Poblad Jōmon

Poblad Jōmon (japaneg : 縄文人 Jōmon jin) a reer eus an dud a vevas en Enezeg Japan er Marevezh Jōmon (c. 14 000 – 300 KAB) kent donedigezh ar boblad Yayoi. Meur a boblad a oa e gwirionez, deuet eus mervent Sina dre Enezeg Okinawa, eus kornôg Sina dre al Ledenez Korean, eus reter Rusia dre Enez Sac'halin hag eus Ledenez Kamtchatka dre an Inizi Kouril.
Er bloaz 2019, ur skipailh renet gant an denoniour Kanzawa-Kiriyama Hideaki a ziskwelas ez eus etre 9 ha 13% a c'henennoù jōmon e Japaniz a-vremañ, betek 27% en Inizi Ryūkyū, ar peurrest eus o genom o tont eus ar boblad Yayoi.

Penn un den eus ar boblad Jōmon adaozet diwar ur c'hlopenn.

A-zivout treuzskrivadur ar japaneg

• <e> zo etre [e] e ker hag [ɛ] e kaer : karate

• <u> zo etre [o] e gor hag [u] e gour : shōgun

• <ch> a zistager evel er ruseg дачa datcha : nunchaku

• <g> zo evel e brezhoneg, atav e vez [g] dirak ur vogalenn, nepred ne vez [ʒ] : gin

• <h> a vez c'hwezhadennet e pep degouezh : (Hiroshima

• <j> zo [ʒ] evel e brezhoneg (met distaget e vez [dʒ] e lod kornioù, diwar blotadur <ch>) : Fuji-san

• <r> a zistager etre [l] ha [r]] : samurai

• <s> zo evel e brezhoneg ; nepred ne vez distaget [z] : gakusei

• <sh> zo tost d'ar [ʃ] brezhonek e [ʃyʃy'myʃ:y] chuchumuchu : Roshia

• <w> zo un hantervogalenn evel ar <y> brezhonek : Iwo Jima

• Ur makron a verk ur vogalenn hir : (Tōkyō

• Digemm e chom an anvioù-kadarn, n'eus liester ebet dezho.
• En anvioù-tud japanek, anv an tiegezh zo dirak kentanv an den : Kurosawa Akira.

Korfadurezh

Tost da hini pobladoù Kaokaz eo korfadurezh tud ar boblad Jōmon, met disrannet eo o genom diouzh hini Europiz a-vremañ. E meur a lec'h en Enezeg Japan e voe kavet eskern jōmon ; ar skiantourion a gavas nebeud a ziforc'h etrezo.

Dre studiañ dent ez eus bet kavet perzhioù boutin etre ar boblad Jōmon hag an Ainoued : disheñvel eo o framm diouzh hini Japaniz all, ha tostoc'h da hini ar pobladoù a-orin eus Azia ar Mervent.

Studiañ ar c'hlopennoù a ziskouezas ez eo tostoc'h ar boblad Jōmon hag an Ainoued da Europiz eget da dud all Azia ar Reter ; neuze e soñjer e tiskenne ar boblad Jōmon eus tud a annezas Eurazia hag Amerika er Pleistoken Uhel (c. 129 000 – c. 11 700 KAB).

Yezhoù

Den ne oar petore yezh — pe yezhoù — a veze komzet gant ar boblad Jōmon. An darn vuiañ eus ar yezhoniourion e soñj dezho e komzent ur yezh kar d'an ainoueg, met ur yezh toungousek a veze komzet moarvat gant peder foblad da nebeutañ e kreiz hag e kornôg Japan d'ar mare-se, hag ur yezh aostronezian a veze komzet hep mar gant teir foblad da vihanañ e Kyūshū hag Enezeg Okinawa ; ne ouzer ket ha yezhoù all a veze komzet gant pobladoù all e Japan er Marevezh Jōmon.

Eus yezh ar boblad Okhotsk (Krai Khabarovsk e Siberia hiziv) e teu an ainoueg hervez ur studi, n'eo ket an Ainoued hendadoù ar boblad Jōmon war a hañval.

