here e 2001, un adembannadur kresket gant 10 000 ger.

E-pad bloavezhioù en devoa dastumet dafar da sevel ur geriadur istorel nevez. Kompren a reas e-kerzh ar bloavezhioù tremenet o sevel embannadur kentañ Geriadur an Here e oa a-bouez kaout skouerioù niverus evit termeniñ ar penngerioù. Geriadur istorel ar brezhonegRoparz Hemon, evitañ da vezañ prizius, ne oa ket a-walc'h. Lennet gant MArtial Ménard eta un niver bras a skridoù klasel evit kavout skouerioù a ziskouez implij ar gerioù brezhonek.

E miz Here 2012 e teuas er-maez Dictionnaire français-breton Martial Ménard, 48 611 pennger ennañ, embannet gant an ti-embann Palantines e Kemper. Un eil embannadur, adwelet, reizhet ha dalif neuze, a voe e 2020 gant An Alarc'h Embannadurioù er C'houerc'had, gant tremen 1 000 ger ouzhpenn.

C'hwec'h miz kent e varv d'an 8 a viz Du 2016 e lakaas Martial Ménard war Internet Devri, geriadur treadegel ar brezhoneg (dictionnaire diachronique du breton).

Embannadennoù

kemmañ

Geriadurioù

kemmañ
 
Martial Ménard o kinnig e c'heriadur "Galleg-Brezhoneg" en Oriant d'an 3 a viz Kerzu 2012
Diwar genlabour
  • Expressions populaires bretonnes, skeudennaouet gant Jon Berkeley, Coop Breizh, 1997, (ISBN 9782909924939)
  • Petit guide d'initiation au breton, skeudennaouet gant Yahia Bouaziz, An Here, 1999, (ISBN 9782868432100)
  • Pennadoù Sul – Chroniques bretonnes, Al Lanv, 2021 (ISBN 9782916745442)

Troidigezhioù diwar ar galleg

kemmañ
  • Ornementation bretonne – XVIe et XVIIe siècles, Reflets du Passé, 1984 (ISBN 978-2-86507-015-2)
  • Marvailhoù ar bed-holl, skeudennaouet gant Danièle Jego, An Here, 1986 (ISBN 9782868430373)
  • Sindbad ar martolod, skeudennaouet gant Marie-Noëlle Bernachin, An Here, 1990 (ISBN 9782868430731)

Kempennadur

kemmañ

E "skrid-kinnig an embanner" ma lakaas e penn ar buhezskrid savet gant Charlie Grall e sammas Padrig an Habask degasadennoù bras Martial Menard d’ar brezhoneg evel-se :

Meur a eostad buhez Martial ha leuskel a ra war e lerc’h ur glas yezhel fonnus eus ar c’hentañ troc’h. Levrioù An Here, ar geriadurioù brezhonek, an hini galleg-brezhoneg ha DEVRI, e c’heriadur diakronek en-linenn, benveg holldalvoudus d’an holl a lenn hag a skriv brezhoneg. Ezhomm hon eus a dud veur hon istor. Martial en deus dispennet roudoù hor mestr war an engouestladur brezhonek, Roparz Hemon. Eveltañ en deus gouestlet e vuhez d’ar brezhoneg hep damant ouzh e boan! Eveltañ eo bet ar marc’h-labour e park ar brezhoneg.

Charlie Grall, Martial Menard, ur breur er stourm, 2018.

Levrlennadurezh

kemmañ

Filmadurezh

kemmañ

Liammoù diavaez

kemmañ

Pennadoù nes

kemmañ

Notennoù ha daveennoù

kemmañ
  1. (fr) Agence Bretagne Presse, 8/09/2016 : Disparition de Martial Ménard (vidéo)
  2. Ronan Gorgiard, Aet eo Martial Menard d’an Anaon…’', Ouest-France, 8 Gwengolo 2016.
  3. (br) Martial Ménard : E jardrin ur stourmer