Montroulez

Montroulez a zo ur gumun etre Leon ha Treger, e departamant Penn-ar-Bed,

Montroulez
Plasenn Allende ha Pont bras Montroulez.
Anv gallek (ofisiel)	Morlaix
Bro istorel	Bro-Dreger Bro-Leon
Melestradurezh
Departamant	Penn-ar-Bed
Arondisamant	Montroulez (Pennlec'h)
Kanton	Montroulez (Pennlec'h)
Kod kumun	29151
Kod post	29600
Maer Amzer gefridi	Jean-Paul Vermot (PS) 2020-2026
Etrekumuniezh	Montroulez Kumuniezh
Bro velestradurel	Bro Montroulez
Lec'hienn web	Ti-kêr
Poblañsouriezh
Poblañs	14 709 ann. (2020)
Stankter	593 ann./km²
Douaroniezh
Daveennoù lec'hiañ	48° 34′ 42″ Norzh 3° 49′ 36″ Kornôg
Uhelderioù	bihanañ 0 m — brasañ 104 m
Gorread	24,82 km²
Montroulez

Douaroniezh

Kumunioù amezek : Plouezoc'h; Garlann; Plouigno; Plougonven; Plourin; Sant-Martin-war-ar-Maez

Anv

• Ogée : "Cette ville, qui se nommait Julia du temps de César, est une des plus anciennes et des plus célèbres de la province".
• Cambry, Finistère, p 5 : "Ainsi Morlaix, si nous en croyons Conrad, archevêque de Salisbury, écrivain du douzième siècle, fut d'abord nommée Julia ..."

" ainsi Drennalus, disciple de Joseph d'Arimathie, à son retour de l'île de Bretagne, passa par Morlaix, l'an 73 de J.C, en convertit les habitants; ce lieu se nommait alors Saliocan ou Hanterallen."

• Albert. Le Grand : Julia;
• Ch. Frochen, Finistère, Léon, p 97 : "Son nom vient probablement du celte Motreleg (rue resserrée)".
• Bernard Tanguy, Communes du Finistère, p 134: " Castrum Mons Relax, 1128; ecclesia S. Martini de Monte Relaxo, 1128; ecclesia Beati Melanii de Monte Relaxo, 1170; Mont Relays, XIIè; (in) Montereleis, 1217; Montrelès, 1296; Montrelez, 1352; Morloys, 1371; Morlais, 1376; Morelaiz, 1385; Mourlaix, 1455; Montrelaes, Montrelaix, Mourlaix, 1464; Montrolaes, Morlaix,1499; breton Montroulez".

"Ce mot ... (Relaix) ... n'est autre que le vieux-français releis, relais " délaissé, abandonné".

• Éditions Flohic : "noté Mons-Relaxus en 1128, du français mont et de l'ancien français relais, délaissé, abandonné".
• Daniel Delattre : "Castrum Mons Relaxus au XIIè; Montereleis au XIIè".

Gerdarzh

*relax = lec'h ehan war un hent roman (heñvelster insula = enez; stabula = staol)

Ardamezioù

En gul, e lestr en aour greet en aour, e ouelioù dispaket en erminoù, war ur mor en glazur

• Ger-stur: S'ils te mordent, mords-les (a-enep ar Saozon)

Istor

Dispac'h Gall

• Gant al lezenn eus an 26 a viz C'hwevrer 1790 e voe lakaet Montroulez da benn ur bann.
• Dekred eus ar 26 a viz Du 1790 war al le ret: e penn-kentañ 1791 e voe nac'het al le ouzh ar Roue, ar vro hag al lezennoù gant Le Noannès, person parrez Sant-Melani, ha Pitot, person, ha Le Moine, kure, eus parrez Sant-Vazhev; daou gure eus Sant-Melani, Le Ffevre ha Lucas, a reas al le.

XIX^vet kantved

Dezougen

• 1865: tizhet eo Montroulez gant an hent-houarn.

Brezel 1870-1871

• Mervel a reas 144 gwaz ag ar gumun, eleze 1,02% ag he foblañs e 1866, abalamour d'ar brezel.

XX^vet kantved

Brezel-bed kentañ

• Mervel a reas 604 gwaz ag ar gumun, da lâret eo 3,96% ag he foblañs e 1911, abalamour d'ar brezel.

