Kemperle
kumun Penn-ar-Bed
| Kemperle | ||
|---|---|---|
 Ar c'hoc'hu hag iliz ar Groaz Santel (XIvet kantved) | ||
.svg)
| ||
| Anv gallek (ofisiel) | Quimperlé | |
| Bro istorel |  Kernev -  Bro-Wened
| |
| Melestradurezh | ||
| Departamant | Penn-ar-Bed | |
| Arondisamant | Kemper | |
| Kanton | Kemperle (pennlec'h) | |
| Kod kumun | 29233 | |
| Kod post | 29300 | |
| Maer Amzer gefridi | Michaël Quernez 2014-2020 | |
| Etrekumuniezh | Kemperle Kumuniezh | |
| Bro velestradurel | Bro Gerne | |
| Lec'hienn web | Ti-kêr | |
| Poblañsouriezh | ||
| Poblañs | 12 077 ann. (2020)[1] | |
| Stankter | 381 ann./km² | |
| Douaroniezh | ||
| Daveennoù lec'hiañ | ||
| Uhelderioù | bihanañ 2 m — brasañ 83 m | |
| Gorread | 31,73 km² | |
|
||
kemmañ  |
||
Kemperle a zo ur gumun e departamant Penn-ar-Bed, e Mervent Breizh. Pennlec'h kanton Kemperle eo. Emañ war varc'h etre Kerne, tu kornôk ar stêr, ha Bro-Wened, tu reter ar stêr Izol.
DouaroniezhAozañ
Stêrioù KemperleAozañ
An Dourdu, adstêr d'al Laeta
AnvAozañ
Stummoù skrivetAozañ
- M.N Bouillet (1863) : gwechall Quimper-Ellé
- Bernard Tanguy (1990) : Villa Kermperlegium, c. 1050; Kemper, c. 1050; Kemperele, c. 1050; Kemperelle, 1146; Kemperele, 1364; Kemperle, 1462
- Erwan Vallerie (1995) : Anauroth scilicet Kemper XIvet; Kemperlensem 1038; Villa Kemperelegium c 1050; Camperelegio 1135; Kimper 1160; Kernperele 1220; Kemperle 1239; Kemperle 1267; Kuemperele 1275; Kemperle, Kemperele 1304; Kimperle, Kemperele; Kemperle 1343; Kemperele 1354; Kampperle 1366; Kemperele 1368; Keremperle 1371; Kamperlle 1375; Kemperle 1384; Kimperle 1395, Kemperele, Kemperle 1415; Kimperle 1423; Kemperle 1425; Quemperle 1442; Kemperle 1451; Kemperleyo 1453 ; Kaemperelleyo 1480; Kemperle 1516; Kimperle 1533; Kemperelle 1536; Querperle 1630; Quinperle 1654; Kèmperle, Quimperle 1709
GerdarzhAozañ
BrezhonegAozañ
Skol Diwan Kemperle o kerzhout e dibenn Redadeg 2010 e Pondi
Panelloù divyezhek
Ya d'ar brezhonegAozañ
- D'an 18 a viz Kerzu 2008 e oa bet votet ar garta Ya d'ar brezhoneg gant kuzul-kêr ar gumun.
- D'ar 4 a viz Mae 2012 e oa bet roet d'ar gumun al label Ya d'ar brezhoneg live 2.
DeskadurezhAozañ
- Ur skol Diwan a zo eno abaoe 1989.
- Un hentad divyezhek publik a zo eno abaoe 2010 er skol Bisson.
- E distro-skol 2022 e oa enskrivet er skol Diwan hag er c'hlasoù divyezhek 148 skoliad (8 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez)[2]
Prizioù dazont ar brezhonegAozañ
- E 2011 e oa bet roet da di-kêr Kemperle Priz kentañ Dazont ar brezhoneg, rummad “Strollegezhioù” gant Ofis Publik ar Brezhoneg[3].
