Bevoniezh

Krogit e-barzh !
Un danvez pennad eo ar pennad-mañ ha labour zo d'ober c'hoazh a-raok e beurechuiñ.
Gallout a rit skoazellañ Wikipedia dre glokaat anezhañ. 

Ar ger bevoniezh a zo bet savet diwar ar brezhoneg bev-, ur penngef hag a denn d'ar boudoù a zo buhez enno, ar bevien a vez graet anezho.
Implijet e vez ivez an termen biologiezh, savet diwar ar gregach βίος = buhez ha λόγος = gouiziegezh.

Animalia - Bos primigenius taurus

Planta - Triticum

Fungi - Morchella esculenta

Stramenopila/Chromista - Fucus serratus

Bacteria - Gemmatimonas aurantiaca (- = 1 Micrometer)

Archaea - Halobacteria

Viruz - Gamma phage

Ur skourr eus Skiantoù an Natur eo ha gouestlet eo da studi ar vuhez diwar an holl savboentoù a c'hell bezañ kavet :

• Skouerioù ha doareennoù ar bevien : loenoniezh, Louzawouriezh, mikrobevoniezh...,
• Frammadur ar bevien hag o mont en-dro a c'hell bezañ sellet outo diwar veur a savboent : molekul (bevoniezh volekulel), kellennoù (bevoniezh kelligel), organoù (bevoniezh an organoù), deskrivadur ar c'horfoù (anatomiezh), mont en-dro (fiziologiezh),
• Darempredoù ar bevien gant o endro (ekologiezh),
• Studi renkadurezh ar spesadoù liammet gant o istor pe emdroadel pe fullogenel ; sistematik a vez graet eus an dachenn-mañ.

Savet ez eus bet meur a renkadurezh evit ar bevien goude ma oa bet kinniget gant ar Svedad Carl von Linné er XVII^vet kantved renkañ anezho e daou renadur : al loened hag ar plant. Bremañ e vez kinniget sistemoù kladistik gant muioc'h eget ugent renadur.

Ar skiant a denn da studi ar vuhez eo ar vevoniezh, ha da gentañ ar mikro-organegoù hag a zo ar bakteri, ar c'huanobakteriennoù (?) hag ar mikroplasmoù, met an darn vuiañ eus ar vevoniourien n'eo ket evit sellout ouzh ar viruzoù, ar viroidoù hag ar prion evel bevien.

Anvet eo kellennoù eukariot ar c'hellennoù a zo dezho an dafar genetek rodellet en ur galonenn ha gwarezet gant ur goc'henn. An organegoù-mañ a vez graet eukarioted anezho.

Koulskoude ez eus organegoù unkellennek hag a zo o dafar genetek strewet e-barzh o c'hitoplasm hep kalonenn ebet. Ar seurt kellennoù-mañ a vez graet prokarioted anezho.

Kelennoù bevoniezhel ha termenoù liammet outo

• Anatomiezh
• Bakteriologiezh
• Bevfizik
• Bevfizik molekulel
• Bevgimiezh
• Bevoniezh an diorren
• Bevoniezh an organoù
• Bevoniezh kelligel
• Bevoniezh volekulel
• Bevoniezh frammadurel
• Bioteknologiezh
• Bio-urzhiataerezh
• Ekologiezh
• Emdroadur
• Etologiezh
• Fiziologiezh
• Foueoniezh
• Fullogeneliezh
• Genetik
• Gwaredoniezh
• Kleñvedoù kontammus
• Louzawouriezh
• Mikrobiologiezh
• Morvevoniezh (Bevoniezh ar mor)
• Neurobiologiezh
• Onkologiezh
• Ontogeneliezh
• Paleontologiezh (pe Henouennoniezh)
• Pistriegiezh
• Rummataouriezh
• Suneriezh
• Taksonomiezh

Istor

• Alphabetical list of bio sites

Bevoniourien vrudet

• Albert Calmette
• Alexander Fleming
• François Jacob
• Robert Koch
• Félix Le Dantec
• Louis Pasteur
• Émile Roux