Eil brezel-bed

• 1943: d'an 29 a viz Genver e voe bombezet Montroulez gant ar Royal Air Force pa glaske distrujañ ar pont-meur hent-houarn, lazhet e voe 39 bugel hag o skolaerez er skol Intron-Varia Lourd, ha 27 den nann-soudard all.
  • Gwerz Lazadeg Skolidigou Itron Varia Lourd.
• Nijerezioù ar Re Gevredet aet d'ar strad e Montroulez: d'ar 4 a viz C'hwevrer 1941 e kouezhas ur Blenheim IV marilhet T2283 ha kodet PZ-F eus 55th Squadron ar Royal Air Force (aerlu ar Rouantelezh-Unanet); lazhet e voe he zri nijour, ne voe ket kavet o c'horfoù; d'an 28 a viz Eost 1941 e kouezhas un Hurricane II marilhet BD857 eus 247th Squadron ar Royal Air Force nepell eus Montroulez; tapet e voe he levier gant an Alamaned; d'ar 25 a viz Ebrel 1942 e kouezhas pemp Spitfire Vb eus ar 501st Squadron eus ar Royal Air Force er mor e tu Montroulez; pevar levier a varvas, met ne voe kavet korf ebet; unan all a voe gloazet hepken; d'ar 6 a viz Gwenholon 1944 e kouezhas un nijerez P-47 (486vet Bombing Group, 362vet FG, 378vet FS) eus aerlu SUA (United States Army Air Forces); he leviour a c'hellas adkavout e genvroidi;
• Dieubet e voe Montroulez d'an 8 a viz Eost 1944 gant lu ar Stadoù-Unanet.

Brezelioù didrevadennañ

Brezel Indez-Sina

• Lazhet e voe ul letanant-koronal eus an Aerlu gall d’an 21 a viz Here 1952 e Chua-Chan er Viêtnam.

Brezel Aljeria

• Mervel a reas ur milour eus ar gumun d’an 2 a viz Meurzh 1957.

Stagidigezh

• E 1959 e voe staget kumun Plouyann, en norzh da kêr, ouzh Montroulez.

Brezhoneg

Ar Brezoneg er Skol

• 1934-1936: ar c'huzul-kêr a savas a-du gant ar mennad skignet gant al luskad Ar Brezoneg er Skol (ABES) evit kelennadurezh ar brezhoneg er skol .

Ya d'ar brezhoneg

• D’ar 27 a viz Mezheven 2008 e oa bet votet ar garta Ya d'ar brezhoneg gant kuzul-kêr ar gumun.
• Al label live 1 a oa bet roet da gumun Montroulez d'ar 6 a viz C'hwevrer 2009.

Deskadurezh

• Ur skol divyezhek a zo eno abaoe 1988.
• Ur skol Diwan a zo e Montroulez ivez.
• E distro-skol 2022 e oa enskrivet er skol Diwan hag er c'hlasoù divyezhek 142 skoliad (10,2 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez).

Buhez foran

• E Montroulez emañ sez embannadurioù Skol Vreizh a embann levrioù brezhonek ha gallek.

Ti-embann

• Skol Vreizh.

Monumantoù ha traoù heverk

• Pont-meur an hent-houarn

• 

  1878

• 

  ?

• 

  Pont-meur, plasenn ar ouestlidi

• Kouent kozh ar Jakobined
• Iliz katolik Sant Martin
• Iliz katolik Sant Melani
• Karterioù kozh gant tiez koad, pondalez
• Straedoù-diri
• Savadurioù kozh ar "Manu"

Tud

Tud bet ganet eno

• 1763 : Jean Victor Marie Moreau, jeneral e-pad Brezelioù Napoleone
• 1777 : Aleksandr Ledan, mouler ha skrivagner
• 1806 : Émile Souvestre, skrivagner gallek
• 1834 : Feliks Brignou, skrivagner ha troour brezhonek
• 1845 : Tristan Corbière, barzh gallek
• 1878 ː Marie Le Gac-Salonne ː gwregelourez ha stourmerez
• 1889 : Francis Gourvil, skrivagner ha kelaouenner
• 1904 : Per Roy, emsaver ha skrivagner brezhonek
• 1908 : Henri Rol-Tanguy, rezistant komunour
• 1914 : Michel Mohrt, skrivagner gallek
• 1920 : Roparzh Broudig, skrivagner brezhonek
• 1928 : Julien Guiomar, aktour
• 1939 : Brigitte Fontaine, kanerez c'hallek
• 1944 : Dominique Lavanant, aktourez
• 1979 : Clarisse Lavanant, kanerez

