Rakc'hwezhadur
Er yezhoniezh e vez implijet an termen rakc'hwezhadur (saoz.: preaspiration) war dachenn ar fonetik hag ar fonologiezh evit komz eus ur ur prantadig divouezh pe ur prantadig c'hwezhadur a-raok fazenn serradur ur gensonenn dre serriñ.
Peurliesañ e vez klevet ur seurt [h] jsut a-raok ar gensonenn, treuzskrivet [ʰ] hervez reolennoù al lizherenneg fonetikel etrebroadel. Distaget e meur a doare resis all a c'hell bezañ ar c'hwezhadur avat, alies hervez lec'h distagañ ar gensonenn a vez distaget dirazi pe ar vogalenn gent, da skouer [ç] da heul ur vogalenn serr, pe c'hoazh [x] pe zoken [f] (kv. distagadur "c'hwi" > [fi] e rannyezhoù brezhonek zo).
Ral a wezh e vez implijet ar rakc'hwezhañ gant yezhoù ar bed ha peurliesañ ne dalvez nemet da alofonenn kensonennoù lenis pe fortis da heul ur vogalenn peurliesañ warni an taol-mouezh pennañ.
Brudet eo ar yezhoù skandinavek abalamour ma vez kavet enne kensonennoù rakc'hwezhet, dreist-holl en islandeg, er faroeg hag er rannyezhoù norvegek ha svedek. Kavet e vez ivez ar rakc'hwezhañ e gouezeleg Skos, er mongoleg, e yezhoù samiek zo hag en un nebeud yezhoù komzet en Amerikaoù, en o zouez rannyezhoù kreek, an ojibweg, ar meskwakieg hag an hopieg.
Setu un nebeud skouerioù diwar an islandeg ma na c'hell bezañ rakc'hwezhet ur gensonenn nemet da heul ur vogalenn warni an taol-mouezh:
- kappi [ˈkʰaʰpi], "haroz"
- hattur [ˈhaʰtʏr], "tog"
- þakka [ˈθaʰka], "trugarez"
Er yezhoù mazatekek hepken, marteze, e c'hell bezañ implijet ar rakc'hwezhañ e penn-kentañ ur ger, da skouer:
- [ʰti] - "pesk"
- [ʰtse] - "ur gouli"
- [ʰtʃi] - "bihan"
- [ʰka] - "barv munut"