Moneta
Moneta a oa, da gentañ, an anv latin (Monēta e latin) roet e Roma da Mnemosyne, doueez an eñvor e mojennoù Hellaz. Tamm-ha-tamm, war a seblant, ez eus bet kemmesk etre an doueez-se ha Junon, c'hoar ha pried an doue meur Yaou, a veze graet Iūno Monēta anezhi e latin.
(1861-1862)
Eus an anv Monēta e teu ar gerioù brezhonek "moneiz", ha "minter", evel ma teu meur a c'her all c'hoazh e meur a yezh :
- e saozneg : money "arc'hant", ha mint (al lec'h ma vez skoet moneiz gant ur minter),
- er yezhoù romanek : monnaie e galleg, moneta en italianeg, moeda e portugaleg, monedă e roumaneg, moneda e spagnoleg,
- e yezhoù arall c'hoazh, evel Монета (distaget "moneta") e ruseg pe c'hoazh Münze en alamaneg pe mynt e svedeg.
An doueez Moneta kemmañ
Pa greskas levezon relijion Hellaz e Roma e voe azeulet an doueez Moneta, kevatalez d'an doueez hellazat Mnemosyne ("Μνημοσύνη"), doueez an eñver ha mamm Merc'hed an Awen. Diwar hec'h anv e teu ar verb latin monēre (a dalvez kement ha "degas da soñj", "kemenn".) Meneg anezhi zo en ur skrid gant Livius Andronicus (Latin Odyssey) : Nam diva Monetas filia docuit (" o vezañ ma'z eo kelennet gant merc'h doueel Moneta ...", darnskrid 21 Büchner), a c'hall bezañ ar c'hevatal da Od. 8,480-1 pe da 488.
An anv, pe anv-gwan, Moneta, roet da Juno a deu kentoc'h eus ar ger gregach "moneres" ("μονήρης"), kar d'ar ger "monos", unan, hag a dalv kement ha "digenvez, dispar". En amzer Andronicus e voe kemmesk etre anvioù an div zoueez.
Junon Moneta kemmañ
E Roma e oa un templ anvet Templum Iunonis Monetæ war ar Menez Capitolinus, a-us d'ar Forum. Eno e veze mintet ar pezhioù moneiz, en amzer ma veze liammet an temploù hag ar mintañ moneiz.
Lennegezh kemmañ
Moneta zo un dudenn a bouez er varzhoneg "The Fall of Hyperion: A Dream" gant ar barzh saoz John Keats (1796-1821)[1].
Daveoù kemmañ
- ↑ (en) John Keats (1818), Skrid ar varzhoneg.