Tud bet marvet eno

• 1855 : Aleksandr Ledan, mouler ha skrivagner
• 1870 : Yann-Vari ar Skourr, barzh brezhonek
• 1873 : Prosper Proux, saver kanaouennoù
• 1875 : Tristan Corbière, barzh gallek
• 1887 : Adolphe Le Flô, jeneral, ministr gall ar Brezel e 1870
• 1927 : Paul Sérusier, livour gall
• 1939 : Hollsent ar Garreg, skrivagner brezhonek
• 1969 : Yann Gerlann, emsaver
• 1970 : François-Tanguy Prigent, kouer ha politikour
• 2007 : Alexis Gourvenneg, sindikader al labour-douar

Tud liammet gant kêr

• Jean-Loup Chrétien, sterdead, savet e Montroulez

Ardamezeg ar familhoù

	Des Anges, aotrounez la Villeneuve (Kernevez ?), Kervella, Lesven, beli Montroulez. Ur maer Montroulez e 1670. En glazur e gebrenn en argant heuliet gant teir ferenn en aour;
	Barazer ː maered ha kannaded Montroulez adalek 1703. En gul e wifrell en erminoù, heuliet gant div ruilhenn en argant
	Barrère, maer Montroulez e 1765. En glazur e gadgi en argant gwakoliek en aour, en e goazez war ur savenn geotet, savet e bav dehoù hag o sellout ouzh ur steredenn en argant ouzh kab dehoù ; e gab gwezboellet etre aour ha gul a deir rezenn
	Julien Bellin de la Furtais, maer Montroulez e 1665 Sourinet etre argant ha gul a c'hwec'h pezh
	Bidégan, eus parrez Sant-Vazhe Montroulez En argant e deir sourin en sabel;
	? de Carné, gouarnour Montroulez er bloaz ... ? En aour e ziv dreustell en gul
	Dorigny, pe d'Origny ː Ofiserien milis bourc'hizien Montroulez adalek 1693; Michel, maer Montroulez e 1725 . En glazur e gebrenn en aour, heuliet gant tri flamm ivez en aour
	Jegu Aotrounez Kerneguez, parez Sant-Mazhe Montroulez En sabel e leon en argant heuliet gant teir steredenn ivez en argent

Emdroadur ar boblañs abaoe 1793

Melestradurezh

Roll ar vaered

Mare	Anv	Strollad
1615-1641	Yves Le Bervet (du Parc) (1579-1641)
1947-1971	Jean Le Duc
	Jean-Jacques Cléach	Strollad Sokialour Gall
1989-1995	Arnaud Cazin d'Honincthun	UDF
1995-1997	Marylise Lebranchu	Strollad Sokialour Gall
2001-2008	Michel Le Goff	Strollad Sokialour Gall
2008-2020	Agnès Le Brun	TDD (Tu-dehoù diseurt)
2020-2026	Jean-Paul Vermot	Strollad Sokialour Gall
Da vezañ kendalc'het

Skeudennoù

• 

  Bae Montroulez ha Kastell an Tarv.

Kêrioù gevellet

Bro	Kêr	Abaoe
Alamagn	Würselen	1976
Kernev-Veur	Truru	1979	Bezañ 'zo eno ur vali anvet: Morlaix Avenue.
Burkina Faso	Réo	1991
Polonia	Chełm

Sport

Darvoudoù-sport a bep seurt

• 30 a viz Mezheven 1974 : 3^e tennad-hent Tro Bro-C'hall etre Montroulez ha Sant-Maloù; trec'h eo Patrick Sercu (Belgia).

Liammoù diavaez

• lec'hienn an ti-kêr
• (br) Montroulez war lec'hienn Geobreizh
• Site de la Chambre de Commerce et d'Industrie de Morlaix
• L'Ouest en mémoire (Ina) - 250 vloaz ar fabrik butun e Montroulez 1986

Levrlennadur

• Embannadurioù Flohic : Le Patrimoine des communes du Finistère. 1998
• J.B. Ogée : Dictionnaire historique et géographique de la province de Bretagne, dédié à la Nation bretonne. 1780
• Pol Potier de Courcy : Nobiliaire et armorial de Bretagne. Adembannadur Editions des Régionalismes. Cressé. 2011/2014
• Bernard Tanguy : Dictionnaire des noms de communes, trèves et paroisses du Finistère. Chasse-Marée. ArMen. 1990
• Erwan Vallerie : Diazezoù studi istorel an anvioù-parrez. Corpus. An Here. 1995