Urzh Monte Gaudio

Urzh Monte Gaudio, pe Urzh Montjoie, pe Urzh Alfambra, pe Urzh Trufac, pe Ordo Equitum Montis Gaudii e latin, a oa un urzh marc'heien gatolik spagnol da vare Brezelioù ar Groaz, savet en 1173-1174 e rouantelezh Aragon.
En amzer-se e oa bet savet meur a urzh relijiel hag urzhioù brezelourien da wareziñ ar birc'hirined kristen.

Da get ez eas an urzh e 1196, ha lod eus ar varc'heien ac'h eas neuze gant Urzh Monfragüe ha lod all gant Urzh an Templ.

An anv

Dont a ra an anv Monte Gaudio eus an anv roet gant ar birc'hirined spagnolek d'ar menez Rama er gwalarn da Jeruzalem, ma welent ar gêr santel.

Krouidigezh

En XIIIvet kantved e voe krouet Urzh Monte Gaudio e rouantelezh Aragon, gant ar c'hont leonat Rodrigo Álvarez de Sarria, marc'heg eus Urzh Santiago, a gave re zous reolenn e urzh, hag a zisplije dezhañ gwelout ar varc'heien anezhañ o timeziñ.
Mennet e oa an urzh da wareziñ pirc'hirined kristen eus rouantelezhioù Ledenez Iberia en Douar santel.

Goulenn a reas aotre da sevel un urzh marc'heien all gant ur reolenn un tamm garvoc'h, diwar skouer menec'h Cîteaux. Ne oa ket gwall domm abad Cîteaux ouzh raktres Rodrigo Álvarez, met a-benn ar fin e roas e aotre, kadarnaet e miz Kerzu e 1175. N'eus forzh penaos e oa stag an urzh varc'heien ouzh ar pab.

Istor berr

Roet e voe an aotre da sevel an urzh gant Jacint, kannad ar pab, hag aprouet e voe gant ar pab Alesant III (pab) a-raok ar 24 a viz Kerzu 1173. Klask a reas ar pab mirout ouzh tabut da sevel etre an urzh nevez hag urzh Santiago ha difenn a reas degemer en urzh ar Monte Gaudio marc'heien a vije bet en urzh Santiago, na perc'hennañ madoù a vije bec'h diwar o fouez gant an urzh-se.

Da gentañ e voe harpet an urzh gant ar roue Alfonso II Aragon a venne mirout ouzh kresk levezon Urzh an Templ hag Urzh an Ospital,

Mont a reas Álvarez gant e gompagnuned da vetek Terol, e Kurunenn Aragón, ma voe diazezet an urzh war-dro dibenn 1173 pe deroù 1174.

E miz Gouhere 1174 e voe roet dezhañ kastell Alfambra, en hanternoz da d-Terol, gant ar roue Aragon. En eskemm e voe karget an urzh da zifenn kreisteiz Aragon diouzh ar vuzulmaned. War-dro 1180 ne seblant ket stabil anv an urzh: Ayala a soñj gantañ eo gwell ober anezhi an anv urzh Alfambra en he marevezh kentañ.

Pennkarter an urzh a oa er Monte Gaudio («mons gaudii» en latin), ar menez ma voe gwelet gant brezelourien ar Groaziadeg kentañ kêr Jeruzalem; alese e anv.

Unan eus emgannoù pouezus istor marc'hegeien an urzh eo emgann Kerniel Hattin en 1187, met lazhet e voe holl varc'heien an urzh eno.

Berr e voe he buhez : savet e voe e 1175 hag unanet ouzh urzh an Templ en 1196 da gentañ. Ar re eus ar varc'heien a oa chomet en Aragon a voe staget ouzh Urzh Calatrava e 1221 gant Fernando de Aragón.

Banniel

Ur groaz ruz ha gwenn a oa war banniel an urzh.

Lennegezh

Ar romant Deus Vult gant Alberto Pertejo-Barrena, diwar-benn ur marc'heg a deu e-barzh an urzh Orden de Santa María de Monte Gaudio.

Alfambra (Terol) : dismantroù kentañ kastell an urzh.
Ar Montegaudio war-dro 1900, e-kichen Jeruzalem, ma teu anv an urzh diwarnañ. Bez ar profed Samuel zo warnañ.

Levrlennadur

Blázquez, A. (1917). "Bosquejo histórico de la Orden de Monte Gaudio". Boletín de la Real Academia de la Historia, 71, p. 138–72.
Canal Sánchez-Pagín, José María (1983). "El conde don Rodrigo Álvarez de Sarria, fundador de la orden militar de Monte Gaudio". Compostellanum, 28, p. 373–97.
Delaville Le Roulx, J. (1893). "L'Ordre de Monjoye". Revue de l'Orient Latin, 1, p. 42–57.
Forey, Alan J. (1971). "The Order of Mountjoy". Speculum, 46(2):250–66.
O'Callaghan, Joseph F. (1969). "Hermandades between the Military Orders of Calatrava and Santiago during the Castilian Reconquest, 1158–1252". Speculum, 44(4):609–18.
AYALA, Carlos. Las órdenes militares hispánicas en la Edad Media (siglos XII-XV). Madrid: Marcial Pons Historia, 2007. ISBN 978-84-96467-49-1, p. 103-107.