Pygoscelis papua

Pygoscelis papua

Pygoscelis papua,
luc'hskeudennet e Georgia ar Su.

Kudenn ebet (LC)

Rummatadur filogenetek

Riezad :

Skourrad :

Kevrennad :

Urzhad :

Kerentiad :

Genad :

Pygoscelis

Anv skiantel

Pygoscelis papua
(Forster, 1781)

D'ar vevoniezh

e tenn ar pennad-mañ.

Pygoscelis papua zo anv skiantel ur spesad evned e-touez kerentiad ar Spheniscidae. Unan eus an evned a vev ar pellañ er Su eo.

Pygoscelis papua o neuial

Kentañ gwezh ma voe deskrivet e oa e 1781 gant Johann Reinhold Forster en Inizi Maloù. Ne ouezer ket diarvar avat hag unan eus ar spesadoù manked eo, rak kar tost eo da Vank Adélie (Pygoscelis adeliae) ha da Bygoscelis antarcticus, pe ur spesad dibar e-unan.

Anv

Ur fazi gant J. R. Forster eo papua en anv, pa grede d'an naturour e oa eus al labous e Papoua, padal n'eus mank ebet eno ; en Enez Macquarie, ur 6 000 km bennak pelloc'h er Su, eo e kaver ar c'hentañ Pygoscelis papua ^[1].

Doareoù pennañ

Deskrivadur

Aes eo anavezout Pygoscelis papua dre ar mell bandenn bluñvennoù gwenn a dres a-dreuz kern du e benn un doare boned anvet djentou en India, alese e anv gentoo penguin e saozneg, ha dre e bigos ruz-orañjez. Du eo e gein hag e zivaskell, gwenn eo e vruched hag e gof, roz splann eo e dreid palvezek. An hini hirañ en holl spesadoù manked eo e lost, a horjell a gleiz da zehou pa vez al labous o jorgellat, alese e anv skiantel Pygoscelis, "lostek-belost". Ar ploged zo gris o c'hein.

Etre 70 ha 90 cm eo ment ul labous en e oad gour, an trede mank brasañ goude ar mank impalaerel (122 cm) hag ar mank roueel (100 cm). Betek 8,5 kg e sav pouez ar pared, gant ur pouez bihanañ a 4,9 kg ; etre 4,5 ha 8,2 kg eo pouez ar parezed. Brasoc'h ha pounneroc'h eo al laboused a vev e rann hanternozel an tiriad eget ar re a zo muioc'h er Su.

Pygoscelis papua eo ar manked a neuñv ar buanañ dindan gorre ar mor, pa c'hallont tizhout 36 km/h (10 metr dre eilenn). Evel an holl vanked ez int dic'houest da nijal, ha doareet da c'houzañv un hinad yen-meurbet.

Meur a zoare galv zo gant ar spesad, an hini paotañ anezho o vezañ unan kreñv par da son un drompilh, mouezhiet gant al labous dre deurel e benn war-dreñv ^[2].

Ur vi
Penn ul labous

Pygoscelis papua war an hent etre an aod hag o neizhioù

Gouennañ

Ur familh

War-dro 360 000 koublad Pygoscelis papua zo en holl (774 000 labous zo bet kontet e 2013) ^[3], a vev a-gludadoù war dachennoù ma n'eus ket a erc'h, koulz war an aodoù ha pell-bras diouto.

War an inizi e ouenn ar spesad, a zo unparezat. Neizhioù a sav dre verniañ mein da stummañ ur c'helc'h 20 cm uhel ha 25 cm e dreuz ; alies e klask ar pared kaout ur barez dre ginnig mein dezhi da sevel un neizh. Gwarded-strizh e vez pep neizh.

Ur wech ar bloaz e tozv ar barez daou vi war-dro 130 gramm a bouez enno. Goret e vez an neizhiad gant ar par hag ar barez, tro-ha-tro bep eil devezh betek ganedigezh ar ploged goude pemp sizhunvezh. E-pad miz e chom ar ploged en neizh a-raok mont d'en em vodañ gant ploged all da stummañ ur vagouri, a vez prederiet gant meur a barez. Pa vez ar ploged oadet a dri miz e kemm o fluñv, hag ec'h eont d'ar mor neuze.

