Arabat eo droukveskañ gant Flech.

Ur vatalm zo un arm-bannañ hiniennel ennañ ur c'hodell stag ouzh lêrennoù. He bannadell, un tamm maen pe ur voulennig plom peurliesañ, a vez sanket er c'hodell ha lakaet da dreiñ a gelc'hiadoù gant an tenner, a zilaosk unan eus an div lêrenn evit lakaat ar vannadell da nijal kuit. Marvus e c'hall bezañ ur vatalm betek ur c'hant metr bennak pa vez dornataet gant un den barrek.

Henamzer

kemmañ

Roudoù a gaver eus implij batalmoù er bed gresian en Henamzer. Anavezet-mat int gant ar Romaned adalek an eil brezel punek betek ar c'hentañ kantved goude Jezuz Krist. Skouerennoù glandes plumbeae (bannadelloù plom) zo bet adkavet e meur a lec'h. Savet e oant gant ar soudarded o-unan a-drugarez da voulloù, hag enskrivadurioù a oa war kalz anezhe. Gellet a raent bezañ anvioù pennoù pe rannoù an arme, saverien ar vannadell pe lavaradoù difetis[1]. Ar re kavet e Perugia (Italia), e-lec'h ma lakaas soudarded Aogust seziz war ar gêr etre -41 ha -40, a zo brudet evit o c'hunujennoù reizhel hag o goaperezh a-enep o enebourien[2]. Meneget eo ar bannadelloù plom (μολυβδαίναις) gant an istorour gresian Appianos en eil kantved[3].

 
Batalm hag he bannadell eus ar mare inka (Perou).

Batalmerien an inizi Balearez a oa e-touez ar re vrudetañ evit o barregezhioù en Henamzer. Implijet e voent etre ar IVre hag ar I kantved a-raok Jezuz-Krist gant armeoù Kartada ha Roma betek brezel Julius Caesar e Galia, a veneg anezhe e Commentarii de Bello Gallico.

Hervez ar Bibl hebraek, an Testamant Kozh pe ar C'horan e vez implijet ur vatalm gant David evit lazhañ ar filistin Goliath.

Krennamzer

kemmañ

Batalmoù a veze implijet e meur a sevenadur evel en hini inka e Suamerika (XIIIvet - XVIvet kantved). Gwelet e voent war tachennoù-emgann en Europa betek fin ar Grennamzer, evel e seziz Sancerre (Bro-C'hall) e 1572[4].

Ur palestinian oc'h implijout ur vatalm a-enep soudarded israelian e Ni'lin, nebell diouzh Ramallah.

Mare a-vremañ

kemmañ

Dilezet eo bet ar batalmoù gant an armeoù modern, met implijet e vez c'hoazh gant manifesterien. E Palestina e raer c'hoazh gante evit talañ ouzh soudarded Tsahal e manifestadegoù 'zo.

Er sevenadur

kemmañ

En heuliad gall Thierry la Fronde (1963 - 1965) e ra an haroz Thierry de Janville gant ur vatalm evit stourm a-enep ar Saozon.

Notennoù ha daveennoù

kemmañ
  1. (fr) LEFEBVRE Benoît, L'exemple des glandes plumbeae in Faire la guerre avec des mots, Éditions de l’École des hautes études en sciences sociales, 2018, pp. 215-235 (lennet d'an 23/12/2024)
  2. E-mesk an enskrivadurioù latin e kaver da skouer [S] alu [e]/Octaui/felas («Salud Octavius, sunañ a rez ?»), Peto/[l] andicam/Fuluiae// (fulmen) («O klask mezenn Fulvia emaon») pe Tra (n) se [i]/[cu] lum («Treuz e revr»).
  3. (el) Appian, Brezelioù sivil, Levr V, pennadoù 36 ha 148 (lennet d'an 23/12/2024)
  4. (fr) LALANNE Ludovic, Dictionnaire historique de la France, Hachette, Pariz, 1872, p. 115 (lennet d'ar 24/12/2024)