Sevenadur

Tiez-foz jōmon e Hira-ide, prefedelezh Nagano

Hemolc'herion-kutuilherion dreist-holl e oa an dud, met pesked ha frouezh-mor a zebrent ivez ; aspadennoù eus ur gounezerezh zo bet kavet.
Tiez-foz (竪穴式住居 Tateanashiki jūkyo) e oa o annezioù : kleuzet e veze an douar, hag a-us ar gleuzenn e veze savet ur framm brankoù e doenn soulet.

Eus he doare da fardañ podoù e teu anv ar boblad : kement ha "merkoù kerdin kanab" e talv jōmon : gwasket e veze kerdin ouzh ar pri gleb evit e ginklañ. Moarvat ez eo unan eus koshañ doareoù poderezh er bed.
Ouzhpenn podoù a rae gant pri : delwennoù (土偶 dogū), maskloù, bravigoù, bizhier ha klezeier. Lakennet e veze lod eus an traezoù a farde.

• 
  Ur pod jōmon, c. 3000 KAB
• 
  Un dogū, c. 600 KAB

Bigi a veze fardet, diwar kefoù wez evit pesketa ha beajiñ ; den ne oar ha gouelioù pe roeñvoù a implijent.

Kar d'ar shintoegezh e oa o relijion hep mar.

Levrlennadur

• (ja) マイペディア―小百科事典 mai pedia – ko hakkajiten "Ma fedia – Holloueziadur bihan". Tokyo : Heibonsha, 1996 (ISBN 978-4-582-09631-6)
• (en) Brace, C. Loring. Old World sources of the first New World human inhabitants: A comparative craniofacial view. In : Proceedings of the National Academy of Sciences of the United Sates of America, 14 Eost 2001 • Lenn en-linenn. Kavet : 02/05/2021.

• (en) Crawford, Gary W.. Advances in Understanding Early Agriculture in Japan. In : Current Anthropology, Levrenn 52, niv. 54, Here 2011 • Lenn en-linenn. Kavet : 02/05/2021.

• Elwood, Robert & Pilgrim, Richard. Japanese Religion. London : Routledge, 1984 (ISBN 978-0-13-509282-8)
• (en) Kanzawa-Kiriyama, Hideaki & al.. Late Jomon male and female genome sequences from the Funadomari site in Hokkaido, Japan. In : Anthropological Science, 2019 • Lenn en-linenn. Kavet : 02/05/2021.

• (en) Kleinman, Jake (06/04/2017). Secrets of Jomon — the prehistoric Japanese art that inspired 'Zelda: Breath of the Wild. Kavet : 02/05/2021.

• (en) Koppel, Tom. Lost World – Rewriting Prehistory – How New Science Is Tracing America's Ice Age Mariners. New York: Atria Books, 2010 (ISBN 978-1-4391-1800-9)
• Lee, Sean & Hasegawa, Toshikazu. Evolution of the Ainu Language in Space and Time. Kavet : 02/05/2021.

• (en) Matsumura, Hirofumi & al.. A Morphometric Analysis of Jomon Skeletons from the Funadomari Site on Rebun Island, Hokkaido, Japan. In : Anthropological Science, Levrenn 109, niv. 1, pp. 1–21. • Lenn en-linenn.

• (en) Miura, Sukeyuki & Shinoda, Kenichi. The Origins of Japanese Culture Uncovered Using DNA ―What happ//ns when we cut into the world of the Kojiki myths using the latest science. In : Bungeishunju, Ebrel 2015, pp. 334–343. • Troidigezh saozneg, 2016. Kavet : 02/05/2021.

Pennadoù kar

• Poblad Yayoi
• Istor Japan

Liammoù diavaez

• (ja) (en) Lec'hienn 神澤 秀明 Kanzawa-Kiriyama Hideaki. Kavet : 13/01/2022.

• (fr) Dictionnaire historique du Japon. Kavet : 13/01/2022.

• (en) {(ja) Geriadur japaneg-saozneg / saozneg-japaneg. Kavet : 13/01/2022.

• (en) Japanese Wiki Corpus. Kavet : 13/01/2022.

Notennoù

 日本と日本文化のポータル — Porched Japan ha sevenadur Japan • Adkavit ar pennadoù a denn da Japan ha d'he sevenadur — 日本とその文化についてのページを見つける