Dilestradeg Dieppe
Dilestradeg Dieppe pe Dieppe Raid, Oberiadur-brezel Jubilee, zo un dagadenn hag a voe aozet e-kerzh an Eil brezel-bed gant ar Gevredidi war Porzh Dieppe p'edo e dalc'h an Alamaned, d'an 19 a viz Eost 1942. Da 5 eur mintin e krogas an dagadenn met da 10:50 e voe rediet pennoù bras ar Gevredidi da reiñ urzh da gilañ.
| Rann eus | North West Europe Campaign  |
|---|---|
| Stad | Frañs |
| Lec'h | Dieppe |
| Daveennoù douaroniel | 49°56′0″N 1°5′0″E |
| Deiziad | 19 Eos 1942 |
| Perzhiad | Kanada |
| Order of battle | Operation Jubilee order of battle |
War-dro 6000 troadeg, Kanadianed anezho dreist-holl, harpet gant The King's Own Calgary Regiment (RCAC) eus ar 1st Canadian Tank Brigade hag un nerzh kreñv eus ar Royal Navy mui un nerzh eus unvezhioù dilestrañ ar Royal Air Force a gemeras perzh en dilestradeg. En nerzhioù tagañ e oa 5000 soudard kanadian, 1000 soudard eus ar Rouantelezh-Unanet, 50 soudard eus an United States Army Rangers ha 15 fuzuilher-vor gall.
Lies e oa ar palioù, met ar re bennañ e oa aloubiñ ha derc'hel mat ur porzh bras e-pad berr amzer, diskouez e c'helled dilestrañ e Bro-C'hall, ha spiañ an difennerezh alaman.
P'edo ar Gevredidi o kilañ o devoe c'hoant ivez da zistruj ar muiañ a zifennoù arvorel ma c'hellent, kement hag ar frammoù porzh hag an holl savadurioù gwelet evel pouezus d'an Alamaned. An dagadenn brim a oa ivez un digarez da uhelaat kalon ar Gevredidi kement hag ar c'hoant da dagañ a oa gant ar Rouantelezh-Unanet war dachenn kornôg Europa.
Pal ebet ne voe tizhet avat, dre ma voe c'hwitet war an taol. Harpoù-tan an dilestradeg ne oant ket bet efedus evit sikour an nerzhioù dilestrañ da guitaat an draezhenn. Stanket e oant bet gant ar skoilhoù difenn ha dindan an tennoù alaman. Nebeutoc'h evit dek eurvezh goude an dilestradeg kentañ, an holl nerzhioù tagañ a oa bet pe lazhet, pe kilet, pe laosket a-dreñv da vezañ prizoniet gant an Alamaned. E-lec'h bout un dro-gaer nerzhus a-berzh ar Gevredidi e voe ur c'hwitadenn wadus hag a ziskouezas anat d'ar bed ne oa ket posubl c'hoazh gant ar Gevredidi da aloubiñ kornôg Europa a-raok pell. Un nebeud palioù spierezh a voe sevenet koulskoude, da geñver an enebiñ ouzh ar radarioù alaman.
En holl, 6086 soudard a dilestras, 3367 anezho (tro 60%) a voe lazhet, gloazet pe prizoniet. Ar Royal Air Force ne oa ket deuet a-benn da dalañ ouzh al Luftwaffe e-pad emgannoù eeun, kollet e oa bet 106 karr-nij (d'an nebeutañ 32 dre flak pe dre wallzarvoud), da geñveriañ gant an 48 kollet gant al Luftwaffe. Ar Royal Navy a gollas 33 karbed dilestrañ hag ul lestr-distruj.
An darvoudoù e Dieppe a voe mammenn da gemmoù lies kadoniezhel evit an dilestradeg e Norzhafrika (Oberiadur-brezel Torch) ha dilestradegoù Normandi (Oberiadur-brezel Overlord). Ar c'hentañ gwech e oa bet d'ar Gevredidi tagañ ar Festung Europa (kreñvlec'h Europa) hag a oa dalc'het gant an Trede Reich.
Kenarroud
kemmañDres goude tec'hadenn an nerzhioù saoz e-pad Emgann Dukark e Mae 1940, ar Saozon a oa kroget gant sevel un nerzh tagañ prim. Krog e oa al labour evit kaout un nerzh mailh war an dilestrañ gant kadoniezhoù ha dafarioù arbennik evit ar pal-se.
E fin 1941 e oa bet krouet ur steuñv hag a engouestle 12 rannlu da vezañ dilestret e-kostez Le Havre, gant ar pal rediañ an Trede Reich da zegas soudarded tennet eus Talbenn ar Reter war-du kornôg Europa evit sikour an Unaniezh Soviedel. Dre-se e oa bet soñjet sevel un taol-arnod gwirion, an oberiadur-brezel Rutter.
Rutter a oa bet savet evit gwelet ha posubl e oa aloubiñ ur porzh bras en desped d'an difennerezh alaman, gwelet peseurt kudennoù a oa gant seurt oberiadurioù-brezel, gwelet hag-eñ e oa an dafar hag ar gadoniezhioù brezel reoù zereat.
Goude an trec'h a oa bet en Emgann Bro-Saoz e dibenn 1940, ma voe rediet al Luftwaffe da vombeziñ diouzh noz, nerzhioù lu deiz ar Royal Air Force a oa un nerzh hep kefridi. Gant netra all d'ober, kirri-nij chase deiz ar RAF a oa kroget en hañv 1941 gant tagadennoù pe oberiadurioù-brezel doare search-and-destroy o nijal a-us Bro-C'hall da dagañ al Luftwaffe. Pa vezea implijet daou garr-nij pe dri war an dro e veze graet rhubarbs eus ar c'hefridioù, ha rodeos pa veze muioc'h evit tri c'harr-nij engouestlet.
Pan erruas ar goañv 1941, an nerzhioù tagañ implijet a-us Bro-Chall a oa bet talet mat gant re an Trede Reich. Kollet e oa bet 411 karr-nij brezel saoz pe ganadian en oberiadurioù rhubarb pe rodeo.
Evit respont gwelloc'h c'hoazh d'an tagadennoù saoz, an aerlu alaman a grogas da gas kirri-nij brezel Focke-Wulf Fw 190 da aerborzhioù Bro-Chall. An Fw 190 a oa kalz efedusoc'h evit na oa ar Supermarine Spitfire pe an Hawker Hurricane implijet gant ar re saoz pe kanadian. Buan e pignas kolloù ar Gevrididi.