Kemeridigezh ar Bastille

Kemeridigezh ar Bastille
	Tamm eus Dispac'h Gall
	; La Prise de la Bastille, gant Jean-Pierre Houël (1789).
Maread	14 a viz Gouhere 1789;
Lec'h	Pariz
Disoc'h
Emgannerien
Etre 688 betek 1000 trevour emsavet armet; 61 gward c'hall; 5 pezh kanol d'an nebeutañ	114 soudard (82 soudard kozh, 32 gward Suis Rejimant Salis-Samade); 30 pezh kanol
Pennoù-brezel
Pierre-Augustin Hulin; Stanislas Maillard; Jacob Élie;	Bernard-René Jourdan de Launay
Kolloù
93 lazhet, 15 marvet goude gloazadenn, 73 gloazet	1 lazhet er stourm; 113 prizoniet (6 pe 8 lazhet goude kodianañ)

Kemeridigezh ar Bastille (galleg: prise de la Bastille), hag a oa bet d'ar 14 a viz Gouhere 1789 e Pariz, a oa bet unan eus darvoudoù pennañ an Dispac'h gall.

E-pad an devezh-se e voe taget toull-bac'h ar Bastille gant emsaverien, evit an hengoun istorel e voe ar c'hentañ wech ma oa bet pobl Pariz o kemer perzh da vat er reveulzi ha neuze er vuhez politikel gall.

Ar sez hag ar godianidigezh eus al lec'h-kreñv roueel a oa bet e-kerzh ur mare amsklaer e-keñver ar galloud gouarnamantel, gant ur grizenn ekonomikel drastus ha dre an dipit a oa bet gant Emvod ar Stadoù meur. Kannaded an Trede-Urzh a oa bet talet outo hag o c'houlennoù kemmadurioù hag a oa en em vodet evel Bodadeg Bonreizhañ. Ar bobl e Pariz a zo kounaret dre dilez Necker (embannet d'an 12 a viz Gouhere gant ar c'hazetenner Camille Desmoulins) ha dre ma oa bet bodet bagadoù goprsoudarded a orin estren e-kichen kêr Pariz.

Ar c'hreñvlec'h na oa difennet gant ur c'hant soudard nemetken (a orin eus Suis hag alaman) ar re-se o devoa lazhet ur c'hant bennak a argadourien. Evit an difennerien ne voe c'hwec'h marvet nemetken, an hini brudetañ ar Gouarnour Bernard-René Jourdan de Launay. Brud politikel an darvoud a voe kalz ledanoc'h evit na oa voe pouezh an darvoud ennañ e-unan dreist-holl war an dachenn milourel. Ar brud a voe graet dre ma oa an toull-bac'h hini ar roue Loeiz XVI, eno e c'helle bezañ kaset tud dre c'hoant ar roue nemetken. Ur simbol e oa da galloud hollveliek ar ren. Kodianidigezh ar Bastille a saozanas pe a entanas e Bro-C'hall, en Europa ha betek Impalaeriezh Rusia.

Ar prizonidi dieubet

Seizh prizoniad a oa en toull-bac'h :

Auguste-Claude Tavernier en doa klasket lazhañ ar roue Loeiz XV e-pad ur chase e koad Sénart prizoniet e oa bet abaoe ar 4 a viz Eost 1759, 30 vloaz kentoc'h ;
ar c'hont Jacques-François Xavier de Whyte de Malleville, troet da sot ha prizoniet dre c'houlenn ar familh ;
ar c'hont de Solages, prizoniet abaoe 1784 dre goulenn an tad evit an abeg a "obererezhioù fallakr" (gwadorged) ;
pevar saver arc'hant diaotre : Jean Lacorrège, Jean Béchade, Jean-Antoine Pujade, Bernard Larroche.

Ar pevar saver arc'hant a zo skampet kuit buan ur wech aloubet an toull-bac'h. An tri all a oa bet douget gant an emsavidi dre ar straedoù evel harozed. An daou prizoniad kentañ a voe adprizoniet an deiz-war-lerc'h en Herbercʼhti Charenton. Ar c'hont de Solages a tistroas da Albi lec'h ma varvas e 1825.

Kenarroud

C'était, dit un observateur, c'était un temps orageux, lourd, sombre, comme un songe agité et pénible, plein d'illusions, de trouble. Fausses alarmes, fausses nouvelles ; fables, inventions de toutes sortes.
– Jules Michelet, Istorour an Dispac'h gall

Lies e voe ar mammennoù a zegasas kemeridigezh ar Bastille.