Boued

Diwar pesked, grestenegeg (krill ha chevr) ha kefalopoded (stiogenned ha morgizhier) e vev ar spesad, an doare boued o kemmañ hervez ar rannamzer.

Isspesadoù ha tiriadoù

Tiriad Pygoscelis papua

Pevar isspesad zo d'ar spesad Pygoscelis papua ^[4], a gaver en hantervoul su etre al ledredoù 50° ha 70° S hag an hedredoù 0° K ha 180°.

	P. p. taeniata ^[5] Enez Heard hag Inizi McDonald, Enez Macquarie, Inizi Crozet, Inizi Kergelenn hag Inizi ar Priñs Edouarzh
	P. p. papua ^[6] Enez Martillo e Kanol Beagle, Inizi Maloù hag Isla de los Estados.
	P. p. ellsworthi ^[7] Georgia ar Su hag Inizi Sandwich ar Su, Inizi Orc'h ar C'hreisteiz, Inizi Shetland ar Su ha Ledenez Antarktika.
	P. p. poncetii ^[8] Georgia ar Su.

Preizherien

N'eus preizher ebet da Bygoscelis papua pa vez en e vent war an douar, met karamelled ramzel (Macronectes giganteus) a c'hall lazhañ al laboused a zo gloazet pe glañv ; ar ploged a vez lazhet ivez gant karamelled ramzel ha gant sparfelled-mor, an daou-se o laerezh vioù alies.

Pa vez er mor avat e c'hall Pygoscelis papua bezañ taget ha debret gant louparded-mor, morleoned pe skoazoged.

Statud

N'emañ ket Bygoscelis papua en arvar bras da vont da goll ^[3], rak en abeg da dommadur ar blanedenn ez eo kresket ar c'hlukadoù betek douaroù na c'hellent ket tizhout diagent. Stabil eo ar boblañs hollek bremañ, petra bennak ma 'z eus bet un digresk war lod inizi ^[3]. N'emañ ket ar spesad kuit a bep arvar koulskoude, pa c'hall gouzañv diwar oberoù mab-den : saotradur an endro, ar peskerezh , an hemolc'h hag an touristerezh.

Liammoù diavaez

(en) Animal Diversity Web
(en) Avibase

Notennoù ha daveennoù

↑ (en) Campbell, David G. : The Crystal Desert: Summers in Antarctica. Boston : Houghton Mifflin Harcourt, 2002, p. 278 (ISBN 978-0-547-52761-1).
↑ (en) Woods, Robin W. : The Birds of the Falkland Islands. Telford : Anthony Nelson Ltd., 1975 (ISBN 978-0-904614-00-8)
↑ ^3,0 ^3,1 ha^3,2 (en) IUCN 2020.
↑ (en) IOC World Bird List v14.2 (31/07/2020)
↑ Peale, 1849.
↑ Forster, 1781.
↑ Murphy, 1947.
↑ Tyler, Bonfitto, Clucas, Reddy & Younger, 2020.

Commons

Muioc'h a restroù diwar-benn

Pygoscelis papua

a vo kavet e Wikimedia Commons.

[1] (en) Campbell, David G. : The Crystal Desert: Summers in Antarctica. Boston : Houghton Mifflin Harcourt, 2002, p. 278 (ISBN 978-0-547-52761-1).

[2] (en) Woods, Robin W. : The Birds of the Falkland Islands. Telford : Anthony Nelson Ltd., 1975 (ISBN 978-0-904614-00-8)

[IUCN-3] 3,0 ^3,1 ha^3,2 (en) IUCN 2020.

[4] (en) IOC World Bird List v14.2 (31/07/2020)

[5] Peale, 1849.

[6] Forster, 1781.

[7] Murphy, 1947.

[8] Tyler, Bonfitto, Clucas, Reddy & Younger, 2020.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]