Urzhaz (yezhoniezh)
Er yezhoniezh e vez implijet an termen urzhaz (saoz. salience) evit komz eus ar fed ma vez lakaet da bouezusoc'h un elfenn evit eben gant ar yezh-mañ'n-r yezh.
Da skouer:
- En ojibweg, da skouer, e vez renket urzhaz ar gourioù yezhadurel evel-hen, o vont eus ar renk uhelañ betek ar renk izelañ:
- eil gour > kentañ gour > trede gour tostañ (an hini pouezusañ er gomzadenn) trede gour pellañ (an hini gantañ an nebeutañ a bouez er gomzadenn)
Urzhaz hag ar steudadur eeun-gin
kemmañA-bouez-tre eo an urzhaz evit yezhoù implijet gante ur steudadur eeun-gin evit goût hag-eñ e rank bezañ implijet ar frammadur eeun pe ar frammadur gin evit merkañ rener yezhadurel ha renadenn ur verb tranzitivel hervez pep o renk urzhaz:
- Frammadur eeun: implijet p'emañ uheloc'h renk urzhaz rener ur verb tranzitivel evit hini ar renadenn
- Frammadur gin: implijet en degouezhioù all, da lâret eo p'emañ uheloc'h renk urzhaz ar renadenn evit hini ar rener.
Yezh skouer: ar mapoudoungouneg
kemmañSetu un daolenn o tiswel stummoù ar verboù tranzitivel (en unander nemetken):
| Graer | ||||
| Kentañ | Eil | Trede | ||
| Gouzañver | Kentañ | pewün
(< pe-w-n) |
peen
(< pe-e-n) |
peenew
(< pe-e-n-mew) |
| Eil | peeyu
(< pe-e-i-u) |
pewimu
(< pe-w-i-m-u) |
peeymew
(< pe-e-i-m-i-mew) | |
| Trede | pefiñ
(< pe-fi-n) |
pefimi
(< pe-fi-i-m-i) |
EEUN pefi / GIN peeyew / EMOBER pewi
(< pe-fi-i-0-0 / pe-e-i-0-0-mew / pe-w-i-0-0) | |
Da skouer:
Frammadur eeun: rener trede gour pefi = tema Framamdur gin: renadenn trede gour peenew = tema
- chi wentru pefi chi domo
- "an aotrou a welas an itron"
- chi wentru peeyew chi domo
- "an itron eo a welas an aotrou"
Kv. tu-gouzañv:
- chi wentru pengey
- "gwelet e voe an aotrou"