Guantanamera

Guajira Guantanamera, pe Guantanamera, zo ur ganaouenn eus Kuba, an hini vrudetañ a dra sur. Dont a ra an anv eus Guantánamo, ar gumun eus an enez a zo e dalc'h an Amerikaned. Ur "guantanamera" zo ur plac'h eus Guantánamo. Ur "guajira" zo ur goueriadez, skeudenn an evurusted war ar maez, evel berjelenn ar gwerzioù kozh, met adkemeret eo bet ar ger evit envel un doare kanaouennoù hag ivez un dañs diwar ar maez.

Implijet e vez ar ganaouenn Guantanamera alies evel un arouez broadel abaoe ma'z eo bet brudet e SUA gant Pete Seeger, hag er bed a-bezh goude.

Istor

Gwerzennoù José Martí a vez kanet peurvuiañ gant ton Guantanamera.

Savet eo bet ar ganaouenn gant meur a zen, ha meur a stumm zo bet d'ar ganaouenn.
An ton a vije bet savet gant José Fernández Díaz (1908-1979), anavezet ivez evel Joseíto Fernández, a gane ar ganaouenn bep sizhun er bloavezhioù 1930 en un abadenn skingomz, gant komzoù a bep seurt, a gemme hervez an darvoudoù pe ar c'heleier.

Met tabut zo bet, hag a zo c'hoazh, diwar-benn pegen gwir eo.

Tud zo a lavar e tenn an ton d'un ton-pobl anavezet e Kuba abaoe ar bloavezhioù 1700, hag a vije deuet eus Andalouzia. N'en dije graet Fernández nemet lakaat e anv warnañ.
Tabut zo ivez diwar-benn perzh ur soner piano, Herminio "El Diablo" García Wilson en dije savet an ton war-dro I929. O seniñ gant mignoned edo, ha d'ur goantenn o tremen en dije taolet ur "piropo" (diskleriadur entanet ur gwaz diwar-benn koantiz ur plac'h e doare ar broioù spagnolek) hag eno e vije diazez krouidigezh ar ganaouenn. Se zo kaoz e kav da lod eo El Diablo an hini eo an oberour. Susitourien García zo aet betek al lez-varn, un toullad bloavezhioù goude, met hervez Lez Uhelañ Kuba, en ur varnadenn graet e 1993, eo Joseíto Fernández an oberour nemetañ.

Istor an doareoù all

Hector Angulo, keneil da Fidel Castro, a savas pozioù all e deroù ar bloavezhioù 1940, diwar un darvoud c'hoarvezet e kêr La Habana
En 1958, e voe azasaet komzoù ar barzh José Martí (Versos sencillos, skrivet en 1895) gant ar sonaozour Julián Orbón ouzh ton Guantanamera. Hervez a skrivas ar barzh kuban Cintio Vitier en e levr "Lo cubano en la poesía": [se 'oa] “... un arnod diankouaus klevout Orbón o kanaén gwerzennoù Martí war fon Guantanamera".
En 1961, e voe kanet azadenn Orbón gant ar gitarour Leo Brouwer, mab-bihan da Ernestina Lecuona, c'hoar henañ ar sonaozour meur Ernesto Lecuona, ma krogas ar c'han da vezañ anavezet en enezenn.
En 1966, e voe kanet gant meur a zen
- gant Pete Seeger e festival folk Newport (ma voe anvet Guantanamera ha n'eo ket Guajira Guantanamera ken).
- Er memes bloaz e voe enrollet ha brudet bras gant ar strollad « The Sandpipers »^[1], ha kaset d'an 10vet renk e-touez ar pladennoù muiañ gwerzhet e Bro-Saoz hag e SUA
- Enrollet e voe un dore gallek gant Joe Dassin.
En 1967,
- gant Gabor Szabo hag al laz "Califonia Dreamers"
- gant Betty Curtis, en italianeg
En 1973 gant Rolando Ojeda en e albom «Primer festival internacional de la canción popular».
Enrollet e voe gant Joan Baez e 1974 en he fladenn Gracias a la vida, ma lenner : Guantanamera (J. Marti, adapted by H. Angulo, P. Seeger)
Kanet gant Demis Roussos, Los machucambos
En 1977, Los Lobos war o c'hentañ albom.
En 1981 gant Julio Iglesias.
En 1990, gant Ana Maria Velez en albom Phil Manzanera, anvet Southern Cross
En 1991, gant Nana Mouskouri en hec'h albom Nuestras canciones
En 1997, gant Wyclef Jean a-unan gant Celia Cruz, Jeni Fujita & Lauryn Hill, en albom The Carnival.
En 1999, Compay Segundo, en albom Calle salud, enrollet en ur sonadeg e Madrid
En 2000, Compay Segundo, en albom La flores de la vida .
En 2002, gant Joyeux de Cocotier en hec'h albom zouk Ile en Ile
En 2003, Banda Bassotti en e albom Asi es mi vida
En 2003, Tito Nieves, Albita ha Johnny Pacheco en albom ¡Azúcar!, en enor da Celia Cruz
En 2013, Zucchero en e album Tropical
En 2015, Sage the Gemini en e albom Trigga Reloaded

Stumm brudetañ

Dont a ra ar c'homzoù brudet eus deroù ur varzhoneg, skrivet gant José Martí, ar barzh kuban meur, dispac'her ha haroz broadel Kuba, embannet el levr Versos Sencillos, en 1895, hag azasaet ouzh ar sonerezh gant Julián Orbón.

