Anv-verb danevelliñ
An anv-verb a vez implijet en danevelliñ en un nebeud yezhoù : latin, galleg, brezhoneg.
E latin
kemmañEn latin e vez implijet a-wechoù, gant ur rener, e-lec'h un amzer-dremenet :
- Quotidie Caesar frumentum flagitare : "Goulenn ed bemdez a rae Caesar."
E galleg
kemmañWar-lerc'h an araogenn "de" a-wechoù :
- "Grenouilles aussitôt de sauter dans les ondes ;
- Grenouilles de rentrer en leurs grottes profondes." Le lièvre et les grenouilles[1].
- "Et tous ces oiseaux de sautiller, de boire, de chanter, de jouer, de voler, de se rouler et de voleter encore." Contes de la brousse et de la forêt"[2].
Ral eo aet e galleg, hogen kavet e vez c'hoazh gant kazetennerien zo.
E brezhoneg
kemmañImplijet e vez an anv-verb en danevelliñ e brezhoneg :
- war-lerc’h un araogenn, da pe o : Ha hi da skeiñ. Ha hi o skeiñ.
- war-lerc’h ha : Ha hi ha skeiñ.
- hep araogenn ebet, pe hep ha: Ha hi skeiñ.
Talvoudegezh
kemmañUn droienn skañv eo, implijet e-lec'h ar frazenn ordinal, evit kontañ (pe danevelliñ) oberoù graet buan peurvuiañ.
Stank e vez kavet dindan pluenn ar gwellañ skrivagnerien-bobl, evel:
- Fañch an Uhel, e Kontadennoù ar Bobl hag e Soniou Breiz Izel
- Ivon Krog, en "Eur Zac'had Marvaillou"
- Dir-na-Dor, e Pipi Gonto (1902,1908,1925)
- Yann ar Floc'h, e Koñchennoù eus bro ar Stêr Aon.
- ha tud all evel Gab Milin ha re all.
Kalz nebeutoc'h e vez kavet gant tud all, evel Lan Inizan, a oar ober gant an droienn koulskoude.
Talvoudus eo evit degas lusk en ur skrid, gant ma vo implijet mat, ha graet e vez gant an doare-se er yezh komzet ken-ha-ken.
Penaos eo stummet
kemmañPeurvuiañ
- e krog ar frazenn gant ha, un doare d'he liammañ ouzh ar frazenn a-raok
- e teu ar rener da heul
- e teu an araogenn "da" goude, dirak un anv-verb
- e vez ur renadenn bennak da-heul ar verb
- Hag ar paotr kozh da sevel war ar c’hleuz, Kontadennoù ar Bobl[3].
War-lerc’h “da”
kemmañPeurvuiañ e vez rener hag anv-verb, met a-wechoù e vezont diezhomm :
- Hep rener (anavezet eo, diskuliet eo bet en ur frazenn a-raok).
- Ha da deurel o chupennoù d’an traoñ, ha da gregiñ kerkent, KAB 1/45
- Ha da nijal arre dreist ar c’hoadoù ha dreist ar mor, KAB 2/29.
- Hep anv-verb (hep ar verb mont peurvuiañ, ral e welet en hevelep troiennoù)
- Hag hi d’ar gêr raktal, KAB 2/20
- Hag ar jeant d’ar marchosi, KAB 3/16
- Ha Marjan d’ar park, teñval he fenn, … Ha Yann d’ar c’hraou, DC’H 117
- Hag eñ er-maez.
- Gant ar rener
- Hi da saludiñ ‘r c’hloareg, SBI 1/192
- Hag hi d’o c’has d’ar gêr, SBI 2/140
- Hag Arzhur da c’hoarzhin o welet kement-se, KAB 1/32
- Hag eñ da son gant e violoñs, KAB 1/97
- Ha kerkent an teir flac’h da redek, KAB 1/223
- Hag ar c’hi da c’hrognañ, da skrignañ e dent, ha da lampat gantañ, KAB 2/20
- Ha me da goach ma fenn ‚vel un inosantez, TBP 1/47
- Ha Jenovefa gaezh da c’harmat, TBP 1/62
- Ha me o tapout ma botoù em dorn ha da garzhañ fonnusañ ma c’hallen, TBP 2/163
- Ha hi da c’houlenn diganin…, TBP
- Gant met
- Met kerkent ar vugale da laret, KAB 2/17
War-lerc'h setu
kemmañ- Setu glac’haret ar roue, ha da ouelañ, ha da sachañ ar blev eus e benn, KAB 1/101
- Setu hi troet en un evn bihan glas ha da darnijal en-dro d’an daol oc’h ober « drik ! … driik ! … », KAB 1/105
- Setu an div all da c’hoarzhin o klevet kement-se, KAB 1/203
- Ha setu ar merc’hed da dont d’ar red, KAB 1/223
- Setu an holl da c’houlenn digantañ keloù eus e c’hoar, KAB 1/283
War-lerc’h “o”
kemmañ-En droienn Ha … o… :
- Hag eñ o c’houlenn digantañ …, Nag hemañ o respont dezhañ, …, Hag eñ o c’houlenn diouti,…, SBI 1/124
- Ha me o c’houlenn outi…Hi o laret din…ha me o vont ganti, SBI 1/204
- Hi o sevel eus he gwele, SBI 2/114
- Hag hi o respont din-me, SBI 2/114
- Ha me o c’houlenn onti ha dimezet e oa, Hag hi o respont din-me, SBI 2/114
- Hag eñ o vont da skeiñ ganin.
- Hag eñ o tapout ar verc’h hag o pokat dezhi ivez, KAB 2/22
- Hag eñ o tistreiñ ouzh ar plac’h ar gambr, KAB 2/56
- Hag ar jeant d’ar marchosi, o vallozhiñ ken a grene ar c’hastell gantañ, KAB 3/16
- Hag eñ o tarc’heiñ un taol bazh gantañ hag o troc’hañ anezhañ etre c’hwec’h tamm, TBP 1/169
- Hag eñ o reiñ ur vazhad all dezhañ hag o rannañ e benn etre daou damm, TBP 1/169
- Ha me o krial a-bouez ma fenn, TBP 1/208
- Hag eñ o kouezhañ war e benn er penton, TBP 1/225
- Ha hi o tarc’heiñ ar gontell a-droujouez war an daol, TBP 2/12
- Hag ar c’hi o lammout gant ar paotr-saout, TBP 2/208
-En droienn setu … o … .
- Ha setu an êgl kerkent o tont da nijal a-us dezhañ ha da dreiñ…, KAB 20
- Ha setu int o vont d’an daoulamm ruz, KAB 1/83
- Setu ma zad o tistreiñ d’ar gêr, KAB 1/85
- Setu ar gwennilied o tegouezhout, YBB 190
- Setu ar person o tont, TBP 2/208, 209
War-lerc’h “ha”
kemmañ- Hag int ha lammat gantañ.
- Hag eñ ha mont en hent, hag ar pilhaouer ha foetañ e loen.
- Hag eñ ha bale, KBSA;
Hep araogenn ebet dirak
kemmañA-wechoù e kaver ar rener gant an anv-verb hepmui:
- Hag eñ ober gaol kuit (Gabriel Milin).
Notennoù
kemmañ- ↑ Fables de La Fontaine.
- ↑ A. Davesne ha J. Gouin, EDICEF, 2001.
- ↑ Kontadennoù ar Bobl. 1/223