Simon Wiesenthal

Simon Wiesenthal a zo bet ganet d'an 31 a viz Kerzu 1908 e Lwów (Polonia d'ar c'houlz-se, Ukraina bremañ) ha marv d'an 20 a viz Gwengolo 2005 e Vienna (Aostria).

Anavezet eo dreist-holl evel "chaseour nazied".

Buhez kemmañ

E 1932 e tapas e ziplomoù a disavour met serret e voe e stal e 1939 pa yeas tre e Polonia soudarded an URSS (da heul an emglev etre Adolf Hitler ha Jozef Stalin evit dispenn Polonia).

E 1940 e voe darbet dezhañ bezañ deportet da Siberia met arc'hant a roas d'ur c'homiser Soviedat.

D'ar 6 a viz Gouere 1941 avat e voe harzet pa oa bet divizet gant Hitler ober brezel d'an URSS.

Da gentañ e voe bac'het e kampoù-labour met da c'houde e voe bet kaset da Vuchenwald ha Mauthausen (Aostria). E 12 kamp nazi eo bet en holl. 3 gwezh e voe war-nes bezañ drouglazhet hag e 1945, da vare dieubidigezh ar c'hampoù e oa ken gwan ma semplas. 89 den eus e familh a zo marv e-pad ar brezel.

Pa oa distro ne oa nemet un dra war e spered : n'eo ket adkregiñ gant e labour a disavour ha kas ur vuhez normal met barnañ an nazied.

Diouzhtu e tigoras e Vienna Kreizenn Gelaouiñ ha Teuliaouiñ diwar-benn an Dorfedourien Nazi. E-unan e voe met e 1948 en doa savet 120.000 fichenn diwar-benn an SSed. Diseblant an dud tro-dro dezhañ avat.

Brud a zeuas dezhañ e 1960 pa voe harzet Adolf Eichmann, steuñvekaer an Diskoulm diwezhañ. A-drugarez da Wiesenthal e voe bet diskoachet en Arc'hantina.

Un eil den a-bouez a voe adkavet dre e labour : Karl Silberbauer. Ur poliser aostrian e oa ha gantañ e oa bet harzet Anne Frank en Izelvroioù.

Da ziwezhañ, e 1967 e tiskoachas Franz Stangl, kommandant kamp Treblinka.

Levrlennadur kemmañ

Simon Wiesenthal Tuviah Friedman Korrespondenz (Documentbook) Germany National Bibliothek