Ganymede (loarenn)

Ganymede (gresianeg Γανυμήδης) a zo loarenn vrasañ Yaou hag al loarenn vrasañ e koskoriad an Heol. Brasoc'h eo he zreuzkiz eget hini Merc'her met n'he-deus nemet hanter he mas. Kalz brasoc'h eget Ploudon eo al loarenn nemeti (ouzhpenn al Loar) a c'heller gwelout hep pellseller. Dizoloet e voe bet e -364 gant ar steredoniour sinat Gan De war a seblant met ne veze ket anavezet an dra-se en Europa pan addizoloas anezhi Galileo Galilei e 1610. Anvet e voe Ganymede gant Simon Marius met ne voe ket implijet an anv-se a-araok an XX^vet kantved. E darn vrasañ ar skridoù steredoniel abredoc'h e veze graet Yaou III anezhi (n'anavezed ket loarennoù ar strollad Amalthea c'hoazh). He anv a zeu eus Ganymede, ur paotr yaouank karet gant Zeus.

**Ganymede**
Dizoloadenn
Europa
Europa skeudennet gant Galileo
Dizoloet gant	Gan De
Dizoloet d'ar	-364
Doareennoù he c'helc'htro
radius krenn	1,070,400 km ¹
Kelc'htro	6,725,500 km
Ezkreizennegezh	0.0011
Periapsis	1,069,200 km
Apoapsis	1,071,600 km
Prantad reveulziañ	7.15455296 d
Tizh orbitel krenn	mui.: 10.892 km/s krenn: 10.880 km/s nebeut.: 10.868 km/s
Stouadur	0.20° (diwar keheder Yaou) /2.21 (diwar an ekliptik)
Loarenn eus	Yaou
Doareennoù fizikel
Treuzkiz krenn	5262.4 km
Platadur
Gorread	8.7×10⁷ km²
Volum	7.6×10¹⁰ km³
Mas	1.4819×10²³ kg(0.015 Douar)
Stankter	1.942 g/cm³
Gravitadur gorre	1.428m/s² ((0.146 g)
Tizh achap	2.741 km/s
Devezh	sinkron
Stouadur	0°
Albedo	0.43
Sked dre wel	4.6
temp. gorre	krenn: ~109 K
Gwask atmosferel	dister-kenañ
Oksijen dreist holl

Perzhioù fizikel

Diabarzh Ganymede

Frammadur diabarzh

Eus silikadoù hag eus skorn eo kenaozet Ganymede. Dindan ar c'hler e kaver ur gwiskad a skorn klouar, gant, marteze, kelch'adioù a zour liñvel. Ar fedoù dastumet gant ar sontenn galileo a zamveneg eo disrannet e tri gwiskad : ur greizenn vihan a houarn teuzet, ur vantell a silikadoù hag ar c'hler. Bezañs ur grezenn vetalek a zamveneg e oa bet tommoc'h Ganymede en amzer dremenet eget ma kredfed gwechall. Heñvel ouzh hini Io e c'hellfe bezañ frammadur diabarzh Ganymede.

Torosennadur

Harzioù etre Nicholson Regio ha Harpagia Sulcus

Gorre Ganymede a zo ur meskaj eus daou zoare a dachennad : rannvroiù teñval, kozh tre, ha gant kraterioù niverus ha kelc'hiadoù sklaeroc'h, yaouankoc'h ha merket dre leinoù ha frailhoù. Tektonik eo o orin. Gant disfurmidigezhioù ar c'hler e voent furmet. Torosennadurioù heñvel ouzh beradennoù a vaen teuzet a gaver ivez. Ar rannvrioù teñval a zo heñvel ouzh gorre Callisto.

War an holl c'horre eus al loarenn e kaver krateroù niverus. Stankder war an tachennoù teñval a ziskouez e voent furmet 4.000 milion bloaz'zo, evel uheldirioù al Loar. Ar rannvroiù sklaer a zo yaouankoc'h met n'eur ket sur petra eo o oad resis. Krateroù a c'holo al leinoù e kornioù-bro'zo met ganto ez int troc'het e rannvroioù arall. An dra-se a zamveneg eo kozh tre un darn, d'an nebeutañ, eus torosenadur Ganymede. Kavout a reer krateroù yaouank gant ejecta ivez. Er c'hontrol re al Loar ez eo plaen a-walc'h krateroù Ganymede. Se a zo en-abeg d'an natur skornek eus krestenenn Ganymede hag a c'hell red ha diverkañan torosenadurioù.

An torosennadur brasañ eus Ganymede a zo ur blaenenn deñval, Galileo Regio hec'h anv.

Atmosferenn

Er bloavezhioù 80 e tizoloas ur skipailh a steredonourienn indiat ha amerikan eus gedlec'h Lembang (Indonesia), e-pad ur c'huzhadur, he-doa Ganymede un atmosferenn voan tre. Ar fedoù dastumet gant ar pellseller Hubble o-deus diskouezet e oa kenaozet eus oksijen dreist-holl. N'eo ket priduet hemañ gant ar vuhez, evel war an Douar met gant dielfennadur ar skorn didan efed ar skinoù.

Magnetofsferenn

Ar sntenn galileo he-deus dizoloet he-doa Ganymede ur maez magnetik dezhi hec'h unan lec'hiet e-barzh hini Yaou. An hevelep orin hag hini an Douar eñ-deus, war a seblant : redoù e-barzh ur greizenn vetalek. Al loarenn nemeti gant an doare maez magnetik-se e koskoriad an Heol. Ganymede he-deus ur maez magnetik arall, krouet gant efed hini Yaou war ur gwiskad a vateri-kas dindan ar c'hler. Krediñ a reer ez eo dour liñvel ha holennek lec'hiet etre daou wiskad a skorn, 150 km dindan ar c'hler.

Liammoù diavaez

Ganymede

---Sidenote START---

Loarennoù Yaou
Adrastrea \| Aitne \| Amalthea \| Ananke \| Aoede \| Arche \| Autonoe \| Callisto \| Callirrhoe \| Carme \| Chaldene \| Cyllene \| Elara \| Erinome \| Euanthe \| Eukelade \| Euporie \| Europa \| Eurydome \| Ganymede \| Harpalyke \| Hegemone \| Helike \| Hermippe \| Himalia \| Io \| Iocaste \| Isonoe \| Kale \| Kallichore \| Kalyke \| Karpo \| Kore \| Leda \| Lysithea \| Megaclite \| Metis \| Mneme \| Orthosie \| Pasiphae \| Pasithee \| Praxidike \| Sinope \| Sponde \| Taygete \| Thebe \| Thelxinoe \| Themisto \| Thyone
S/2000 J 11 \| S/2003 J 2 \| S/2003 J 3 \| S/2003 J 4 \| S/2003 J 5 \| S/2003 J 9 \| S/2003 J 10 \| S/2003 J 12 \| S/2003 J 15 \| S/2003 J 16 \| S/2003 J 17 \| S/2003 J 18 \| S/2003 J 19 \| S/2003 J 23
Yaou \| Koskoriad an Heol