ArdamezioùAozañ
|
|
En erminoù e c'hilhog en gul, iziliet ha klipennet en aour.
|
Monumantoù ha traoù heverkAozañ
Iliz katolik Intron Varia e gorre-kêr
Iliz katolik ar Groaz Santel e goueled-kêr
Ar pont Lovignon dreist d'ar stêr Ele.
Ar c'hoc'hu.
Leandi kozh an Ursulinezed.
Ar Prezidial.
Iliz katolik Sant Koulman.
Chapel Lotea.
- Monumant ar re varv er vered, luc'hskeudenn[4]. Savet e voe e 1920 ha dioueliet d’an 3 a viz Gouhere 1921[5].
DezougenAozañ
An ti-gar
Karr-boutin TBK dirak porzh-houarn Kemperle
- Ti-gar Kemperle war al linenn hent-houarn Landerne Savenneg.
- Tro Bro Kemperle, pe "TBK", ar rouedad dezougen beajourion e Bro Kemperle.
IstorAozañ
HenamzerAozañ
- An hent roman eus Darioritum (Gwened bremañ) da Lokmaria-Kemper a dreuze an Ele e Kemperle, an hent roman eus Vorgium (Karaez bremañ) d'ar Pouldu a dreuze Kemperle hag ur "c'hastrum" a voe savet gant ar Romaned war lez dehoù an Ele da ziwall an hentoù[6].
VIvet kantvedAozañ
- Douaroù a vefe bet roet da C'huntiern, ur manac'h deuet eus Kembre, en "Anawrot" ha parrez Bei gant Gradlon, roue Kerne. Eno e savas abati Anawrot, kavell kêr Gemperle[7].
Dispac'h GallAozañ
- Gant al lezenn eus an 26 a viz C'hwevrer 1790 e voe lakaet Kemperle da benn ur bann[8].
- Tennet e voe trev Sant-Dewi (Saint-David ez-ofisiel) digant Redene ha staget e voe ouzh kumun Kemperle[9].
- Dekred eus ar 26 a viz Du 1790 war al le ret: e penn-kentañ 1791 e voe graet al le ouzh ar Roue, ar vro hag al lezennoù e parrez Sant-Mikael gant Louis Barbé, person, Thomas Bizien, kure, Fougerolle ha Pierre Davan, menec'h ag urzh Sant Benead, Robert Lallemant, priol e kouent Sant Maoris ha Joseph Bigeon, manac'h ag urzh Sant Fransez; nac'het e voe al le e parrez Sant Mikael gant Lamoignon, aluzenner an ospital, ha Latour, jezuist, aluzenner an Ursulinezed, hag e parrez Sant Kolomban gant Regnier, person, Forget, kure, Frogerays, beleg da sikour kovez ha Boisrouvray, jezuist, e trev Sant Dewi gant Le Moign ha Guennec, kureed, hag e parrez Lotea gant ar person, Galliot e anv[10].
XIXvet kantvedAozañ
Porzh-houarn Kemperle
- Erruet an hent-houarn (linenn Hent-houarn Landerne Savenneg) er gumun e miz Gwenholon 1863.
XXvet kantvedAozañ
Brezel-bed kentañAozañ
- Mervel a reas 342 waz eus ar gumun, da lavaret eo 3,72% eus ar boblañs e 1911, abalamour d'ar brezel[11].
Eil Brezel-bedAozañ
- C'hwec'h gwaz eus Kemperle a voe fuzuilhet e miz Gouhere 1944 gant an Alamaned e Kerfani e Molan[12].
- D'an 23 a viz Mae 1945 e voe kavet korfoù marv pevar den eus ar gumun e-tal gwikadell Porzh-Loeiz. Er Rezistañs e oant; fuzuilhet e oant bet gant al lu alaman[13].
Emdroadur ar boblañs abaoe 1793Aozañ
Emdroadur ar boblañs adalek 1793 betek 2012
MelestradurezhAozañ
TudAozañ
- Guntiern, manac'h ha sant brezhon hag a savas abati Anawrot, kavell kêr Gemperle, er VIIvet kantved.
