Poblad Yayoi

Ar boblad Yayoi (japaneg : 弥生人 Yayoi hito) a oa ur boblad a zivroas da Enezeg Japan adalek ar bloavezhioù 1 000 – 800 KAB. Eus Ledenez Korea e teue ar braz eus an dud-se, hervez dielfennadurioù dre garbon-14.^[1]^,^[2]
Nebeut-ha-nebeut e kemerjont lec'h ar boblad Jōmon a oa henvroidi an enezeg chomet hemolc'herion-kutuilherion ; a-feur ma'z aloubent an enezeg en em veskas ar Yayoi gant ar Jōmon, en doare ma tiskenn holl Japaned ha Japanezed eus an div boblad, ar genennoù Yayoi o vout trec'hel (≥ 75%)^[3]^,^[4] Dav eo merkañ ez eo anatoc'h e Japan ar Su eget en Norzh, ma'z eo ar boblad Utari tostoc'h d'ar Jōmon.^[5].

A-zivout treuzskrivadur ar japaneg

<e> zo etre [e] e ker hag [ɛ] e kaer : karate

<u> zo etre [o] e gor hag [u] e gour : shōgun

<ch> a zistager evel er ruseg дачa datcha : nunchaku

<g> zo evel e brezhoneg, atav e vez [g] dirak ur vogalenn, nepred ne vez [ʒ] : gin

<h> a vez c'hwezhadennet e pep degouezh : (Hiroshima

<j> zo [ʒ] evel e brezhoneg (met distaget e vez [dʒ] e lod kornioù, diwar blotadur <ch>) : Fuji-san

<r> a zistager etre [l] ha [r]] : samurai

<s> zo evel e brezhoneg ; nepred ne vez distaget [z] : gakusei

<sh> zo tost d'ar [ʃ] brezhonek e [ʃyʃy'myʃ:y] chuchumuchu : Roshia

<w> zo un hantervogalenn evel ar <y> brezhonek : Iwo Jima

Ur makron a verk ur vogalenn hir : (Tōkyō

Digemm e chom an anvioù-kadarn, n'eus liester ebet dezho.
En anvioù-tud japanek, anv an tiegezh zo dirak kentanv an den : Kurosawa Akira.

Orin

Meur a c'houlakadenn zo a-zivout orin ar boblad Yayoi.

Peurliesañ e reer Yayoi eus ar boblad a zegasas gounezerezh ar riz da Japan eus delta ar stêr Yangtze e Sina dre Gorea, ar pezh a zo kadarnaet gant enklaskoù henoniezhel e mervent Sina.^[6]^,^[7]
Lod skiantourion a lavar e teuas ar boblad Yayoi eus Korea an Norzh, pan eo damheñvel an eskern a zo bet kavet eno ouzh ar re a zo bet dizouaret e Doigahama (prefedelezh Yamaguchi, e penn mervent Enez Honshū) ; ouzhpenn, damheñvel eo an darbodoù a zo bet kavet koulz e Japan hag e penn reterañ Rusia, en Oblast Primorskaya e-tal Enez Sac'halin^[8].
Hervez an istorourez Ann Kumar^[9], diwar anadennoù hilel ha yezhoniel, ul lodenn eus ar boblañs Yayoi a oa a orin aostronezian^[10]^,^[11]
Lod istorourion japanat avat a laka orin ar boblad Yayoi e proviñs Yunnan, e mervent Republik Pobl Sina hiziv^[12].

Lod genennoù a zo boutin hiziv da Goreaniz, Japaniz ha lod Manchoued zo merkoù ar sevenadur a oa e delta ar Yangtze ; pan eas ar sevenadur-se war ziskar, meur a boblad a yeas war-du ar C'hornôg hag an Norzh, betek Enezeg Japan, Korea ha Ledenez Shandong.^[6] Japaniz a-vremañ, a anver "ar bobl Yamato" (大和民族 Yamato minzoku) ha "Wajin" (和人 "pobl Japan") zo kerent-tost da Goreaniz ha d'ar boblad Han e Sina^[13]^,^[14].

Dre zielfennañ TDN mitokondriel ar boblad Jōmon ha hini Japaniz a-vremañ ez eus bet kavet un digendalc'h etre ar Marevezh Jōmon (Japan, c. 14 000 – 300 KAB), ar Marevezh Kofun (Japan, c. 358 – 538) hag ar Marevezh Han (Sina, 202 KAB – 220), ar pezh a ziskouez e kemmas genom Japaniz kent ar Marevezh Kofun^[15]^,^[16].

Er bloaz 2019, ur skipailh renet gant an denoniour Kanzawa-Kiriyama Hideaki a ziskwelas eus eus etre 9 ha 13% a c'henennoù jōmon e Japaniz a-vremañ, betek 27% en Inizi Ryūkyū, ar peurrest eus o genom o tont eus ar boblad Yayoi^[17].

