Jos Kuilhandr

Jos Kuilhandr (Joseph Cuillandre e anv gallek ha Glanmor e anv-pluenn), bet ganet war Volenez d'an 23 a viz Gwengolo 1880 hag aet da Anaon e Roazhon d'ar 4 a viz Meurzh 1955, a oa ur c'helenner hag ur skrivagner, hag eñ brezhoneger a-vihanik.

E vuhez

N'haller ket lavaret e oa bet aes buhez ar paotrig war an enezenn rak, d'e c'hwec'h vloaz, kollet en devoa e dad (Anselm e anv-bihan), mestrouer anezhañ, beuzet e biojoù ar Gazeg Koz d'ar 25 a viz Kerzu 1886. Addimezet he mamm gant ur pesketaer all (François Masson) e 1888 he devoa bet glac'har o koll (e 1891) an daou vugel o devoa bet asambles. E 1892 e oa aet hec'h eil gwaz da Anaon. E 1893 e oa marvet he mamm hag he zad ur miz diwezhatoc'h gant ar c'holera a rae e reuz e Molenez d'an ampoent. Diwar neuze e oa bet desavet Jos hag e vreur Paol gant e vamm hec'h-unan-penn, gwall dreut ar peuriñ gant an tiegezh peurliesañ. Skuizh-divi gant an dioueroù e oa aet Marie Perrine Coquet (anv-badez e vamm) da Anaon d'an 8 a viz Eost 1898.

Person ar barrez, Gwilhom ar Yaouank, en devoa bet ul levezon vras war donkadur Jos Kuilhandr : merzet gantañ e oa speredet-lemm ar c'hrennard e oa deuet a-benn da gendrec'hiñ e vamm evit ma vije kaset he mab d'ar c'hloerdi an abretañ ar gwellañ. Ar pezh a voe graet d'e bevarzek vloaz hag eno e oa bet tapet e vachelouriezh gantañ. E Skol-veur Roazhon eo, e kevrenn al lizhiri, en devoa kendalc'het gant e studioù, tapet un aotreegezh war al lizhiri klasel gantañ ha boulc'het un dezenn doktorelezh Stad.

A-benn paeañ e studioù e oa aet da evezhier pañsion ha da gazetenner er pemdezieg L’Ouest-Éclair da c'houde. Dimezet ha tri bugel en e diegezh ez eas da gelenner war ar galleg, al latin hag ar gregach e liseoù Brest, Kemper, Montroulez ha Roazhon, en ur labourat war e dezenn a voe dalc'het ar soutenañs anezhi - La droite et la Gauche dans les poèmes homériques en concordance avec la doctrine pythagoricienne et avec la tradition celtique - e 1943. Goude ma voe echu e vicher a gelenner e lise Roazhon (Lise Émile Zola an deiz hiziv) en devoa lakaet e anv da gaout ur gador-gelenn geltieg a voe roet d'ar chaloni Frañsez Falc'hun e 1951 a-barzh fin ar gont. A-raok e varv e 1955 en devoa kroget da sevel ur geriadur kernevveurek.

E oberennoù

Mouez an Aochou - La Voix des grèves, 1903, Rennes, Imprimerie Bretonne : barzhonegoù brezhonek gant o zroidigezhioù gallek
Un “Loup-de-mer” poète, 1905, Annales de Bretagne, Levrenn 21, niverenn 4
A propos de la “Légende de la Mort”, 1923, Annales de Bretagne, Levrenn 35, niverenn 4
Le “broella” d'Ouessant et La navigation des Molénais dans l'autre monde, 1924, Annales de Bretagne, Levrenn 36, niverenn 2
La Droite et la Gauche dans l'orientation bretonne, 1927, Annales de Bretagne, e-maez rummad
La droite et la gauche dans les poèmes homériques en concordance avec la doctrine pythagoricienne et la tradition celtique, 1943, Rennes, Imprimeries Réunies
La répartition des aires dans la rose des vents bretonne et l’ancienne conception du monde habité en longitude, 1943, Annales de Bretagne, Levrenn 50, niverenn 1
Les noms des roches, basses, chenaux …. Des environs de Molène et Ouessant, 1948.