Filomena Kadored

Filomena Kadored
Anv ofisiel	Philomène Cadoret
Anv pluenn	Koulmig Arvor, Bugel ar Werc'hez
Obererezh	Romantourez, barzhez
Ganedigezh	24 a viz Gouere 1892 Bonen
Marv	4 a viz Meurzh 1923 Rostrenenn
Yezh skrivañ	Brezhoneg
Oberennoù pennañ
Mouez Meneou Kerne (1912) Bleuniou ar Garantez

Filomena Kadored, Philomène Cadoret en ti-kêr, a oa ur varzhez hag ur romantourez vrezhonek, ha kemenerez diouzh he micher. Ganet e oa bet e Bonen d'ar 24 a viz Gouere 1892 ha marvet e Rostrenenn d'ar 4 a viz Meurzh 1923.

Buhez

Ganet e oa bet en ur familh kemenerien tre kichen Rostrenenn. Brav e teuas ganti ar santifikad d'an oad a zaouzek vloaz. Chom a reas er gêr evit deskiñ ar vicher gwriat. Er c'hatekiz he doa desket lenn ha skrivañ brezhoneg.

E 1909, hag hi oadet a 17 vloaz, e pakas ar priz kentañ e kenstrivadeg Kevredigezh Vroadel Breizh (Union Régionaliste Bretonne, URB), hag un diplom er bloaz war-lerc'h, eil Priz ar varzhoniezh er Bleun Brug e 1911, hag adarre ar priz kentañ gant an URB e 1912.

Kenlabourat a reas gant ar c'helaouennoù Kroaz ar Vretoned hag Arvorig dreist-holl, met brudet-kaer e voe gant he levr Mouez Meneou Kerne deuet er-maez e 1912, bloavezh hec'h ugent vloaz.

Pa darzhas ar Brezel-bed kentañ e 1914 n'edo mui en he bleud da skrivañ. Dimeziñ a reas da Joseph Le Velly (1887-1919) eus Groñvel, he filhor brezel, pa zistroas hennezh eus an talbenn goude bout bet gwall c'hloazet e 1915 ; e 1919 e varvas ar soudard diwar e c'hloazadenn. O merc'h Tereza a voe ganet daou viz goude marv he zad.

Gant an drouk-skevent ez eas Filomena Kadored da Anaon e 1923. Daouzek devezh war-lerc'h e varvas he merc'h d'he zro.

Oberennoù

Ur varzhez dispar e oa Filomena Kadored, awenet gant ar garantez evit he bro, he yezh hag e relijion gristen — an teir elfenn-se o vezañ stag-start an eil re ouzh ar re all.

Un gonterez eus an dibab e oa ivez, leun a fent evel m'en diskouez troioù-kamm Yan ar Burzudou (1912) hag ar pezh-c'hoari An heritourez (1912 ivez).

Yezh Kerne-Uhel e oa he brezhoneg bev ha pinvidik, hogen ne oa ket estren d'he amezien : gwenedeg ha kerneveg a lenner gant plijadur vras en he Disput etre ar Gwenedour hag ar C’hernevad (1912 c'hoazh).

Siwazh ! Garv eo bet he doue daoust d'he fedennoù c'hwek, pa voe sammet ar gemenerez gant an Ankoù en he 31vet bloavezh ; ur c'holl bras-meurbet evit al lennegezh vrezhonek e voe ar gwalldaol-se.