Levrlennadur

(ja) マイペディア―小百科事典 mai pedia – ko hakkajiten "Ma fedia – Holloueziadur bihan". Tokyo : Heibonsha, 1996 (ISBN 978-4-582-09631-6)
(en) Crawford, Gary W.. Japan and Korea: Japan. In : Silberman, Neil Asher. The Oxford Companion to Archaeology. Oxford : Oxford University Press, Vol.1, 2012 (ISBN 978-0-199-73578-5)
(en) Henshall, Kenneth. A History of Japan: From Stone Age to Superpower. London : Palgrave Macmillan, 2012 (ISBN 978-0-230-34662-8)
(en) Hudson, Mark. Ruins of Identity 0150 Ethnogenesis in the Japanese Islands. Honolulu : University of Hawaii Press, 1999 (ISBN 978-0-8248-2156-2)
(en) Kanzawa-Kiriyama, Hideaki & al.. Late Jomon male and female genome sequences from the Funadomari site in Hokkaido, Japan. In : Anthropological Science, 2019 • Lenn en-linenn. Kavet : 02/05/2021.
(ja) Kenzaburo, Torigoe. 中国正史倭人・倭国伝全釈 (Istor ofisiel Sina – Displegadenn glok). Tōkyō : Chuo Koron Shinsha, 2004 (ISBN 978-4-12-003544-9)
(en) Kumar, Ann. Globalizing the Prehistory of Japan – Language, Genes and Civilisation. London : Routledge, 2009 (ISBN 978-0-7103-1313-3)
(en) Murphy-Shigematsu, Stephen. Multuculturalism in Japan. London : Taylor & Francis, 2006 (ISBN 978-0-203-02910-7)
(ja) Sakitani, Mitsuru. 崎谷満『DNA・考古・言語の学際研究が示す新・日本列島史』(勉誠出版 (Un Istor nevez eus Enezeg Japan harpet gant studioù etrediskiblezel a-zivout an TDN, an henoniezh hag ar yezh). Tōkyō : Bensei, 2009 (ISBN 978-4-585-05394-1)
(en) Schirokauer, Conrad. A brief history of Chinese and Japanese civilizations. San Diego, Kalifornia : Harcourt Brace, 1978(ISBN 978-0-15-505570-4)
(en) Willis, David Blake &Murphy-Shigematsu, Stephen. Transcultural Japan. London : Taylor & Francis, 2008 (ISBN 978-0-415-39434-5)

Liammoù diavaez

(ja) (en) Lec'hienn 神澤秀明 Kanzawa-Kiriyama Hideaki. Kavet : 13/01/2022.
(fr) 'Dictionnaire historique du Japon '. Kavet : 13/01/2022.
(en) {(ja) Error on call to Template:cite web: Parameters url and title must be specified. Kavet : 13/01/2022.
(en) 'Japanese Wiki Corpus'. Kavet : 13/01/2022.

Pennadoù kar

Notennoù

↑ Schirokauer, 1978.
↑ Crawford, 2012.
↑ Hudson 1999.
↑ (en) 'The Genetic Origins of the Japanese'. Kavet : 02/05/2021.
↑ Henshall, 2012.
↑ ^6,0 ha^6,1 Sakitani, 2009.
↑ (en) 'Yayoi linked to Yangtze area'. Kavet : 02/05/2021.
↑ (ja) {{cite web|url=https://web.archive.org/web/20170826072646/http://21coe.kokugakuin.ac.jp/modules/wfsection/article.php?articleid=66 |title=ロシア極東新石器時代研究の新展開 (Kavadennoù nevez en imbourc'h Nevezoadvezh ar Maen e Rusia ar Reter-Pellañ)|accessdate:02/05/2021]
↑ (en) 'Australian National University'.
↑ An eil familh yezhoù er bed eo ar yezhoù aostronezian, 1 268 anezho, a vez komzet en Indonezia, e Madagaskar, e Zeland-Nevez hag e Taiwan.
↑ Kumar, 2009.
↑ Kenzaburo, 2004.
↑ (en) Siska, Veronika & al.. Genome-wide data from two early Neolithic East Asianindividuals dating to 7700 years ago. In : Science Advance, Levrenn 3, niv. 2, 01/02/2017 • Lenn en-linenn.
↑ (en) Wang, Yuchen & al.. Genetic structure, divergence andadmixture of Han Chinese, Japaneseand Korean populations. In : Hereditas niv. 55, 19 – 2018 • Lenn en-linenn. Kavet : 02/05/2021.
↑ Murphy-Shigematsu, 2006.
↑ Willis, 2008.
↑ Kanzawa-Kiriyama &al., 2019.

日本と日本文化のポータル — Porched Japan ha sevenadur Japan • Adkavit ar pennadoù a denn da Japan ha d'he sevenadur — 日本とその文化についてのページを見つける

[Sc-1] Schirokauer, 1978.

[2] Crawford, 2012.

[3] Hudson 1999.

[4] (en) 'The Genetic Origins of the Japanese'. Kavet : 02/05/2021.

[He-5] Henshall, 2012.

[Sakitani-6] 6,0 ha^6,1 Sakitani, 2009.

[7] (en) 'Yayoi linked to Yangtze area'. Kavet : 02/05/2021.

[8] (ja) {{cite web|url=https://web.archive.org/web/20170826072646/http://21coe.kokugakuin.ac.jp/modules/wfsection/article.php?articleid=66 |title=ロシア極東新石器時代研究の新展開 (Kavadennoù nevez en imbourc'h Nevezoadvezh ar Maen e Rusia ar Reter-Pellañ)|accessdate:02/05/2021]

[9] (en) 'Australian National University'.

[10] An eil familh yezhoù er bed eo ar yezhoù aostronezian, 1 268 anezho, a vez komzet en Indonezia, e Madagaskar, e Zeland-Nevez hag e Taiwan.

[11] Kumar, 2009.

[12] Kenzaburo, 2004.

[13] (en) Siska, Veronika & al.. Genome-wide data from two early Neolithic East Asianindividuals dating to 7700 years ago. In : Science Advance, Levrenn 3, niv. 2, 01/02/2017 • Lenn en-linenn.

[14] (en) Wang, Yuchen & al.. Genetic structure, divergence andadmixture of Han Chinese, Japaneseand Korean populations. In : Hereditas niv. 55, 19 – 2018 • Lenn en-linenn. Kavet : 02/05/2021.

[15] Murphy-Shigematsu, 2006.

[16] Willis, 2008.

[17] Kanzawa-Kiriyama &al., 2019.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]