Kevadegezh ha treadegezh

Daou sav-boent diforc'h ha kenglokaus a gaver e yezhoniezh, pa vez dielfennet fedoù yezh.

• D'ur yezh en ur mare resis eus hec'h istor e tave ar studi kevadegel; ar yezhadur skol zo ur skouer eus ur sell kevadegel : diskouez a ra ar reoliekadur lakaet da stumm reizh ar yezh kelennet (kenyezh lennegel peurvuiañ, rannyezh a-wezhioù), hep pouezañ war ar c'hemmoù a c'hell bezañ c'hoarvezet abaoe he stadoù kent.
• Istor ar yezh an hini eo a vez meizet dre ar studi treadegel ha studiet e vez hec'h emdroadurioù (gerdarzhadurezh, soniadouriezh istorel, steroniezh, geriaoueg deveret, ereadurezh, hag all). Ar yezhoniezh keñveriet zo ur skouer eus ur sell treadegel.

Ar meiziadoù kevadegezh ha treadegezh hag an enebiñ an eil ouzh egile zo deuet gant Saussure, anezhañ ar yezhoniour kentañ o vezañ graet un diforc'h sklaer etre an daou sav-boent.

Lakaet eo bet an enebadur-se e pleustr e prederouriezh, gant aozerien evel Barthes ha Sartre.

E bredoniezh an diorren e talvez an enebadur kevadegezh / treadegezh-se d'ar sell bihandiorroadurel (arnevez) pe brasdiorroadurel (diwar damkaniezhioù Jean Piaget).

Gerdarzhioù

Savet eo ar ger kevadegezh diwar ar ger kevad deveret eus ar rakger kev- hag eus ar ger oad, o talvezout er yezh pemdeziek « eus an hevelep oad » evit daou zen (alese kempred, eus an hevelep mare) ; ar ger-se zo un treuztres eus ar ger ouiziek deuet e galleg en XIXvet kantved (1827) dindan pluenn an Ao. Raymond ha deveret eus ar ger synchrone « kempred », koshoc'h amprestadenn c'hallek e mentoniezh (1743) ha tredanoniezh (1900) diwar latin ar Grennamzer synchronus (a gaver e saozneg abretoc'h c'hoazh dindan ar stumm synchronous gant ar ster « kempred » abaoe 1669), ha lakaet e pleustr war dachenn ar yezhoniezh gant Ferdinand de Saussure (1916) diwar ar gwriziennoù gresianek, συν-, « gant, ken- », ha χρόνος, « amzer ».

Savet eo ar ger treadegezh diwar patrom ar ger kevadegezh gant ar rakger tre- o talvezout « a-dreuz » hag ar wrizienn ad o taveiñ d'an oadvezh ; ar ger-se zo un treuztres eus an amprestadenn ouiziek savet e galleg gant Ferdinand de Saussure (1916) diwar batrom ar ger synchronie, gant ar gwriziennoù gresianek, δια-, « a-dreuz », ha χρόνος, « amzer ».

Daveennoù

• (fr) Centre National de Ressources Textuelles et Lexicales: synchrone
• (fr) Centre National de Ressources Textuelles et Lexicales: synchronie
• (fr) Centre National de Ressources Textuelles et Lexicales: diachronie

Liammoù diavaez

• Christian Fierens, L'inconscient et le temps (Lacan) (France Culture, 26/03/2008) & Google Books

Sellit ouzh ar ger kevadegezh er
wikeriadur, ar geriadur frank.

Sellit ouzh ar ger treadegezh er
wikeriadur, ar geriadur frank.