Barzhonegoù ha kanaouennoù

• 1911 : Drouizez an Arvorik, e Kroaz ar Vretoned.
• 1912 : Mouez Meneou Kerne, levr 45 oberenn ennañ, Montroulez • Trouz ar meziou, e Kroaz ar Vretoned.
• 1913 : Trouz ar meziou, en Arvorig • Bloavez mat, e Kroaz ar Vretoned • Dêrou mad ar Mabig Jezuz, en Arvorig • Son an neerez, e Kroaz ar Vretoned • Sôn ar Pôtr Saout, en Arvorig • Ar flouren, e Kroaz ar Vretoned • Ar falc’herien, en Arvorig • 'Son ar vatez vihan, e Kroaz ar Vretoned.
• 1914 : Ma zelen, e Kroaz ar Vretoned • Bluennig a genganv, e Kroaz ar Vretoned • Ma biniou !, en Arvorig • Klemmou an divroet, e Kroaz ar Vretoned • Son ar voualc’hig, en Arvorig • Paour kêz Yannig, e Kroaz ar Vretoned • Da zoudarded Breiz, e Kroaz ar Vretoned • Tolen eured, en Arvorig • D’ar Mabig Jezuz (Noz Nedeleg 1914), e Kroaz ar Vretoned.
• 1915 : *War ar plouz (e koun noz Nedeleg), e Kroaz ar Vretoned • Hunvre Gwilherm, e Kroaz ar Vretoned • Lizer soudard ha Respont Anna, e Kroaz ar Vretoned • Ar bizou brezel, e Kroaz ar Vretoned • Bugale Breiz !, e Kroaz ar Vretoned.
• 1916 : Kimiad, e Kroaz ar Vretoned • Da « Dereza ar Mabig Jezuz » bokedig a zoujans !, e Kroaz ar Vretoned • Hunvre ar barz, e Kroaz ar Vretoned • Devez a spi, e Kroaz ar Vretoned • Dre ar zerr-noz, e Kroaz ar Vretoned • Soudard Breiz, e Kroaz ar Vretoned • Kousk, Mabig Jezuz !, e Kroaz ar Vretoned.
• 1917 : Klemmou ar prizoniet, e Kroaz ar Vretoned • Peden Boneniz d’ho Fatronez Itron Varia ar Porzou, e Kroaz ar Vretoned.
• 1919 : Luskellerez, e Kroaz ar Vretoned
• 1927 (dalif) : Eun dennadeg pato, e Breiz niverenn 1.

Danevelloù, kontadennoù, pennadoù ha c’hoariva

• 1910 : Endro d’eur gazeten, e Kroaz ar Vretoned • Ar barz prodig, e Kroaz ar Vretoned.
• 1911 : Pardon ma farouz, e Kroaz ar Vretoned • Goude ar gouel, e Kroaz ar Vretoned • Bec’h d’ar zoniou brezonek, e Kroaz ar Vretoned
• 1912 : Yan ar Burzudou, e Kroaz ar Vretoned • An heritourez – Pez c’hoari en eun arvest evit merc’hed, e Kroaz ar Vretoned] • E c’hell bezan tud ken fall war an douar ! , e Kroaz ar Vretoned] • Pardon sant Klaud, e Kroaz ar Vretoned • Pardon Itron-Varia Wir-Zikour, Gwengamp, e Kroaz ar Vretoned • Barikennad arc’hant ar Poull-Lestrek, e Kroaz ar Vretoned • Job ar Spontik, e Kroaz ar Vretoned.
• 1913 : Lilien ar c’halvar, e Kroaz ar Vretoned • Kovezion Erwanig, en Arvorig • Foar-Bod, e Kroaz ar Vretoned.
• 1913-1914 : Bleuniou a garante, e Kroaz ar Vretoned.
• 1914 : Yun ar c’hemener, e Kroaz ar Vretoned • An diou vamm-goz, e Kroaz ar Vretoned • Bagig an anaon, e Kroaz ar Vretoned • Eur boked bleun-brug, e Kroaz ar Vretoned.
• 1916 : An daou gristen, e Kroaz ar Vretoned.

Levrlennadur

• (br) (fr) Cadoret, Claude Aimé-Marie. Héritage, 1916-1918 : Marie-Philomène Cadoret. Molan : Les Éditions de la Com'Édit • L'encre de Bretagne
• (br) Favereau, Francis. Lennegezh ar brezhoneg en XXved kantved. Montroulez : Skol Vreizh, 2002, pp 95-109 (ISBN 2-911447-56-5)
• (br) (fr) Simon, Michel. Filomena Cadoret, une voix oubliée'. Karaez : Centre génalogique et historique du Poher, 2021 • Dastum
• (br) (fr) Simon, Michel. Filomena Cadoret, une plume passionnée, 2021 • Dastum
• Raoul,Lukian. Geriadur ar skrivagnerien ha yezhourien. Brest: Al Liamm, 1992, p. 51 (ISBN 2-7368-0034-6)

Liammoù diavaez

• Abgrall, Yvon. Femmes de Bretagne : Filomena Cadoret. Kavet : 25 Du 2024.
• Rouz, Bernez. 1912 : Filomena Cadoret : quatre prix littéraires à 20 ans !. Kavet : 25 Du 2024.