Surf : diforc'h etre ar stummoù

Ar surf (ger saoz) a zo ur sport, Hawaiian a orin, hag e vez lakaet e -pleustr en dour. Risklet e vez, war -sav, war ur wagenn gant ur blankennplanken. Graet e vez surf war an aodoù, war gwagennoùwagennoù, bras a-walc'h evit dougenn pouez ar surfer hag hini e blankennblanken.

Dizoloet eo bet ar surf gant James Cook (1728-1779) e-kerzh e trede ergerzh. Erruet-eñ e Enezennoù Sandwich e Hawaii e merzhasverzhas e oa tud hag a gemere plijadur o neuial betek ar pezh' vez anvet line up (lec'h ma e krog ar gwagennoù da derriñ war an aod) hag a zistroe war gein ar gwagenn, war -sav, gant plankennoùplankenoù troc'het en ur c'hef.

He'e nalu e Hawaian, ar surf' zo bet difennet gant ar beli amerikan dre ma veze graet noazhnoaz, ar pezh a feuke anezho.

Pa 'z eo bet dizoloet ar sport-se gant James Cook, hag tro war droiù en deus merzhet e oa krogadoù etrezo. Gant al live az poa tapet e surf hag an disoc'hoù er krogadoùc'hrogadoù e uhele live sokial an dud e keñver ar gevredigezh.

A drugarez da Duke Kahanamoku e penn kentañ an XXvet kantved, en em ledannasledanas ar surf betek an inizi Hawaii hag er memes amzer er Stadoù Unanet hag e Aostralia. KrogKrogiñ a raio evit gwir ar c'henwerzh tro-dro d'ar surf er bloavezhioù 1950, 1960 gant araokadennoù an teknikoù. KrogKrogiñ a reont ar shaper (an hini a sav ur blankennplanken) da implij dañvezioù sintetek hag produioù evit kreñvaat ar blankennplanken hag aesoc'h da implij. Chom a ra an darn vrasañ eus ar blankennoù e koad. En em ledannetledanet eo dija war aodoù Kalifornia (S.U.A.) hag krogadoù ofisiel a zo lakaet e plas.

Gant ledannadurledanadur an oto e zaio kalz war raok ar sevenadur "Surf". BeajBeajiñ a reont. Ar surferien a krogogrogo da veajiñ evit kaout AR spot. Implijet e veze ganto c'hoazh plankennoù hir -tre ( etre 2 ha 5 metrad), anvet longboard. Skuizh da zougen plankennoùplankenoù hir aha pounerpounner, ar shaperien a klaskoglasko kavout dañvezioù skañvoc'h, plankennoùplankenoù gant mentoù disheñvel ha gant angelloù evit stabilaat ar blankennplanken en dour. Araokadennoù an aeronotek a laka e soñj implij ar memes dañvezioù, da skwer, ar poliuretan e plas ar c'hoad hag implij ur rousin evit kreñvaat ar blankenn.

Erruet eo ar surf e Europa er bloavezhioù 1950. Da gentañ e Bro C'all, e kichen Biarritz, evit en em ledannañledanañ da c'houde war aodoù meurvor Atlantel. Krouet eo kampionnadoùkampionadoù, hag KampionnadKampionad Frañs 1añ a zo c'hoarvezet e 1960. E 1964 eo krouet ar skol surf 1añ e Biarritz. Hiziv 37 500 lisañset zo kontet e Bro C'hall (Breizh endalc'het. Breizh a zo e touezh-touez al lec'hioù ma z'eus ar muiañ a surferien.).

Ur spot a zo ul lec'h war an aod, lec'h ma'z eus gwagennoù. Ur spot a c'hell bezañ mill mil-brudet pe sekred tre. An aliesañ eo lec'hiet war un draezhenn met, a -wechoù, gwagennoù 'n em feurm tro dro d'ur porzh da skwer pe gant mein pelloc'h ouzh an aod. Cheñchet 'vez spot hervez an amzer, an houlañchenn hag an avel. Pep surfer en deus e ''Homespot'' , al lec'h ma blij dezhañ ar muiañ risklañ. War lec-lerc'h hervezh ardremmez pemdeziek ar gwagennoù, e c'hell mont d'ur spot all. Anvet eo ur spot ''ripleg'' ur spot hag a zo nebeutoc'h durc'haet war kostezgostez an houlañchenn. Risklet e vez war ar spotoù ripleg pa'z eo re greñv an houlanchenn evit surfañ ar spotoù boazhboaz.

Spotoù millmil anavezet'zo e Breizh, da skwer, an Dorchenn e bro vigoudenn. Krouet eo bet skol surf gentañ e Breizh en Dorchenn. Lec'hiet eo e traoñ bae Gwaien, ar pezh a lak ar spot-se da vezañ implijabl tost atav.

Ar gudenn 'zo gant ar spotoù-se eo int dreist implijet. D'an hañv e c'heller gwelout tri c'hant surfer en dour en Dorchenn.

E penn kentañ ar surf e veze implijet nemet plankennoùplankenoù hir tre (Longboard). Met pa'z eo brasaet an niver a surferien eo bet ijinet plankennoù all. Kroget o deus da beraatveraat mentoù ar surf. Bremañ leun a plankennoùblankenoù disheñvel a zo. Amañ ez eus ar re voutinañ.

Al ''Longboard'' a zo ur plankenn hir -tre, d'eus 2.75 metrad da 5/6 metrad. Pouner Pounner-tre eo ar plankennplanken-se ha tev a-walc'h ivez.

Ar ''Gun'' a zo ur plankennplanken etre. Mont a ra e mentoù etre 2.10 ha 3 metrad. Implijet 'vez ar surf'-mañ evit risklañ gwagennoù bras. Fin tre eo ar Gun, dre-se eo aesoc'h evit treiñ met diasoc'h evit roeñvañ.

Ar ''Fish'' a zo ur plankennplanken berr a-walc'h. E mentoùventoù a zo tamm pe damm mentoù ar Shortboard met kalz ledanoc'h eo. Gant un tail (penn a-dreñv ar blankenn) "troc'het" aesoc'h evit ar flodadur.

Evit chom a-sav war ar plankennplanken eo ret kaout un teknik ispisial aha dreist holldreistholl ar c'hempouez. Anvet eo an ''take off'' ar prantad berr etre fin ar roeñvañ evit kemer ar gwagenn ha stabiladur an den war ar plankenn.

Anvet eo ''regular'' an den a lak en a-raok e garc'har gleiz , hag ''goofy'' an hini a lak en a-raok e garc'har dehou.

Gant dioroadurdiorroadur ar sevenadur surf''el''surfel eo bet ijinet sportoù all, tennet diwar ar surf, gant ar memes santadoù, hag ar blijadur da risklañ war ar gwagennoù ha da gaout plijadur en ur vezañ a-gevred gant an dour, an natur hag ar gwagennoù...