Sevenadur Aurignac

Sevenadur Aurignac zo ur sevenadur ragistorel a zeroù Henoadvezh diwezhañ ar maen, oberiant etre 39 ha 28 000 blez avamañ. Klotaat a ra ar sevenadur-mañ get donedigezh an den modern (Homo sapiens) e Kreiz-Europa hag en Europa ar C’hornôg. Anavout a reer roudoù sevenadur Aurignac a-drugarez da vinvioù askorn ha da vinvioù maen piaouel.

Orin an anv

Savet ez eus bet an anv « sevenadur Aurignac » e 1906 diàr henijinerezh ar vein mougev Aurignac (Haute-Garonne) bet furchet e 1860.

Hin hag endro

Monet a reas an hin àr washaat a-hed ar prantad amzer a yeas a zeroù ar sevenadur Aurignac da zeroù sevenadur Gravette. Yenoc’h ha sec’hoc’h e taas da vout. Kavet e veze loened geotdebrer: mammouted, frikorneged gloanek, kirvi-erc'h, roñsed, ejoned, moreganed,… ha kigdebrerion: arzhed, kazheged bras, bleizi, bleizi-broc'hed,…

Takad

Kavet ez eus bet elfennoù a sevenadur Aurignac e Sueuropa hag en Europa ar C’hornôg (hag en Altai zoken).

Henijinerezh ar vein hag an askorn

Lavnennoù aurignasian
Beg ul lavnenn doare Dufour
Beg ur sagae he diaz faoutet
Fleüt askorn
Kraver

A-fet binvioù maen e kaver:

Lavnennoù bras distremenet en daou du : al lavnennoù aurignasian.
Pezhioù karennet niverus (kraverioù, engraverioù).

Savet ez eus bet begoù sagaeioù o diazoù faoutet get ivor pe get brankoù kirvi-erc’h.

Arz

Roñsed mougev Chauvet, Ardecha, Bro-C'hall

An den leon (Jura Swab, Alamagn)

Brudet eo arz sevenadur Aurignac evit arz mougevel mougev Chauvet, koshañ roudoù taolennadurioù skeudennus. Setu ma soñj tud zo e oa tud sevenadur Aurignac (Homo sapiens kentañ en Europa) an arzourion gentañ. Neoazh, n’eus prouenn erbet n’o deus ket tud Neandertal (sevenadurioù Moustier ha Châtelperron) savet oberennoù arz e danvezioù kollidik. Arz ar ficherezh, anavet e sevenadur Châtelperron dija, zo bet diorret get tud sevenadur Aurignac : dent, kregin, ivor pe brankoù kirvi toullet. Meur a zelwenn, kizellet en ivor mammouted, a skeudenne tud pe loened, zo bet kavet. Unan ag ar re vrudetañ eo an “den leon”, kavet en Alamagn.

Martezeadennoù

Soñjal a reer peurliesañ e oa sevenadur Aurignac hani tud Cro-Magnon, da lâret Homo sapiens gentañ Europa. Bout e oa c’hoazh a dud Neandertal en Europa da vare sevenadur Aurignac, neoazh, liammet e veze tud Neandertal diwezhañ get ur sevenadur arall : hani Châtelperron. Dishañval mat eo an daou sevenadur an eil douzh egile ha n’eo ket ganet hani Aurignac (krouet ex-nihilo) diàr hani Châtelperron (ganet diàr sevenadur Moustier).