- Gourloez, anavezetoc'h evel "Urlo" pe "Urloù", pe "Sant Urlo", kentañ abad Abati ar Groaz Santel e Kemperle.
Delwenn-led Sant Guntiern en iliz ar Groaz Santel.
Delwenn-led Sant Urloù en iliz ar Groaz Santel.
Tud bet ganet enoAozañ
- 1789 : Matilin an Dall, talabarder.
- 1804 : Corentin Marie Le Guillou, beleg katolik ha sonaozour.
- 1815 : Kervarker, dastumer gwerzioù ha lenneg.
- 1876 : Adolphe Beaufrère, livour-engravour.
- 1949 : Michel Tonnerre, kaner-sonaozer.
- 1950 : Melaine Favennec, kaner ha soner.
- 1973 : Ronan Le Flécher, kazetenner.
- 1993 : Loeiza an Duigoù, skrivagnerez.
Tud bet marvet enoAozañ
- 1859 : Matilin an Dall.
- 1880 : Yann-Wilhoù Herri, skrivagner.
- 1895 : Kervarker, dastumer gwerzioù ha lenneg.
- 1931 : Émile Jourdan, livour breizhat.
- 1944 : Loeiz Gourlet, barzh, skrivagner ha troour brezhonek.
- 1981 : Zavier Grall, skrivagner breizhat.
- 1996 : Glenmor, kaner.
Tud beziet enoAozañ
- Yann Moñforzh, dug Breizh
Arzourien bet awenet gant KemperleAozañ
- Livourien: Henri Barnoin, Bernard Buffet, Maurice Denis, Louis-Marie Désiré-Lucas, Arthur Midy, Ferdinand du Puigaudeau, Joseph Alexandre Ruellan, Henri Le Sidaner, Charles Wislin,...
Ardamezeg ar familhoùAozañ
|
Auffret[14] aotrounez ar Gosker ha Kerizag |
En glazur e gebrenn en aour heuliet gant teir Katellrodenn ivez en aour |
|
Daniel de Saint-Alouarn [15] Aotrounez al lerc'h se , ha Kervéguen, e Gwengad. |
En glazur e leonerezh en argant |
GevelliñAozañ
| Bro | Kêr | Abaoe |
|---|---|---|
 Alamagn
|
Gellenkirschen | 1966 |
 Kernev-Veur
|
Lyskerrys | 1975 |
 Iwerzhon
|
Baile Átha an Rí | 2003 |
 Mali
|
Nara | 2003 |
GouelioùAozañ
- Taol Kurun, bep bloaz abaoe 1995, e dibenn miz Genver
Liammoù diavaezAozañ
Daveoù ha notennoùAozañ
- ↑ Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA
- ↑ Distro-skol ar c’helenn divyezhek
- ↑ Ofis Publik ar Brezhoneg
- ↑ Memorial Genweb
- ↑ Université de Lille
- ↑ Henri Guiriec, La Région de l'Ellé - bas et haut Ellé, e ti an aozer, 1939, (e galleg), pajennoù 16 ha 17.
- ↑ Henri Guiriec, La Région de l'Ellé - bas et haut Ellé (pajenn 24), e ti an aozer
- ↑ J. B. Duverger, Collection complète des lois, décrets, ordonnances, règlemens avis du Conseil d'Etat, Levrenn gentañ, Eil embannadur, Pariz, 1834, p.105.
- ↑ Glad
- ↑ Kristof Jezegoù, Hor Bro e-pad ar Revolusion, Ti-moullañ Ar Bobl, Karaez, 1915, pajennoù 51 ha 52.
- ↑ (fr)Memorial Genweb
- ↑ "Le Télégramme", Kerfany-les-Pins. Hommage aux 21 résistants fusillés
- ↑ René Le Guénic, Morbihan - Mémorial de la Résistance, 1998, pajennoù 315-316
- ↑ Michel, mizer Kemperle e 1620; Pierre, belif Kemperle e 1696; ul letanant ouzh gwardoù ar Roue e 1828
- ↑ - Daniel de Saint-Allouarn, abad Kemperle e 1521. Aet da Anaon e 1553.