An Hini Gozh

An Hini Gozh zo ur ganaouenn vrezhonek hag a oa brudet adalek kreiz an XIXvet kantved. Roudoù anezhi avat a gaver adalek ar XVIIvet kantved e Kerne.

An hini gozh, gant Étienne Buffet (1866 – 1948)

Istor

• Hervez Alfred Bourgeois eo meneget an ton hag ar son gant ar beleg Juluan Maner en un dornskrid, er XVIIvet kantved eta, ma kinnig ar beleg ur c'hantik da ganañ war don « An any gôz », ur ganaouenn hag a oa « Great gant an drouc-speret ha commun é mesk an dud ».
• Brudet e oa ar son e galleg zoken en hanterenn gentañ an XIXvet kantved abalamour d’un droidigezh a vefe bet graet gant Aogust Brizeug (1803-1858), barzh al lanneier hag an derv.
• Embannet e voe ar ganaouenn vrezhonek gant ar mouler brestat Lefournier, entre 1850 et 1860, en un doare ennañ 28 koublad eizhsilabennek hag un diskan div werzenn, ma lenner Recueilli par G. Milin. Hervez Ollivier e vefe bet savet ar son gant Milin.
• E 1866 e voe embannet div wech «Ann hini goz hag ann hini iaouank», istitlet «Pe Breiz ha Bro-C’hall», unan gant un droidigezh c'hallek, e ti Clairet e Kemperle vers 1866. Gant ar skrid gallek «La Vieille et la Jeune ou la Bretagne et la Gaule» e lenner : Cette célèbre chanson allégorique, qu’on imprime ici pour la première fois en entier, respire des sentiments de rivalité nationale qui, grâce à Dieu, n’existent plus.
• Meneget eo adarre gant Prosper Proux en e zastumad Bombard Kerne e 1866, pa skriv eo savet kanaouenn gentañ e levr (EUNN TAMMIK KOZEADEN E TRE-Z-OMP ) war don "an hini goz".
• Dastumet e vije bet ar c’homzoù en 1876 gant Marianna Abgrall, eus Lambaol-Gwimilio, ha kavet e paperioù Y.V. Abgrall, chaloni e Kemper, marvet en 1926. Embannet eo bet e-barzh Soniou Feiz ha Breiz, er bloavezhioù 1930.
• E 1908 e lenner e Dihunamb : Più nen des chet klewet konz a sonnen en Hani Goh ? Dibaud a dra sur. Ha kinnig un doare gwenedek a c'hallfe dont eus an hini a oa bet moulet e Kemperle.
• Diwar ar ganaouenn-se e veze graet nigouss eus Bretoned an amzer-se, evel er ganaouenn c'hallek La route de Pennzac gant ar ganerien Les Charlots, e 1968, unan eus pennoberennoù ar mousfent gall.

Ar ganaouenn

An hini gozh eo va dous, An hini gozh eo sur ! Ha koulskoude, war a welan An hini yaouank ar vravañ An hini yaouank a zo koant An hini gozh he deus arc'hant Me ned an morse d'ar marc'had Na ro din-me gwerzh boutailhad An hini gozh am c'hondu mat An hini gozh a zo d'am grad Ha koulskoude e-barzh e kêr An hini yaouank a gerer An hini yaouank zo ken sonn, An hini gozh un tammig kromm An hini yaouank zo lijer, An hini gozh a zo pounner ! An hini gozh he deus blev gwenn, An hini yaouank blev melen An hini gozh liv radenn sec'h, An hini yaouank liv an erc'h Liv an erc'h eo hag hi ken yen Ma ne sell ket ouzhin hepken Ha koulskoude, n'ouzon perak, Va c'halon 'ra tik-tak, tik-tak ! Tik-tak a ra va c'halon baour Pa 'z an da skeiñ war doull an nor Tec'h alese, tec'h kuit, tec'h pell ; An hini gozh a zo kant gwell

An hini gozh a zo kant gwell Ne ra ket tailhoù dimezell Diaket an dimezelled, Diaket e teir rann ar bed Dimezelled ne reont bepred Nemet goap eus ar Vretoned Pa daolan dorn war benn he glin An hini gozh a c'hoarzh ouzhin An hini gozh zo Bretonez An hini yaouank zo Gallez Fae eo ganin gant ar Gall brein Gant kroc'hen an diaoul war e gein Fae eo ganin gant ar C'hallez Ganti karnoù en he botez Goude tri deiz e skuiz pep den Gant glav, avel ha merc'h estren Ma komzit a vriedelezh Komzit din eus ur Vretonez Ne rafen van pa ve lâret Eo ar Vretonez gwrac'hellet 'Vitañ da vezañ gwrac'hellet Un aval blaz fall n'en deus ket Bezet droug gant neb a garo Troc'het an eost, dornet e vo Bezet droug gant neb a garo Va dous ha me ni eureujo Ni gousko en ur gwele kloz War ar pell fresk, bep noz, bep noz Ha pa ve ker kozh hag ar bed Ganin e vezo gwalennet.

Kozh ha yaouank

Ur ganaouenn skañv ha fentus eo. Daou zoare zo bet da gompren ar ganaouenn:

• ur son diwar-benn div vaouez, unan gozh hag unan yaouank, ha fent diwar an div,
• Breizh e vefe an hini gozh (Bro gozh ma zadoù?), kozh ha paour, ha Pariz pe Bro-C'hall e vefe an hini yaouank, pinvidik. Met n'hall ar Breizhad fur dibab nemet an hini gozh, anat a-walc'h. Meneget eo ar vartezeadenn-se gant ar c'horonal Alfred Bourgeois er Bulletin de la société académique de Brest e C'hwevrer 1896 : hervezañ e oa bet kinniget gant Olivier Pradère, un ezel all eus ar gevredigezh. Un tamm brud a voe roet goude d'ar vojenn-se en emsav.

Kanerien

Kanet hag enrollet e voe gant Les Cadettes e 1961 :.

Hiriv ne seblant ket plijout pa ne vez ket kanet ken.

Liammoù

• Pennad gant Ch. Souchon : http://chrsouchon.free.fr/chants/anhinigo.htm, a veneg, gant un tamm faltazi, pennad ar wikipedia brezhonek.
• jlbs : http://jlbs.pagesperso-orange.fr/jlbs/an_higo.html
• https://to.kan.bzh/chant-00847.html
• ton ha son, e brezhoneg hag e galleg : http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k8715339/f2.image (bloavezh ebet war an dihell);
• Un ton anvet an hini gozh ha n'eo ket an hini gozh : https://www.youtube.com/watch?v=bwweJKSeDT4