En italianeg e kaner un doare troidigezh eus skrid Martí, e galleg eo ur ganaouenn disheñvel rik an danvez anezhi.

An doareoù all

Kalz a stummoù all a oa d'ar ganaouenn, aes a-walc'h sevel komzoù nevez war an ton, e gwerzennoù eizhsilabennek, met n'eus nemet an diskan a zo boutin etrezo. N'anavezer ket kalz a stummoù sonenrollet avat.

Unan a zo gant Guillermo Portabales, war ur bladenn.
Unan all gant La India de Oriente, war ur bladenn.
Unan zo gant Celia Cruz, en ur sonadeg e Hartford, Connecticut, SUA, ma kane gant ar ganerez borinquena La India.
Unan zo gant Pio Leyva, en ur sonadeg en Asterdam.

Komzoù José Martí

Yo soy un hombre sincero

Me zo un den gwirion

De donde crece la palma

Eus al lec'h ma kresk ar palmez

Y antes de morirme quiero

Hag a-raok mervel e karfen

echar mis versos del alma

Teurel ma gwerzennoù eus ma ene

Guantanamera, guajira Guantanamera

Mi verso es de un verde claro

Ma gwerz a zo glas-sklaer

Y de un carmín encendido

Ha livrin flamm

Mi verso es un ciervo herido

Ma gwerz zo ur c'harv gloazet

Que busca en el monte amparo

a glas gwasked er menez

Guantanamera, guajira Guantanamera

Cultivo una rosa blanca

Ur rozenn wenn a c'hounezan

en julio como en enero

en Gouhere evel en Genver

para el amigo sincero

evit ar mignon gwirion

que me da su mano franca

a ro e zorn din eeun

Guantanamera, guajira Guantanamera

Con los pobres de la tierra

gant re baour an douar

quiero yo mi suerte echar

e fell din heuilh ma flanedenn

el arroyo de la sierra

ar wazh er menez

me complace más que el mar

a blij muioc'h din eget ar mor

Guantanamera, guajira Guantanamera

Kanerien

An holl ganerien a gan Guantanamera, un dlead broadel d'ar Gubaned, marteze ivez dre ma kred ar ganerien a vicher e vo brudetoc'h a se o fladennoù, rak goulennet e vez atav digante kanañ Guantanamera pa vezont er broioù estren.

B

C

Celia Cruz
Betty Curtis, en italianeg e 1967

D

Jo Dassin, en galleg
Die Toten Hosen, en spagnoleg ha saozneg^[2]

F

G

Gilda (kanerez) (On Un Sueño Hecho Realidad)

I

Julio Iglesias & Demis Roussos

K

Kingston Trio

L

M

Nana Mousc'houri

P

R

Tino Rossi, e galleg

S

Pete Seeger, gant The Weavers e 1963,
Compay Segundo
Bernd Stelter („Ein Bier im Keller“)

T

W

Nanette Workman
Robert Wyatt (als „Caimanera“)
Wyclef Jean

E yezhoù all

E galleg eo bet lakaet gant Jean-Michel Rivat, ha kanet gant meur a ganer
- Joe Dassin
- Nana Mousc'houri.
- Tino Rossi.
- E 2002 e veze kanet gant Joyeux de Cocotier en un doare zouk en albom Ile en Ile
En italianeg
- gant Betty Curtis
- gant Zucchero^[3].
E kembraeg, e 1968, Draw Dos Y moroedd, kanet gant Mary ac Edward (Mary Hopkin eo ar ganerez, Edward ne ra nemet gitariñ)^[4], enrollet e ti Cambrian.
E portugaleg :
- E Brazil : gant al lazoù Tarancón, Raíces de América.
- En Portugal : gant UHF en 1998, en o albom Rock É! Dançando Na Noite.
E saozneg, gant ur bern kanerien (kanet er yezh orin hag e saozneg ouzhpenn alies)
- Nana Mousc'houri
E sinaeg
- Yao Shurong en mandarineg

E brezhoneg

N'eus ket a zoare brezhonek (evit c'hoazh), met kanet e vez an diskan gant ar gerioù-mañ, savet gant Filip Oillo :

Deomp da Landeda, da glask ur banne da evañ.

E filmoù

E-barzh Arrullo de Dios, e 1966, kanet gant Libertad Lamarque.

.

Liammoù

-(es)

-(fr)

Pennad istorel ha kanerien [4]

Kanet

-Ar ganerien a gan gwerezennoù José Marti

-Komzoù all:

Guillermo Portabales, komzoù personel, diwar-benn Bro-Golombia
Laz dizanv, komzoù personel
Pio Leyva en Amsterdam o kanañ "Guantanamera", komzoù personel (diwar-benn maouezed an Izelvroioù, un tamm diaes da gompren, abalamour d'ar vouezh damvoug)
La India de Oriente a gan un istor karantez ha gwad e finca La Guayaba.
Celia Cruz

Notennoù

↑ Kanet gant The Sandpipers [1]
↑ Patrom:Internetquelle
↑ https://www.youtube.com/watch?v=b3oxFc_CnVw
↑ Kanet gant Mary Hopkin : [2]

[1] Kanet gant The Sandpipers [1]

[2] Patrom:Internetquelle

[3] ttps://www.youtube.com/watch?v=b3oxFc_CnVw

[4] Kanet gant Mary Hopkin : [2]

[1]

[2]

[3]

[4]