Hyperion (Keats)
"Hyperion" zo titl ur meurgan diechu savet gant ar barzh romantour saoz eus an XIXvet kantved anvet John Keats. Diazezet eo war an Ditanomakiezh, ha kontañ a ra dizesper an Ditaned goude o faezhidigezh gant an Olimpianed. Skrivañ a reas Keats ar varzhoneg-se adalek diwezh 1818 betek an nevezamzer 1819, pa zilezas anezhi D'ar c'houlz-se e oa oc'h ober war-dro e vreur Tom, a varvas e miz Genver 1819 diwar an droug-skevent. En Hyperion e tizhas gwerzennoù gwenn Keats ur c'haerder brasoc'h c'hoazh, e deroù an arvest a grog ar meurgan etre Teia ha Kronos trec'het peurgetket :
- Deep in the shady sadness of a vale,
- Far sunken from the healthy breath of morn,
- Far from the fiery noon, and eve's one star,
- Sat gray-hair'd Saturn, quiet as a stone,
- Still as the silence round about his lair.
An istor
kemmañAn Ditaned a oa doueed a rene a-raok an Olimpianed hervez ar vitologiezh c'hresian hag a zo tonket da vezañ diskaret gante. En o zouez emañ Kronos (roue an doueed), Rea (e wreg), Teia (e c'hoar), Enkelados (doue ar brezel), Okeanos (doue ar mor), Hiperion (doue an heol) ha Klimene (un doueez yaouank). Komañs a ra ar varzhoneg gant Kronos o keuziañ d'e c'halloud kollet, zo bet kemeret gant Zeus. Theia a gas anezhañ betek ul lec'h m'emañ ab Ditaned all en o azez, ken maleürus hag eñ, hag eno en em c'houlennont hag eñ e rankont stourm a-enep an doueed nevez (an Olimpianed). Disklêriañ a ra Okeanos e fell dezhañ lezel e c'halloud da Neizhan (doue nevez ar mor) abalamour m'er c'hav bravoc'h (Mat eo derc'hel soñj amañ e soñj ar romantourien ez eo peurbouezus ar c'hened). Klimene a zeskriv ar wezh kentañ he deus klevet sonerezh Apollon, a gavas brav betek kaout poan diwarni (ur mennozh romantour all). En diwezh e tistag Enkelados ur brezegenn a boulz an Ditaned d'an emgann. Deskrivañ a reer neuze palez Hyperion, hag e weler Hyperion e-unan evit ar wezh kentañ, an Titan nemetañ zo galloudus c'hoazh. Ouranos (doue kozh an oabl, tad kronos) a galoneka anezhañ da vont d'al lech m'emañ kronos hag an Ditaned all. Kuitaat a reer an Ditaned pa zegouezh Hyperion, hag ez aer da gaout Apollon (doue nevez an Heol, ha doue ar sonerezh, hag ar sevenadur) o ouelañ war c'hlann ar mor. En em gavout a ra Mnemosine (doueez an eñvor) gantañ ha displegañ a ra dezhi abeg e c'hlac'har : anaout a ra e e c'halloudez doueel, met n'eo ket gouest c'hoazh da dizhout anezhi. O sellet e daoulagad Mnemosine e resev ar ouziegezh a ra anezhañ un doue penn-da-benn. Echuiñ a ra ar meurgan er stad-se, e-kreiz ul linenn.
Arroudenn
kemmañArroudenn tennet eus al levrenn gentañ, enni komzoù gant an Titan Hyperion:
- "Saturn is fallen, am I too to fall?
- Am I to leave this haven of my rest,
- This cradle of my glory, this soft clime,
- This calm luxuriance of blissful light,
- These crystalline pavilions, and pure fanes,
- Of all my lucent empire? It is left
- Deserted, void, nor any haunt of mine.
- The blaze, the splendor, and the symmetry,
- I cannot see – but darkness, death and darkness.
- Even here, into my centre of repose,
- The shady visions come to domineer,
- Insult, and blind, and stifle up my pomp. –
- Fall! – No, by Tellus and her briny robes!
- Over the fiery frontier of my realms
- I will advance a terrible right arm
- Shall scare that infant thunderer, rebel Jove,
- And bid old Saturn take his throne again."
Burutelladennoù
kemmañAr vurutellerien da-heul o deus skrivet diwar-benn Hyperion ha doare Keats da sevel ar skrid meurzanevellek :
- John Barnard. John Keats. Cambridge University Press 1987. rannbennad 4 Hyperion: 'Colossal Grandeur'
- Cedric Watts. A Preface to Keats. Longman Group Limited 1985. eil lodenn : the Art of Keats, The influence of Milton: Hyperion.
Levezon
kemmañHyperion en deus levezont un niver a oberennoù. En o zouez :
- Oberenn skiant-faltazi Dan Simmons, anvet Hyperion Cantos.
